An Investigation on the Historical Origin of the Reflections of Relations among the Ver-ses to the Tafsirs: The Case of Tafsîr Muqâtil
Öz
That the order of the verses has “divine origin” was not only taken into consideration just in the recita-tion but it also strengthened the opinion that there should be meaning-relations among the successive verses as well. For this reason, some mufassirs has given extreme importance to the issue of relations among verses in the tafsir literature. Prominent classical sources of ‘ulûm al-Qur’ân and some contem-porary works in this field say or imply that the appearance of this subject in the tafsir works did not occur before the 6th century hijrî. However, when the tafsirs with Mushaf order which started to form from much earlier times are carefully examined, it is witnessed that there are also points among them that take the relations among verses into account. In this context, when looking at the oldest tafsir work that has survived to the present day, which include all the verses, readings taking into account the relations among verses are encountered. Although Muqâtil does not refer to terms such as “tânâsub” ,“tanâsuq”, “ittisâl” which explicitly expresses his concern in relation among the verses in his tafsir, it is noteworthy that some of the connections among the verses in the tafsirs of Zamakhsharî and Râzî are present in Muqâtil’s work as well. This evidence makes it necessary to start the interrogation regarding the history of the reflection of the relations among verses to tafsir from earlier periods.
Anahtar Kelimeler
Tafsir Early Period Relations among the Verses Muqâtil ibn Sulayman Tafsîr Muqâtil
Kaynakça
- el-Belhî, Ebü’l-Hasen Mukātil b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî, Tefsîru Mukâtil, thk. Abdullah Mahmud Şehhâte, Hey’tü’l-Mısriyyetü’l-Âmme, 1979.
- Demirci, Sabri. “Kur’ân Âyetleri ve Sûreleri Arasındaki Tenâsüb: Fahruddin Razi’nin Tefsiri Mefatihu’l-Gayb Örneği”. EKEV Akademi Dergisi 19/62 (2015).
- ed-Dihlevî, Şah Veliyyullah. el-Fevzü’l-Kebîr fî Usûli’t-tefsîr. Dimeşk: Dârü’l-gavsânî li’d-dirâsâti’l-Kur’ânî, 2008).
- Itır, Nureddin. “Münasebet İlmi ve Kur’ân Tefsirindeki Yeri”. Çev. Eyüp Yaka, İslâmî İlimler Dergisi 1/2 (2006).
- er-Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981.
- es-Süyûtî, Celâleddîn. el-İtkân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Lübnan: Dârü’l-Fikr, 2005.
- Yıldız, Sakıp. “Âyet ve Sûreler Arasındaki Münasebet”, Diyanet Dergisi, 21/1, 1985.
- Yılmaz, Mehmet Faik. “Münâsebâtü’l-âyât ve’s-süver”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Erişim 11 Haziran 2020).
- ez-Zemahşerî,, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Riyâd: Mektebetü’l Ubeykân, 1998.
- ez-Zerkeşî, Bedreddin. el-Burhân fi ‘ulûmi’l-Kur’ân, Mektebetü Dâri’-türâs. Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim.
- ez-Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-İrfân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, Matbaatü İsa el-Bâbî.
Âyetler Arası Münasebet Meselesinin Tefsirlere Yansımasının Tarihî Kökenine Yönelik Bir Sorgulama: Tefsîru Mukâtil Örneği
Öz
Âyetlerin Mushaf tertibinin tevkîfî olduğu yönündeki icmâ, yalnızca tilavette dikkate alınan bir husus olarak kalmamış, âyetler arası anlam-bağlam ilişkisi de yine bahsi geçen kabul temelinde dikkate alınmıştır. Bu bağlamda zamanla âyetler (ve sûreler) arası münasebet meselesinin yorum sürecinde başat rol oynadığı tefsirler ortaya çıkmaya başlamıştır. Klasik ulûmü’l-Kur’ân kaynakları ve konu bağlamında öne çıkan çalışmalarda, hicrî 5-6. yüzyıldan önce tefsirlerde âyetler arası münasebeti nazarıdikkate alan okumaların başlamadığı belirtilmektedir. Oysa çok daha erken dönemlerden itibaren teşekkül etmeye başlayan ve Mushaf tertibini esas alan tefsirler dikkatli incelendiğinde, bunlar arasında da âyetler arası münasebeti hesaba katan tespitlere tanık olunmaktadır. Örneğin, günümüze ulaşan en eski tam tefsir olan Tefsîru Mukâtil’e göz atıldığında bu husus açık bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Mukâtil, tefsirinde münasebet kaygısını açıkça beyân eden “tenâsüb”, “tenâsuk” gibi terimlere başvurmasa da Zemahşerî ve Râzî tefsirlerinde görülen bazı âyetler arası irtibatlandırmaların onun eserinde de mevcudiyeti dikkat çekmektedir. Bu tespit, münasebet ilminin tefsirlere yansımasına ilişkin sorgulamanın daha erken dönemlerden başlatılmasını gerekli kılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Tefsir Erken Dönem Âyetler Arası Münasebet Mukâtil b. Süleyman Tefsîru Mukâtil
Kaynakça
- el-Belhî, Ebü’l-Hasen Mukātil b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî, Tefsîru Mukâtil, thk. Abdullah Mahmud Şehhâte, Hey’tü’l-Mısriyyetü’l-Âmme, 1979.
- Demirci, Sabri. “Kur’ân Âyetleri ve Sûreleri Arasındaki Tenâsüb: Fahruddin Razi’nin Tefsiri Mefatihu’l-Gayb Örneği”. EKEV Akademi Dergisi 19/62 (2015).
- ed-Dihlevî, Şah Veliyyullah. el-Fevzü’l-Kebîr fî Usûli’t-tefsîr. Dimeşk: Dârü’l-gavsânî li’d-dirâsâti’l-Kur’ânî, 2008).
- Itır, Nureddin. “Münasebet İlmi ve Kur’ân Tefsirindeki Yeri”. Çev. Eyüp Yaka, İslâmî İlimler Dergisi 1/2 (2006).
- er-Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981.
- es-Süyûtî, Celâleddîn. el-İtkân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Lübnan: Dârü’l-Fikr, 2005.
- Yıldız, Sakıp. “Âyet ve Sûreler Arasındaki Münasebet”, Diyanet Dergisi, 21/1, 1985.
- Yılmaz, Mehmet Faik. “Münâsebâtü’l-âyât ve’s-süver”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Erişim 11 Haziran 2020).
- ez-Zemahşerî,, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Riyâd: Mektebetü’l Ubeykân, 1998.
- ez-Zerkeşî, Bedreddin. el-Burhân fi ‘ulûmi’l-Kur’ân, Mektebetü Dâri’-türâs. Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim.
- ez-Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-İrfân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, Matbaatü İsa el-Bâbî.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALESİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Temmuz 2020 |
| Kabul Tarihi | 24 Ağustos 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |