İTTİFAK SİSTEMİNİN VE MİLLETVEKİLİ SAYISININ ARTMASININ TEMSİLDE ADALETE ETKİSİ

Yıl 2022, Sayı: 50, 159 - 180, 30.03.2022

İbrahim Yılmaz

https://doi.org/10.54049/taad.1093116

Cited By: 1

Öz

24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri, 1995-2015 tarihleri arasında gerçekleşmiş olan 7 milletvekili genel seçimlerinden en temelde iki bakımdan farklılaşmaktadır. Bunlardan ilki seçilecek olan milletvekili sayısı bakımındandır. İkincisi ise siyasi partilerin seçim ittifakı yaparak milletvekili genel seçimine katılabilecek olmaları hususudur. 16 Nisan 2017 tarihinde gerçekleşen Anayasa değişikliği referandumunun kabulü ile Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısı 550’den 600’e yükselmiştir. Kamuoyunda ittifak yasası olarak da bilinen 13.3.2018 tarih ve 7102 sayılı Kanunla, getirilen değişikliklerle siyasi partilerin ittifak yaparak milletvekili genel seçimlerine katılmasının hukuki yolu açılmıştır. Bu çalışma 2018 öncesinde gerçekleşen bu iki değişikliğin temsilde adalet üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu iki değişikliğin temsilde adalete olan etkisi Gallagher orantısızlık derecesi temelinde ele alınacaktır. Bu bağlamda, çalışma ilk olarak 2018 genel seçimleri sonucu oluşan Gallagher orantısızlık derecesini, eğer milletvekili sayısı 550 olsaydı oluşacak olan orantısızlık derecesiyle mukayese etmektedir. Benzer şekilde 2018 seçimleri sonucu oluşan Gallagher orantısızlık derecesi eğer ittifak sistemi olmasaydı oluşacak olan orantısızlık derecesiyle karşılaştırılmaktadır. Sonuçlar hem milletvekili sayısının artmasının hem de ittifak sisteminin, 2018 milletvekili genel seçimlerinde temsilde adaleti artırıcı mahiyette olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Temsilde Adalet, İttifak Sistemi, 7102 Sayılı Kanun, 2018 Milletvekili Genel Seçimleri

Impact of Electoral Allience System and Increase in the Number of Members of Parliament on the Fairness in Representation

Öz

General election held in 24 June 2018 is different at least in two ways from the former 7 general elections held between 1995-2015, in Turkey. Firstly the number of members of parliament is different. Secondly there is a difference in terms of establishing an electoral allience. The number of members of parliament increased from 550 to 600 with the approval of constitutional referandum held in 16 April 2017. Amendments, in general known as the allience system (the statue date 13.03.2018 and number 7102), enable the political parties to establish a legal electoral allience, befeore the general elections. These two important amendments made before 2018 is likely to impact the fair representation (proportionality of seats to votes) of political parties. The aim of this paper is to analyze the impact of these amandments on the fairness in representation taking the Gallagher index into consideration. In this respect, paper compares the Gallagher index of 2018 general election which, 600 members of parliament were elected, with the Gallagher index of 2018 election result if 550 members of parliament were elected. Similarly paper compares the proportionality of seats to votes ratio of 2018 general election with the election result of 2018 if there were no electoral allience. Paper concludes that both amendments, increase number of parliament members and the electoral allience system has a positive impact on the fairness in representation.

Anahtar Kelimeler

Fairness in Representation, Electoral Allience, the Statue Date 13.03.2018 and Number 7102, 2018 General Elections

Kaynakça

• Aleskerov F ve Platanov V, ‘Measuring Disproportionality in PR Systems’ (2006) 60(4) Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 23-34.
• Alkan MÖ, ‘Türkiye’de Seçim Sistemi Tercihinin Misyon Boyutu ve Demokratik Gelişime Etkileri’ (2006) 22(1) Anayasa Yargısı, 133-165.
• Allern EH ve Nicholas A, ‘Overcoming the Fear of Commitment: Pre-electoral Coalitins in Norway and Sweden’ (2009) 44(3) Acta Politica, 259-285.
• Anayurt Ö, Anayasa Hukuku Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavramlar ve Kurumlar), (2. Baskı, Seçkin 2019)
• Aydın M, ‘Türkiye’de 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanununda Öngörülen Ülke Seçim Barajının ‘Temsilde Adalet’ ve ‘Yönetimde İstikrar’ İlkeleri ile Uyumu’ (2016) 20(1-2) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 27-82.
• Aydoğdu Y, Seçim Sistemleri ve Türkiye, (1. Baskı, Adalet 2015)
• Barın T, ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Temsilde Adalet İlkesi ve “Seçim İttifakı” Düzenlemesinin Değerlendirilmesi’ (2019) 1, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 1-34.
• Benoit K, ‘Which Electoral Formula is the Most Proportional? A New Look with New Evidence’ (2000) 8(4) Political Analysis, 381-388.
• Bulut N, ‘Temsilde Adalet – Yönetimde İstikrar İkilemi Bağlamında 12 Haziran 2011 Seçimleri’ (2010) 14(3-4) Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1-18.
• Caramani D, ‘Party Systems’ içinde Daniele Caramani (ed), Comparative Politics (1st, Oxford University Press, Oxford, 2008) 318-347.
• Çirkin F, ‘Temsilde Adalet İlkesi Açısından genel Seçimlerde İttifak’ (2019) 5(2) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 433-449.
• Çolak ÇD, ‘Seçim İttifakı Sisteminin 2018 Milletvekili Genel Seçimlerine Etkileri’ (2020) 15(2) Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 719-742.
• Fendoğlu HT, Anayasa Hukuku, (7. Baskı, Yetin Yayınları 2019)
• Forand J G ve Maheshri V, ‘A Dynamic Duverger’s Law’ (2015) 165(3-4) Public Choice, 285--306.
• Gallagher M, ‘Proportionality, Disproportionality and Electoral Systems’ (1991) 10(1) Electoral Studies, 33-51.
• Gallego A, Rico G ve Anduiza E, ‘Disproportionality and Voter Turnout in New and Old Democracies’ (2012) 31(1) Electoral Studies, 159-169.
• Golder SN, ‘Pre-Electoral Coalition Formation in Parliamentary Democrasies’ 2006 36(2) British Journal of Political Science, 193-212.
• Golder SN, ‘Pre-electoral Coalitions in Comparative Perspective: A Test of Existing Hypotheses’ Electoral Studies, 2005 24(4), 643-663.
• Göksel T, Çınar Y ve Yürük S, ‘İttifaklı Seçim Sistemi ve Sandalye Dağıtım Mekanizmalarının Temsilde Adalet Açısından Sayısal Analizi: Türkiye Örneği’ (2018) 13(14) Electronic Turkish Studies, 99-124.
• Gözler K, Anayasa Hukukunun Temel Esasları (Ders Kitabı), (11. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım 2019).
• Güvenir M, ‘Seçim Sistemleri ve Ülkemizdeki Uygulama’ (1982) 37(1) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 215-250.
• Kaboğlu İÖ, Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), (14. Baskı, Legal Yayıncılım 2019)
• Heywood A, Siyasetin ve Uluslararası İlişkilerin Temel Kavramları (çev. Fahri Bakırcı), Genişletilmiş 3. Baskı, BB101 Yayınları, 2016.
• Horowitz DL, ‘Electoral Systems: A Primer for Decision Makers’(2003) 14(4) Journal of Democracy 115-127.
• İba Ş, Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), (3. Baskı, Turhan Kitabevi Yayınları, 2017).
• Ibenskas R, ‘Understanding Pre-electoral Coalitions in Central and Eastern Europe’ (2016) 46(4) British Journal of Political Science, 743-761.
• Kılıçoğlu S, ‘1982 Anayasası’nın Bir İmkânsızı: “Temsilde Adalet ve Yönetimde İstikrar” İlkesi’ (2016) 20(3-4) Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1-14.
• Küçük A, ‘Yüzde On Milli Seçim Barajı Ne Olmalı?’ (TürkTime, 1 Eylül 2021) <https://www.turktime.com/yazar/yuzde-on-milli-secim-baraji-ne-olmali/15374/ > erişim tarihi 27 Ocak 2022
• Küçük A ve Aydoğdu Y. ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Milletvekili Seçim Sistemi Önerileri’ (2018) 23(90) Liberal Düşünce Dergisi, 7-33.
• Linhart E, Raabe J ve Statsch P. ‘Mixed-member Proportional Electoral Systems - the Best of Both Worlds?’ (2019) 29(1) Journal of Elections, Public Opinion and Parties, 21-40.
• Lijphart, A. ‘Australian Democracy: Modifying Majoritarianism?’ (1999) 34(3) Australian Journal of Political Science, 313-326.
• Lijphart A, ‘Degrees of Proportionality of Proportional Representation Formulas’ içinde Bernard Grofman, Arend Lijphart (eds) Electoral Laws and Their Political Consequences (Agathon Press, New York, 2003) 170-179.
• Lijphart A, Demokrasi Modelleri Otuz Altı Ülkede Yönetim Biçimleri ve Performansları, (çev. Güneş Ayas, Utku Umut Bulsun) 2. Baskı, İstanbul, İthaki Yayınları, 2016.
• Nişancı Ş, Özdemir A, ‘Dünyada Uygulanan Seçim Sistemleri Işığında Türkiye için Alternatif Seçim Sistemi Önerileri’ (2017) 21(2) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 723-745.
• Osmanoğlu HD, ‘Türkiye’de Seçim Barajı Uygulamasının Temsilde Adalet İlkesine Etkisi’ (2020) 6(2) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 387-410.
• Olgun K, ‘Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları’ (2011) 27(79)Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 1-36.
• Özbudun E, ‘Seçim Sistemleri ve Türkiye’ (1995) 44(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 521-539.
• Plescia C, Blais A ve Högström J, ‘Do People Want a ‘Fairer’ Electoral System? An Experimental Study in Four Countries’ (2020) 59(4) European Journal of Political Research 733-751.
• Sabuncu Y, ‘Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları’ (2006) 22(1) Anayasa Yargısı, 191-197.
• Savut E, ‘Geçmişten Bugüne Türkiye Siyasetinde Seçim İttifakları: Tercih mi? Zorunluluk mu?’ (2020) 39 Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33-48.
• Teziç E, Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), (23. Baskı, Beta Yayıncılık 2019) 300.
• Tuncer E, ‘Türkiye’de Seçim Uygulamaları/Sorunları Işığında Temsilde Adalet-Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği’ (2006) 22(1) Anayasa Yargısı, 167-182.
• Tunç H, Anayasa Hukuku Genel Esaslar (Ders Kitabı) (2. Baskı, Gazi Kitabevi, 2019).
• Ustabulut B, ‘Temsilde Adalet ve Yönetimde İstikrar İlkeleri Çerçevesinde Türkiye’de Ülke Seçim Barajı Uygulaması’ (2018) 5(18) İnsan ve İnsan 341-358.
• Ünal BA, ‘Türkiye’nin Yeni Sisteminde Seçim Öncesi İttifaklar’ (2019) 10(2) Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 321-328.
• Yıldız A, ‘Seçim Sistemler ve Türkiye’de Milletvekili Seçim Sistemine İlişkin Bir Öneri’ (2018) 26(3) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 113-153.
• Yılmaz B, ‘Türkiye’de Güncel Dar ve Daraltılmış Bölge Bağlamında Seçim Sistemi Tartışmaları’ (2020) 21(2) Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 421-429.
• Yılmaz İ, ‘Seçim Çevresi Büyüklüğünün Değişmesinin Çok-Partililiğe Etkisi’ [2021] 12(31) Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 766-778
• Yılmaz İ, ‘Seçim Sistemlerinin Etkin Parti Sayısı ve Orantısızlık Derecesine Etkisi: Türkiye Örneği, 1950-2018’ [2020] 491 Türk İdare Dergisi, 337-364.
• Yüzbaşıoğlu N, ‘Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemleri ve Bunlara İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Nasıl Bir Seçim Sistemi’ (1996) 55(1-2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 103-150.
• http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180316-28.htm, E.T.: 25.08.2019.
• https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/24Haziran2018/KesinSecimSonuclari/2018MV-96C.pdf E.T.; 27.01.2022.