The Some Verses in the Story of Prophet Joseph About Provisions in the Qur’an and Relevant Judgments

Yıl 2019, , 121 - 139, 30.04.2019

Mustafa Kara , Canan Kösetürk

https://doi.org/10.31121/tader.544748

Öz

In this study, the some verses in the story
of Prophet Joseph which has been described as the finest story by Almighty
Allah and expressed that there are warnings for intellects about provisions and relevant judgments will be handled. Firstly,
the place of stories in the Islamic law and what to pay attention while making
a judgement are mentioned concisely, the some verses in the story of Prophet
Joseph about judgment are discussed with reference to the priority by using the
number of them as base and, each verse is explained in terms of its relation
with story. In this context, the Surah of Joseph, in
which the narrative of Joseph is told, concern on provisions about the subjects
mentioned for example: The verses 16 and 18 describe the “necessity of judgment
according to the evidence which is strong when the arguments put forward in a
matter conflict” and the 19th verse tells “the issue of freedom of lakît”. Besides, 26th verse mentions
“the judgment should be given according to the expert's report in the law and
criminal cases” and the 38th verse tells about the “determination of the
grandfather's share in the legacy when father is absent”, the 55th verse yet
tells that “when someone is better qualified than himself, he/she has to aspire
for duty”. In addition to these, the 70th verse refers to “the legitimacy of resorting to
the purpose of the deceit”, and the 72th verse mentions “the legitimacy of the cu’âle testament and bail of possession”
and finally the verses 78 and 79 also refer to the illegality of going bail for
someone.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Commentary, Prophet Joseph, Story, Provisions

Kur’ân’da Hz. Yûsuf Kıssasında Yer Alan Ahkâma Dair Bazı Âyetler ve İlişkili Olduğu Hükümler

Öz

Bu çalışmada, Yüce Allah (cc) tarafından kıssaların
en güzeli olarak nitelenen ve içerisinde akıl sahipleri için ibretler olduğu
belirtilen Hz. Yûsuf kıssasında yer alan ahkâmla ilgili bazı âyetler ve bu
âyetlerin ilişkili olduğu hükümler ele alınmaktadır. Çalışmada öncelikle
kıssaların İslam hukukundaki yeri ve kıssalardan hüküm çıkarırken nelere dikkat
edilmesi gerektiğinden kısaca bahsedilmekte, daha sonra Hz. Yûsuf kıssasında
ahkâma dair bazı âyetler, kıssadaki önceliğine göre (âyet numaraları esas
alınarak) ele alınmakta ve bu bağlamda her bir âyetin hangi konuyla ilişkili
olduğu açıklanmaktadır. Elde edilen bulgular ise sonuç kısmında verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Hz. Yûsuf, Kıssa

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm.
• Acar, Abdullah. Bir İctihad Kaynağı Olarak Kur’an Kıssaları. Doktora Tezi, Selçuk Üniver-sitesi, 2005.
• Ak, Ayhan. İslam Hukuk Felsefesi -Köken ve Uyum Odaklı Analiz-. İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
• Altuntaş, Halil ve Şahin, Muzaffer. Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: DİB Yayınları, 2011.
• Apaydın, Hacı Yunus. “Kefalet”. DİA. 25: 168-177. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Aydın, Mehmet Âkif. “Cuâle”. DİA. 8: 77-78. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Baktır, Mustafa. “İslam Hukukunda Hile-i Şeriyye”. İslamî Araştırmalar 1/2. (1986): 71-89.
• Belhî, Nizameddin v.dğr. Fetavâyi Hindiyye. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1310h.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi‘u’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1405h.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmaîl b. Hammâd. Tâcu’l-Luğa (es-Sıhâh). Beyrut: Dâru’l-‘Ilm li’l-Melâyîn, 1979.
• Çetiner, Bedreddin. “Ahkâmu’l- Kur’an”. DİA. 1: 551-552. İstanbul: TDV Yayınları, 1988. Dilmen, Aylin. Yusuf (a.s) Kıssası’nın Fıkhı. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2010.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Yayınları, 2016.
• Haccavî, Ebü’n-Necâ Şerefüddîn Mûsâ b. Ahmed b. Mûsâ el-Makdisî. el-İknâ li Tâlibi’l-İntifa’. Beyrut: Dâru’l-Marife, ts.
• Hallaf, Abdülvehhâb. İlm-i Usûli’l-Fıkh. Kuveyt: 1972.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. ‘Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkî. Reddü’l-Muhtâr alâ Dürri’l-Muhtâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
• İbn Fâris, Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî. Mu‘cemu Mekâyîsi’l-Luğa. Kâhire: Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1971.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Said. el-Muhallâ bi’l-Âsâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. Umdetü’l-Fıkh. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2004.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. el-Muğni. Y.y.: Mektebetü’l-Kâhire, 1968.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd er-Rebeî el-Kazvinî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Dar Sâder, 2000.
• İbn Rüşd, Muhammed b. Ahmed b. Muhammed. Bidâyetü’l-Müctehid Nihâyetü’l-Muktesid. Kâhire, Dâru’l-Hadîs, 2004.
• İbnü’l-‘Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed el-Arabî et-Tâî el-Hâtimî. Ahkâmü’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İnbü’l-Esîr, Muhammed b. Muhammed el-Cezerî. en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2014.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-Hanefî. Fethu’l-Kadîr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İsfehânî, Hüseyin b. Muhammed Râğıb. Müfradâtü Elfâzi’l-Kur’ân. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 2011.
• Kahraman, Abdullah. “İslam Hukukunda Şahsa Kefâlet Müessesi ve Türk Ceza Muhakemeleri Hukuku’ndaki Teminatla Salıverme Müessesiyle Mukayesesi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2. (1998): 301-328.
• Kara, Mustafa. Bireysel ve Toplumsal Açıdan Kur’ân Kıssaları. Samsun: Üniversite Yayınları, 2018.
• Karaman, Hayreddin. Anahatlarıyla İslam Hukuku. İstanbul: Ensar Yayınları, 1997.
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslam Hukuku. İstanbul: İz Yayınları, 1986.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed. Bedâiu’s-Sanâi’ fî Tertîbi’ş-Şerâi’. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Köse, Saffet. “Hile”. DİA. 18: 28-29. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Köse, Saffet. “Hiyel”. DİA. 18: 170-178. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Köse, Saffet. “Lakît”. DİA. 28: 68-69. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Köse, Saffet. İslam Hukukunda Bulunmuş Mal ve Çocuk. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üni-versitesi, 1988.
• Kurt, Yaşar. Hz. Yûsuf’un Tarihsel Hayatı -Mukayese ve Değerlendirme-. Ankara: Araştırma Yayınları, 2005.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usûlü. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 1974.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh. el-Muvatta’. Thk. Muhammed Mustafa el-Azmî. Y.y., 2004.
• Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye. https://tr.wikipedia.org/wiki/Mecelle. E.T. 21.03.2019.
• Molla Husrev, Muhammed b. Ferâmuz b. Alî. Duraru’l-Hukkâm Şerhu Ğureri’l-Ahkâm. Y.y.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, ts.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccâc. el-Câmi‘u’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Minhâcü’t-Tâlibîn. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2005.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Ravzatü’t-Tâlibîn ve Umdetü’l-Müttekîn. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, ts.
• Okuyan, Mehmet. Kur’ân’da Hz. Yûsuf Kıssası, Samsun: Üniversite Yayınları, 2018.
• Özcan, Hanifi. “Matüridi’ye Göre Kur’an’daki Kıssa ve Mesellerin Epistemolojik Amaç ve Önemi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9. (İzmir: 1995): 105-110.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2000.
• Suyûti, Celalüddîn. el-İklil fî İstinbâti’t-Tenzîl. Y.y., 1373.
• Şa‘bân, Zekiyyüddîn. İslam Hukuk İlminin Esasları. Trc. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: TDV Yayınları, 2015.
• Şafak, Ali. “Ehl-i Vukuf”. DİA. 10: 531-533. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Şafiî, Muhammed b. İdris. el-Ümm. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1990.
• Şahin Aynur, Hatice. “Ayet Sonlarındaki Esmâ-i Hüsnâ’nın Birbiriyle İrtibatı: Azîz İsmi Ör-neklemi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21:1. (2017): 539-576.
• Şahin Aynur, Hatice. “Kur’ân-ı Kerîm’de Rahmân ve Rahîm’in Esmâ-i Hüsnâ ile Kullanım Alanları”. Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12. (2018): 69- 94.
• Şen, Yusuf. İslam Muhakeme Hukukunda Bir İspat Vasıtası Olarak Karine. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1997.
• Şengül, İdris. “Kıssa”. DİA. 25: 498-501. Ankara: TDV Yayınları, 2002. Şengül, İdris. Kur’ân Kıssaları Üzerine. İzmir: Nil Yayınları, 1994.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-Kadîr. Beyrut: Dâru’l-Hayr, 1992.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Neylü’l-Evtâr. Mısır: ts.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Tüfekçi, İbrahim. Şer‘iyye Sicilleri Işığında İslâm Yargılama Hukukunda Bilirkişilik. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2000.