Bilimsel Yorumun Türkçe Kur’ân Meâllerindeki Yansımaları- Türkiye Diyanet Vakfı Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli Örneği-

Yıl 2022, , 100 - 121, 30.04.2022

Bayram Demircigil , Seyyide Özkan Çetin

https://doi.org/10.31121/tader.1086336

Öz

Ülkemizde geniş halk kesimlerinin okuduğu ve başvuru kaynakları arasında yer aldığı Kur’an meallerinden Türkiye Diyanet Vakfı tarafından basılan Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli’nde Aydınlanma ve modernitenin etkisiyle çağdaş dönemde kimi Müslüman yazarlarca ayetlerin bilimsel veriler ışığında tevil edilmesi ve buradan birtakım sonuçlara varılması biçiminde tezahür eden bilimsel tefsirin etkisi açıkça gözlenmektedir. Söz konusu mealde bu hususla ilgili çok sayıda örnekle karşılaşmak mümkündür. Bunlardan yerin uçlarından eksiltilmesi, genişleyen kâinat ve kara deliklerle Kur’an ayetleri arasında irtibat kurulması ve bilimsel verilerin ayetlerle temellendirilmeye çalışılması dikkat çeken değerlendirmelerden bazılarıdır. Bu tür açıklamalara yer verilmesi şüphesiz TDV mealiyle sınırlı değildir. Bu bakış açısıyla çağdaş dönemde kaleme alınan meal ve tefsir literatüründe de sıkça karşılaşılmaktadır. Ne var ki bu tip yorumlarda bazı sorunlar bulunmaktadır. Bunların başında; ayetlerin bilimsel bulgularla mutabakat hâlinde olduğunun ortaya konulması amacıyla bağlamlarının genellikle göz ardı edilmesi, delilden medlule gidilmesi gerekirken bunun aksine medlulden delile gidilmesi ve tefsirde kaynak sayılamayacak işarî yorumlara benzer açıklamaların Kur’an’la ilgili birtakım önemli yargılarda mesnet kabul edilmesi gelmektedir. Bu yaklaşımın temelinde Kur’an ayetlerinin bilimle çatışmasının mümkün olmadığı ve bu tespitin Kur’an’ın mucizeliğinin bir sonucu olduğu ön kabulü yatmaktadır. Bu makalede anılan mealdeki bilimsel tefsire ilişkin bazı örnekler diğer bir kısım meal ve tefsirlerdeki izahlarla karşılaştırılarak usul ve esas açısından incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, TDV Meali, Bilimsel Yorum, Bağlam

Teşekkür

TEŞEKKÜRLER.

The Manifestations of Scientific Approaches over Turkish Translations of the Qur’ān-The Example of the Qur’ān Translations by Türkiye Diyanet Foundation

Öz

An apparent effect of science as a result of the Enlightenment and modernity on the Qur’ānic interpretations depending on some inference and conclusions on scientific findings by some Muslim authors has also been manifested in the Translation of the Qur’ān, published by Türkiye Diyanet Foundation. It has also been largely read and referred to by the Turkish public. It is undoubtedly true to see numerous examples of this phenomenon in this work. Among these, some of the fascinating topics are reducing the land from its borders, the expanding universe, and black holes. This condition is not limited to the translation in question. We could also observe this situation in the books of tafsir and the Qur’ān translations written in the modern period. However, this attitude includes some drawbacks. The central problems for these commentaries are disregarding the context of the verses to adapt them to the science, moving from the meaning towards verses, and taking some kind interpretations as a basis for some vital conclusion related to the Qur’ān, which are similar to the esoteric interpretations which could not be considered a source for the Qur’ānic exegesis. In this very essence of this approach lies the assumption and preconception that the Qur’ān does not conflict with science, and this situation is a part of a miraculous aspect of the Qur’ān. This article will analyze some examples of scientific interpretations in this translation of the Qur’ān.

Anahtar Kelimeler

Exegesis, the Qur’ān, Translation of the Qur’an by Türkiye Diyanet Foundation, Scientific Interpretations, Context

Kaynakça

• Ahmed, Halîl b. Kitâbü’l-ayn. Thk. Abdulhamîd Hindâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Âlûsî, Şehâbeddin Mahmûd. Rûhu’l-meânî. Tsh. Alî Abdülbârî Atiyye. 15 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Asimov, Isaac. Bilim ve Buluşlar Tarihi. Çev. Elif Topçugil. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2006.
• Aydar, Hidayet. “Yaygınlık Bakımından Meallerimiz ve Mealler Üzerinde İstatistiksel Bir Değerlendirme”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 0/5 (30 Haziran 2015), 109-147.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer. Envâtü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. Thk. Muhammed Subhî b. Hasan Hallâk, Mahmûd Ahmed el-Edraş. 3 Cilt. Beyrut: Darü’r-Raşîd, 1421/2000.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. 9. Baskı. Ankara: Fecr Yayınevi, 2019.
• Cevherî, İsmâil b. Hammâd. Tâcü’l-luga ve sıhâhu’l-Arabiyye. Thk. Ahmed Abdülgafûr Attâr. Beyrut: Dârü’l-İlm lil-Melâyîn, 3. Baskı, 1404/1984.
• Cevherî, Tantâvî. el-Cevâhir fî tefsîri’l-Kurʾâni’l-kerîm. 26 cilt. Mısır: y.y., 1350.
• Çantay, Hasan Basri. Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. İstanbul: Risale Basın Yayın, 1993.
• Dâmeğânî, Hüseyin b. Muhammed. Kâmûsu’l-Kur’ân. Thk. Abdülazîz Seyyid el-Ehil. 4. Baskı. Beyrut: Dârü’l-İlm li'l-Melâyîn, 1983.
• Mevdûdî, Ebu’l Aʽlâ. Tefhimu’l Kur’an: Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri. Çev. Muhammed Han Kayânî vd. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı Meal-Tefsir. Çev. Cahit Koytak. Ahmet Ertürk. 7. Baskı. İstanbul: İşaret Yayınları, 2013.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-luga. Çev. Abdüsselâm Muhammed Hârûn-Muhammed Ali en-Neccâr. Kahire: ed-Dâru’l-Mısriyye li’t-Teʾlīf ve’t-Terceme, 1964.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb. el-Kâmûsü’l-muhît. Thk. Enes Muhammed eş-Şâmî - Zekeriya Câbir Ahmed. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 2008.
• Gezer, Süleyman. Kur’an’ın Bilimsel Yorumu-Bir Zihniye Tahlili. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• Grubu, Kuran Araştırmaları. Kur’an Hiç Tükenmeyen Mucize. 32. Baskı. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2013.
• Güman, Osman. “Hanefî Fıkıh Usulü Literatüründeki Lafızlar Taksiminde Mantıksal Tutarlılık Problemi: Pezdevî Örneği”. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 17/33 (2012/2), 103-132.
• İbn Arabi, Muhyiddin. Tefsir-i Kebir Te’vilât. Çev. Vahdettin İnce. 2 Cilt. İstanbul: Kitsan Yayınları, ts.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed. Tefsirü’t-tahrir ve’t-tenvir. 30 Cilt. Tunus: ed-Dârü’t-Tûnusiyye, 1984.
• İbn Fâris. Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga. Thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. 6. Cilt. Dârü’l-Fikr, 1399/1979.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• İbn Manzûr. Lisânü’l-Arab. 15. Cilt. Beyrut: Dârü’s-Sadr, ts.
• İsfahânî, Ebü'l Kâsım Hüseyn b. Muhammed er-Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kurʾân. Thk. Muhammed Seyyid Keylânî. Kahire: y.y., 1961.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
• Kırca, Celal. Kur’ân ve Fen Bilimleri. İstanbul: Marifet Yayınları, 5.Baskı, 2005.
• Koçyiğit, Hikmet. “Günümüz Türkçe Kur’an Meâlleri Üzerine Bir Tasnif Denemesi”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (Aralık 2017), 79-121.
• Kurtûbî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’li-ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin. Letâifü’l-işârât. 3 Cilt. Lübnan: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
• Kutub, Seyyid. Fi zılâl-il-Kur’ân. Çev. Mehmet Emin Saraç vd. 16 Cilt. İstanbul: Madve, ts.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü ehli's-sünne. Thk. Mecdî Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mevdûdî, Ebu’l A’lâ. Tefhimu’l Kur’an: Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri. Çev. Muhammed Han Kayanî vd. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
• Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İhya, 2002.
• Mustafa, İbrâhim vd. el-Mu‘cemü’l-vasît. Kahire: Mektebetü’ş-Şurûk ed-Devliyye, 1960.
• Neccâr, Zağlûl. Tefsîru’l-âyâti’l-kevniyye fi’l-Kur’âni’l-kerîm. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’ş-Şurûk ed-Devliyye, 2007.
• Okuyan, Mehmet. “Kur’ân’ın Tabiat İlimlerine Bakışı”. Kur’an Mesajı: İlmi Araştırmalar Dergisi II/16,17,18 (1999), 149-168.
• Öztürk, Mustafa. “Bilimselci Kur’an Yorumlarının Genel Kritiği”. Ed. M. Turan Çalışkan . Kur’an ve Pozitif Bilim . İstanbul: Kuramer Yayınları, 2020.
• Parlıyan, Abdullah. Kur’an-ı Kerim ve Özlü Tefsir Tefsirlerin Özü. Konya: y.y., 2002.
• Râzî, Ebû Abdullah Fahreddîn Muhammed b. Ömer Fahreddîn. Mefâtîhü’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981.
• Soydugan, Faruk. “Güneş’in Sonu Beyaz Cüce, Kristal Cüce ve Kara Cüce”. Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi (Ağustos 2019), 46-56.
• Şâtıbî Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ. el-Muvâfakât. Thk. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasen. 5 Cilt. b.y.: Dâru İbn Affân, 1417/1997.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-Kadîr- el-Câmi’ beyne fenneyi’r-rivâye ve’d-dirâye min ilmi’t-tefsîr. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 4. Baskı, 1428/2007.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi'l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 27 Cilt. Kahire: Dârü’l-Hecr, 1422/2001.
• Taslaman, Caner. Neden Müslümanım? İslam’a İnancın Delilleri Deizme Cevap. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2020.
• Tiyek, Fatih. Kur’an’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
• Yazır, Elmalılı Muhammed. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1979.
• Yıldırım, Ramazan. Medrese’den Üniversite’ye Ali Özek. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2012.
• Yıldırım, Suat. Kur’ân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meâli. İstanbul: Işık Yayınları, 2002.
• Yılmaz, Muhammet. “‘Yeryüzünün Etrafında Eksiltilmesi: Ra’d Sûresi 41. Âyet Üzerine Bir İnceleme”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XV/28 (2013), 21-42.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasen. Esbâbü’n-nüzûl, Thk. Kemal Besyûnî Zağlûl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl. Me’âni’l-Kur’ân ve i’râbüh. Thk. Abdülcelîl Abduh Şelebî. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Zehebî, Muhammed Hüseyn. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 2 cilt. Kahire: Mektebetu Vehbe, ts.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmûd. Tefsîru'l-Keşşaf an hakaiki’t-tenzil ve uyûnü’lekavil fî vücuhi’t-te’vil. Thk.Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 2009.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmûd. Esâsü’l-Belâga. Thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• http://bilsenbesergil.blogspot.com/p/karadeliklerintarihce-si-kara-delik.html (Erişim 31 Ocak 2022).
• https://www.bilimveyaratilisagaci.com/2020/12/yeryuzunun-uclarindan-eksilmesi (Erişim 16 Kasım 2021).
• https://islamansiklopedisi.org.tr/ruhul-meani (Erişim 21 Ocak 2022).
• https://www.kuranmeali.com/ (Erişim 17 Kasım 2021).