Gastronomik Ürünlerin Coğrafi İşaretleme Açısından Değerlendirilmesi: Erzurum-Olur Örneği

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 44 - 53, 31.12.2017

Tülay Polat Üzümcü , Ömür Alyakut Simay Fereli

Öz

Küreselleşmenin getirdiği tek yönlü, sağlıksız ve küçük üreticileri tüketen agro-endüstriyel beslenme yapısı, insanların yöresel ürünlere talebini artımıştır. Günümüz tüketicileri tükettikleri ürünlerin köken ve kalitelerine ilişkin daha duyarlı ve seçici davranmaktadır. Bu bağlamda son yıllarda, ülkemizde yöresel ürünleri koruyabilmek için bir Coğrafi İşaretler sisteminin kurulması, yöresel ürünlere değer kazandırılarak kırsal kalkınmanın desteklenmesi, kültürel ve biyolojik çeşitliliğin korunması önem kazanmaktadır. Kırsal yörelerde yer alan yöre ile özdeşleşmiş gastronomik ürünler, coğrafi işaretleme ile ön plana çıkarılmakta, yörenin ekonomik ve sosyal açıdan gelişmesini sağlamaya yardımcı olmaktadır. Bu kapsamda, Erzurum ili Olur ilçesi coğrafi işaret kapsamında değerlendirilmiş ve yöreye katkıları olabilecek gastronomik ürünlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Ayrıcayöre kırsal kalkınma ve gastronomi turizmi açısından değerlendirilmiştir. Olur, tarihsel geçmişi, doğası, iklimi ve somut olmayan kültürel mirası ile bugün coğrafi işaretlenebilecek çok sayıda kültürel ve gastronomik ürünlere sahiptir. Bugün itibariyle (15.09.2017) Erzurum Olur ilçesinin coğrafi işaretli ürünü yalnızca Karnavas pekmezi (2005) olmuştur. Bakir kırsal alanları ve yüksek rakımı ile Artvin sınırında yer alan ilçe Karadeniz ikliminin de etkisiyle oldukça zengin bitki ve gastronomik çeşitliliğe sahiptir. Bu bağlamda ilçenin gastronomik potansiyeli dikkate alındığında coğrafi işaretleme konusunda yetersizliği dikkat çekmektedir. Bu doğrultuda bu çalışma Olur ilçesinde, coğrafi işaretleme konusunda ilgililerin/yetkililerin dikkatini çekerek, bilgilendirmek amacıyla yapılmıştır. Çalışma da ilgili yazın taranarak kavramsal bilgi verilmiş, ardından Türk Patent Enstitüsünden Olur ilçesinin tescillenmiş ve tescil başvurusu süren gastronomik ürünleri tespit edilmiş, yörede coğrafi işaretlenebilecek ürünler belirlenmeye çalışılmış ve ilk etapta tescillenebilecek gastronomik ürünler önerilmiştir. Araştırmada, yörenin gastronomik ürünlerinin belirlenmesi ve bu ürünlerin gastronomi turizmi ve yöre ekonomisi ve tanıtımına olası etkileri de açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi işaretleme, Kırsal kalkınma, Gastronomi turizmi, Olur

Kaynakça

• Orhan A. (2010). Yerel Değerlerin Turizm Ürününe Dönüştürülmesinde “Coğrafi İşaretlerin” Kullanımı: İzmit Pişmaniyesi Örneği, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21 (2), 243-254.
• http://yucita.org/neden-yucita; Erişim tarihi: 21.10.2017
• Dikici, A., Koluman, A. ve Aktaş, R.K. (2013). Gıdaların Coğrafi İşaretlenmesi, İstanbul Üniv. Vet. Fak. Derg. Istanbul Univ., 39 (1), 136-138.
• Kan, M., Gülçubuk, B. ve Küçükçongar, M. (2012). Coğrafi İşaretlerin Kırsal Turizmde Kullanılma Olanakları, KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 14 (22), 93-101.
• Mercan, Ş.O. ve Üzülmez, M. (2014). Coğrafi İşaretlerin Bölgesel Turizm Gelişimindeki Önemi: Çanakkale İli Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29 (2), 67-94.
• http://www.turkpatent.gov.tr/TurkPatent/geographicalRegisteredList/; Erişim tarihi: 22.10.2017
• http://www.turkpatent.gov.tr/TurkPatent/geographicalList Erişim tarihi: 22.10.2017
• http://erzurumansiklopedisi.com/olur-ilcesi/; Erişim tarihi: 24.10.2017
• https://www.nufusu.com/ilce/olur_erzurum-nufusu Erişim tarihi: 24.10.2017
• http://www.erzurumsevdasi.com/?pnum=333 Erişim tarihi: 25.10.2017
• https://www.turkcebilgi.com/uploads/media/harita/erzurum_karayollari_haritasi.jpg; Erişim tarihi: 25.10.2017
• Şaban, E. (2016). Bir Farklılaşma Stratejisi Olarak Coğrafi İşaretler ve Türkiye İncelemesi, Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7(14), 447-464.
• Schneider K., Gülpınar, S. ve Ceritoğlu, A. B. (2010). “Yöresel Ürün İmajının Tüketici Satınalma Davranışı ve Yüksek Fiyat Ödeme Eğilimi Üzerindeki Etkisi- İstanbul İlinde Bir Uygulama”, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 06, 29-52.
• Alyakut Ö. (2016). Kültürel Ürünlerde Coğrafi İşaretleme Konusunun Medyaya Yansimasi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), 675-686.
• Kan, M.; Gülçubuk, B. ve Küçükçongar, M. (2008). Coğrafi İşaretlerin Kırsal Turizmde Kullanılma Olanakları, U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 57-66.
• Kezer, Ş. T. (2013). AB ve Türkiye’de Coğrafi İşaretler, Uzman Gözüyle, Aylık Avrupa Birliği Bülteni, 4, 9-10.
• Bozgeyik, H. (2009). Coğrafi İşaretlerin Kullanimi ve Denetimi (Antep Baklavasinin Coğrafi İşaret Olarak Tescili Üzerine), 9 (2), 9-21.
• Tekelioğlu, Y. (2016). Coğrafi İşaretleme: Yöresel Ürünler, Coğrafi İşaretler ve Türkiye Uygulamaları, Gastro Dergisi, 59, Kasım-Aralık.
• Çalişkan, V. ve Koç, H. (2012). “Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Dağılış Özelliklerinin ve Coğrafi İşaret Potansiyelinin Değerlendirilmesi”, Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 193-214.
• Aksoy, M. ve Sezgi, G. (2015). Gastronomi Turizmi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Gastronomik Unsurları, Journal of Tourism and Gastronomy Studies 3(3), 79-89.
• http://yucita.org/Hukuki-boyut Erişim tarihi: 21.10.2017
• http://ekoiq.com/cografi-isaretler-ve-surdurulebilirlik/, Erişim tarihi: 21.10.2017
• Serçeoğlu, N. (2014). Yöre Halkının Mutfak Kültürünü Tanıma Durumunun Tespit Edilmesi: Erzurum İli Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies 2(4), 36-46.
• http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=147234, Erişim tarihi: 23.10.2017
• Karnavas Pekmezi Tescil Belgesi (2005).
• Yavuz Topcu ve Derya Baran (2017). Menşe İşaretli Karnavas Dut Pekmezi’nin Tüketici Tercihlerine DayalıPazarlama Stratejileri, Türk Tarım–Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(7), 822-831.
• https://www.facebook.com/pg/Karnavas-132604486776721/photos/?ref=page_internal Erişim tarihi: 25.10.2017
• http://www.koylerimiz.info/erzurum/koyleri-379-olur-koyleri.html, Erişim tarihi: 24.10.2017
• http://www.ispiryoresel.com/urun/42-casir.html Erişim tarihi: 26.10.2017
• Mil, B. ve Denk, E. (2015). Erzurum Mutfağı Yöresel Ürünlerin Otel Restoran Menülerinde Kullanım Düzeyi: Palandöken Örneği, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi (IJSES),5(2): 01-07.
• http://www.datur.com/, Erişim tarihi: 27.10.201
• Ongun, U. ve Gövdere, B. (2014). Bölgesel Kalkınmada Kırsal Turizmin Etkisi: Ağlasun Yeşilbaşköy Örneği, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi (IJSES), 4(2), 51-57.
• Soykan, F. (2003). Kirsal Turizm ve Türkiye Turizmi Için Önemi, Ege Cografya Dergisi, 12, 1-11.
• Ukav, İ. (2014). Adıyaman İlinde Kirsal Turizm Potansiyeli ve Geliştirme Firsatları, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi , 13(51), 15-33.
• Akpinar Külekçi, E. ve Bulut, Y. (2016). Oltu ve Olur İlçelerinde Peyzaj Değeri Taşıyan Bazı Yerörtücü Bitkilerin Flora Turizmi Potansiyeli Açısından Değerlendirilmesi, Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Dergisi, 6(1), 95-105.
• Serçek G.Ö. ve Serçek, S. (2015). Destinasyon Markalaşmasında Gastronomi Turizmin Yeri Ve Önemi, Journal Of Tourism Theory And Research,1(1), 22-40.
• Aydoğdu, A., Okay, E.Ö. ve Köse, Z.C. (2016). Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi,1(2),120-132.
• Ballı, E. (2016). Gastronomi Turizmi Açısından Adana Sokak Lezzetleri, Journal of Tourism and Gastronomy Studies 4/Special issue1, 3-17.
• Akpinar Külekçi, E. ve Bulut Y. (2012). Erzurum İli Oltu ve Olur İlçelerinde En Uygun Ekoturizm Etkinliğinin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Belirlenmesi, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg.,43(2), 175-189.