Opinions of Zurkānī and Attafayyish About Muhkam and Mutashābih: A Comparative Study

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 38 - 67, 30.04.2020

Fatih Altun , Reyhan Çağlayan Altun

https://doi.org/10.31121/tader.691549

Cited By: 1

Öz

According to the 7th verse of the Al-i Imran in
which muhkam and mutashābih that are the substantial subjects of
the Quranic Sciences (Ulum al-Qur’an) are mentioned together, some verses that
constitute the essence of the Qur'an are muhkam and some verses are
mutashābih. While the meaning of the muhkam verses is clearly
understood, the mutashābih verses are not comprehended fairly. The fact
that the verses in the Qur'an are not specified whether they are muhkam
and mutashābih and the mutashābih verses allow different
interpretations form the basis of the discussions. This leads scholars from
different views and schools to different approaches. In this study, it is aimed
to examine the views of Zurkānī, one of the Ahl-i sunnah scholars and
Attafayyish, one of Ibadi’s commentators, about muhkam and mutashābih
in a comparative manner. The main question of the research is determined as
what are the views of Attafayyish and his contemporary Zurkānī on the subject
of muhkam and mutashābih. In this context, the Zurkānī’s Manahilu’l-irfān
and Attafayyish’s Taysīr and Himyān were examined
comparatively. Zürkānî's writing of a methodological work and Ettafeyyiş's
writing of exegesis also paved the way for them to address different issues in
the subtitles of the subject. As a result of the research, it is understood
that the approaches of both scholars about muhkam and mutashābih
are similar, but their views about mutashābih differ in aspect of
determination and interpretation. It also shows that both scholars act in
accordance with their school of thoughts.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Ahl-i Sunnah

Zürkānî ve Ettafeyyiş’in Muhkem ve Müteşâbih ile İlgili Görüşlerinin Karşılaştırılması

Öz

Ulûmü’l-Kur’ân’ın önemli
konularından biri olan muhkem ve müteşâbihin birlikte zikredildiği Âl-i İmrân
sûresinin 7. âyetinde ifade edildiğine göre Kur’an’ın bir kısım âyetleri
kitabın esasını teşkil eden muhkem, bir kısmı da müteşâbihtir.  Muhkem âyetlerin delalet ettiği mana açıkça
anlaşılırken, müteşâbihler açıkça anlaşılmamaktadır. Kur’ân’da hangi âyetlerin
muhkem, hangilerinin müteşâbih olduğunun belirtilmemesi ve müteşâbih âyetlerin
farklı yorumlara imkân vermesi tartışmaların temelini oluşturmaktadır. Bu da çeşitli
görüş ve ekole mensup âlimleri farklı yaklaşımlara yönlendirmektedir. Bu
çalışmada Ehl-i sünnet âlimlerinden Zürkānî ile İbâzî müfessirlerden
Ettafeyyiş’in muhkem ve müteşâbih konusundaki görüşlerinin mukayeseli bir
tarzda ele alınması amaçlanmaktadır. Araştırmanın temel sorusu Zürkānî’nin ve
çağdaşı Ettafeyyiş’in muhkem ve müteşâbih konusundaki görüşlerinin neler olduğu
şeklinde belirlenmiştir. Bu bağlamda Zürkānî’nin Menâhilü’l-irfân’ı,
Ettafeyyiş’in Teysîr ve Himyân adlı eserleri mukayeseli olarak
incelenmiştir. Zürkānî’nin usûl, Ettafeyyiş’in tefsir kaleme alması, konunun
alt başlıklarında farklı hususlara değinmelerine de zemin hazırlamıştır.
Araştırma sonucu her iki âlimin muhkem ve müteşâbihle ilgili yaklaşımları
benzer olmakla birlikte müteşâbihin tesbit ve te’vîlinde görüşlerinin
farklılaştığı anlaşılmıştır. Bu da her iki âlimin kendi mezhebi doğrultusunda
hareket ettiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Ehl-i sünnet, İbâzîyye, Muhkem, Müteşâbih, Zürkānî, Ettafeyyiş

Kaynakça

• KAYNAKÇA Beyyûd, İbrahim b. Ömer el-. fî Rihâbi’l-Kur’ân. thk. İsa b. Muhammed Belhâc. Gardâye/Cezayir: Matbaatü’l-Arabiyye. 2006.
• Deliser, Bilal. Zerkeşî ve Kur’ân İlimlerindeki Yeri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. 2004.
• Durmuş, Zülfikar. “Mu’tezilî Müfessir Zemahşerî’nin Muhkem ve Müteşâbih’e İlişkin Görüşlerinin Analitik İncelenmesi”. Marife Dergisi 3/3 (Kış 2003): 259-273.
• Ebu’l-Havârî, Muhammed b. Havârî el-Umânî. Kitâbu’d-dirâye ve kenzü’l-gınâye ve müntehe’l-gâye ve bülûgu’l-kifâye fî tefsîri hamsimie aye. thk. Muhammed Zenâti Abdurrahman. Maskat: Mektebetü’l-İstikâme. 1411/1991.
• Ettafeyyiş, Muhammed b. Yûsuf. Teysîru’t-tefsîr. thk. İbrahim b. Muhammed Talây. Cezayir: Dâru’t-Tevfîkıyye. 2011.
• Ettafeyyiş. Himyânü’z-zâd ilâ dâri’l-me‘âd. thk. Abdu’l-hâfız Şelebi. Saltanat-ı Umân: Vizâratü’t-Türâsi’l-Kavmî ve’s-Sekâfe. 1403/1983.
• Ferrâ’, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd el-. Me‘âni’l-Kur’ân. thk. Ahmed en-Necâtî, v.dğr. Mısır: Dâru’l-Mısriyye. ts.
• Halîlî, Ahmed b. Hamd el-. Cevâhiru’t-tefsîr envârun min beyâni’t-tenzîl (Cüz’ü hâs). Saltanat-ı Umân: Mektebetü’l-İstikâme. 1425/2004.
• Hizmetli, Sabri. “Ettafeyyiş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/500-501. İstanbul: TDV Yay. 1995.
• Hevvârî, Hûd b. Muhakkem el-. Tefsîru kitâbillâhi’l-azîz. thk. Belhâc b. Saîd Şerîfî. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî. 1990.
• İbn Ebî Hâtim er-Râzî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Es‘ad et-Tayyib. 3. Baskı. Suudi Arabistan: Nezâr Mustafa el-Bâz. 1419.
• İbni Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Muhammed Hüseyin Şemsüddin. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1419.
• Kindî, Saîd b. Ahmed b. Saîd el-. et-Tefsîru’l-müyesser. thk. Mustafa b. Muhammed Şerîfî, Muhammed b. Musa Bâbâ‘ammî. Saltanat-ı Umân: y.y, 1418/1998.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed el. Kitâbu’t-tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi. Ankara: İSAM. 2003.
• Mertoğlu, Mehmet Suat. “Zürkânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44/579-580. İstanbul: TDV Yay. 2013.
• Müttakī, Abdilmelik b. Kadîhân el-Hindî. Kenzü’l-ʿummâl fî süneni’l-aḳvâl ve’l-efʿâl. thk. Bekrî Hayyânî, Safvet Saka. 5. Baskı. b.y: Müessesetü’r-Risâle. 1401/1981.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ en-. el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. 2. Baskı. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî. 1392.
• Râzî, Fahreddin er-. Mefâtîḥu’l-gayb. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye. ts.
• San‘anî, Abdurrazzâk es-. Tefsîru Abdurrazzâk. thk. Mahmûd Abduh. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1419.
• Sebt, Halid b. Osman es-. Kitâbü Menâhili’l-irfân li’z-Zürkânî; Dirâse ve Takvîm. Kahire: Darü İbn Affan. 2001.
• Subhî es-Sâlih. Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân. İstanbul: Dersaadet. ts.
• Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman es-. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. b.y: el-Heyetü’l-Mısrıyyeti’l-Amme. 1974.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr et-. Câmiʿu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kurʾân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. B.y: Dâru Hicr. 1422/2001.
• Vînten, Mustafa b. Nâsır. Arâü’ş-Şeyh Muhammed b. Yusuf Ettafeyyiş el-Akadiyye. Gardâye: el-Matba‘at’ül-Arabiyye. 1996.
• Yeşilyurt, Temel. “Ru’yetullah”. Diyanet İşleri Başkanlığı İslam Ansiklopedisi. 35/311-314. İstanbul: TDV Yayınları 2008.
• Zerkeşî, Bedreddîn ez-. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1957.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-irfân fi ulûmi’l-Kur’ân. thk. Nevvâf el-Cerrâh. Beyrût: Dar Sader. 2008.