Heidegger'in Düşüncesinde Kendisini Yeryüzünün Efendisi Olarak İlan Eden İnsanın Kaynağa Dönüşümü

Yıl 2023, Sayı: 41, 77 - 86

Fatma Tosun Köse

Öz

Şüphesiz düşünce dünyasına adım atma cesaretini gösteren insanı meşgul eden sorulardan biri de kendisinin nasıl bir varlık olduğudur. Varlığını keşfetme sürecinde felsefe, antropoloji, psikoloji ve biyoloji gibi bilimlerin insana ilişkin ortaya koymuş oldukları anlayışlar yol gösterici olsa da insanın özünü keşfetme noktasında yetersiz gelebilir. Zira gelişen ve değişen bir varlık olarak insan yaşadığı toplum, kültür ve tarihsel arka planından tecrit edilerek bir tanıma hapsedilmesi varlığının keşfedilmesi yönündeki en büyük engeldir. Benzer bir düşünceden hareketle Heidegger insanın özünü animal rationale olarak belirleyen metafiziksel anlayışı insanın aslına ulaşamadığı gerekçesiyle eleştirmektedir. Hatta Heidegger’e göre bu anlayışla insan özünü kavrayamadığı gibi kendi özünden de uzaklaşmıştır.
Modern öznenin temellerini atan bu anlayış insanın her şeyi nesneleştirmesi ve kendisini yeryüzünün efendisi gibi görmesine neden olmuştur. Oysa gerçekte insanın göz kamaştıran gücünün sınırsız genişlemesine aracılık eden teknoloji Heidegger’e göre büyük bir tehlikedir. Çünkü insan kendisini her şeye hâkim olarak tecrübe ettikçe teknolojinin egemenliği altına girdiğini fark etmeksizin özünden uzaklaşıp kaynağa dönüşmektedir. Buradan hareketle Heidegger Hölderlin’in “Ama tehlikenin olduğu yerde, kurtarıcı da büyür” dizesi ile teknolojinin en büyük tehlikenin kaynağı düşünme ve şiirin ise kurtarıcı olduğunu ifade eder. Ancak teknolojinin tehlike olarak mı kalacağı yoksa yerini kurtarıcıya mı bırakacağı insanın teknoloji ile kuracağı ilişkiye bağlıdır.

Anahtar Kelimeler

Heidegger, Özne, Nesne, Teknoloji, Kaynak

Kaynakça

• Bambach, C. (2017). Heidegger, Teknoloji ve Yurt. İçinde A. Aydoğan (Çev.), Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği (1.baskı). Say.
• Çüçen, A. K. (2018). Martin Heidegger: Varlık ve Zaman (6.). Sentez.
• Danner, H. (1971). Das Göttliche und der Gott bei Heidegger. Verlag Anton Hain KG.
• Heidegger, M. (1992). Parmenides. Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (1994). Das Ge-Stell. İçinde E. P. Jaeger (Ed.), Bremer und Freiburger Vortraege. Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (1997). Nietzsche II. Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (1998). Tekniğe İlişkin Soruşturma (D. Özlem, Çev.). Paradigma.
• Heidegger, M. (2000). Die Frage nach der Technik (F.-W. v. Herrmann, Ed.). Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2007a). Bremer Vortraege: Einblick in das was ist. İçinde G. Figal (Ed.), Heidegger Lesebuch. Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2007b). Die Zeit des Weltbildes. İçinde G. Figal (Ed.), Heidegger Lesebuch (ss. 229-247). Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2013). Brief über den Humanismus. İçinde F.-W. v. Herrmann (Ed.), Wegmarken. Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2017). Messkirch Anma Konuşması. İçinde A. Aydoğan (Ed.), Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği. Say.
• Heidegger, M. (2022). Varlık ve Zaman (K. H. Ökten, Çev.; 6.). Alfa.
• Marten, R. (1982). Martin Heidegger Den Menschen deuten. İçinde U. Nassen (Ed.), Klassiker der Hermeneutik. Marx, W. (1980). Heidegger und die Tradition. Felix Meiner.
• Pleger, W. H. (1989). Heideggers Kritik der neuzeitlichen Wissenschaft und Technik. Zeitschrift für philosophische Forschung, 43(4), 641-655.
• Ruin, H. (2017). Heidegger’in Uzun Soluklu Meselesi: Teknoloji. İçinde A. Aydoğan (Çev.), Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği. Say.
• Thomson, I. D. (2012). Heidegger Ontoteoloji Teknoloji ve Eğitim Politikaları (H. Arslan, Çev.). Paradigma.
• Towarnicki, F. de. (2017). Martin Heidegger Anılar ve Günlükler (Z. Durukal, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Trawny, P. (t.y.). Ge-stell. Geliş tarihi 12 Haziran 2021, gönderen https://www.philosophie.uni-wuppertal.de/fileadmin/philosophie/PDFs_allg/Seminarmaterialien/Trawny/Heideggers_Ge-Stell.pdf
• Trawny, P. (2016). Martin Heidegger Eine kritische Einführung. Vittorio Klostermann. Zimmermann, M. E. (2011). Heidegger Moderniteyle Hesaplaşma Teknoloji, Politika, Sanat. Paradigma.