Covid-19 Pandemi Süreci ve Sonrasına Kur’ân Temelli Yaklaşım

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 3, 1 - 29, 20.12.2020

Süleyman Kaya

https://doi.org/10.31121/tader.788819

Cited By: 2

Öz

Bu makalede, dünyanın tecrübe ettiği pandemi türü hastalıkların en etkilisi olan Covid-19 süreci ve sonrasında Kur’ân’ı Allah’ın muradına uygun bir şekilde anlamanın önemi üzerinde durulmuştur. Çünkü Covid-19 ile bağlantılı olarak hemen her alanda hızla bilgi üretilmeye başlanmıştır. Dinîn temel metinleri üzerinden üretilen kimi bilimsel, kimi çarpıtılmış dinî içerikli bilgiler ve yorumlar da bu süreçte kendisine yer bulabilmiştir. Dinî bilginin birey ve toplumun tutumunu etkilediği bilinmektedir. Dolayısıyla İslam’ın en temel Dinî metni olan Kur’ân’ın Allah’ın maksadına uygun yorumu, sürecin doğru yönetilmesi açısından önemlidir. Çarpıtılmış bilgi böylesi kriz dönemleri yönetimine çok büyük zarar vermektedir. Makalenin amaçlarından biri kutsalla ilişkilendirilen bilginin doğru bir zemine oturtulmasıdır. Ayrıca yaygın ve ağır etki bırakan salgınların varoluş felsefesi çerçevesinde anlam arayışlarını yeniden gündeme getirdiği de bilinmektedir. Nitekim Covid-19 sonrasında birçok şeyin eskisi gibi olmayacağı daha şimdiden dile getirilmektedir. Yeni normal olarak nitelenen Covid-19 süreci ve sonrası dönem, Dinî temelli yorumun toplumda karşılık bulması açısından fırsata dönüştürülebilir. Makalenin amaçlarından biri de geleceğe yönelik düşünsel bir zemin oluşturmaktır. Bunun için çalışmanın ikinci kısmında, tarihin her döneminde dinamik bir süreç izlemiş olan Kur’ân yorumunun pandemi sonrası yeni dönemde izlemesi muhtemel yol haritası üzerinde düşünülmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. Ayrıca bununla bağlantılı olarak sürecin ortaya çıkaracağı yeni yaşam şekillerine çözüm üretmenin vahiy temelli varlık anlayışının geleceği açısından hayati önem taşıdığı vurgulanmaya çalışılmıştır. Makale için, hem Covid-19 süreci izlenmeye çalışılmış hem de Kur’an, sünnet ve tarihi tecrübe açısından sürecin nasıl değerlendirilebileceği göz önünde bulundurulmuştur. Konuya dair veriler makale içerisinde tartışılmış, analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Konu, ayetlerin yorumunda bütüncül bir yorum anlayışının belirlenmesi gerektiğine vurgu yapması, insan irade ve sorumluluğunu dikkate sunması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Covid-19, Kur’ân, Kıssalar, Ceza, Tedbir

Covid-19 Pandemic Process and the Qur'an Based Approach

Öz

This article focuses on the Covid-19 process, which is the most effective of the pandemic diseases experienced by the world, and the importance of understanding the Qur'ân in accordance with the will of Allah. Because, in connection with Covid-19, information has been rapidly produced in almost every field. Some scientific and some distorted religious information and interpretations produced through the basic texts of religion have also found a place in this process. It is known that religious knowledge affects the attitude of the individual and society. Therefore, the interpretation of the Qur'ân, the most fundamental religious text of Islam, that is suitable for the purpose of Allah is important for the proper management of the process. The distorted information causes great damage to such crisis periods. One of the aims of the article is to put the knowledge associated with the sacred on the right ground. In addition, it is known that epidemics that have widespread and severe effects have brought the search for meaning back to the agenda within the framework of the philosophy of existence. As a matter of fact, it has already been stated that after Covid-19, many things will not be the same as before. The Covid-19 process and the post-period, which is characterized as the new normal, can be turned into an opportunity for religious-based interpretation to be reciprocated in society. One of the aims of the article is to create a groundwork for the future. For this, in the second part of the study, it is emphasized that the interpretation of the Quran, which has followed a dynamic process in every period of history, should be considered on the road map that is likely to follow in the new period after the pandemic. In addition to this, it was tried to be emphasized that producing solutions to new life forms that the process will reveal is vital for the future of revelation-based existence. For the article, both the Covid-19 process was tried to be followed and how the process could be evaluated in terms of the Quran, circumcision and historical experience were taken into consideration. The data on the subject were discussed in the article and evaluated with the analysis method. The subject is important in terms of emphasizing the need for a holistic interpretation understanding in the interpretation of the verses and showing human will and responsibility.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Covid-19, Qur’ân, Stories, Punishment, Measure

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fuad. el-Muʻcemu’l-müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. İstanbul: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye. 1984.
• Akgün, Birol. “Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler”. ed. Ufuk Ulutaş vd. 76-81. Ankara: SAM Yayınları, 2020.
• Albayrak, İsmail. Klasik Modernizmde Kur’ân’a Yaklaşımlar. İstanbul: Ensar Yayınları. 2010.
• Altuntaş, Mehmet. Kur’ân-ı Kerîm’e Göre İmtihan Gerçeği. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2020.
• Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî. Rûhu’l-Meʻânî. Beyrut: Dâru’l-Fikr. 1997.
• Armaoğlu, Fahir. 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınları. 2010.
• Aybar, Sedat. “Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler”. ed. Ufuk Ulutaş vd. 102-106. Ankara: SAM Yayınları. 2020.
• Ayten, Ali - Sağır, Zeynep. “Dindarlık, Dinî Başa Çıkma ve Depresyon İlişkisi: Suriyeli Sığınmacılar Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 47 (2014), 5-18.
• Baç, Meltem Müftüler. “Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler”, ed. Ufuk Ulutaş vd. Ankara: SAM Yayınları. 2020.
• Baljon, Johannes Marinus Simon. Kur’ân Yorumunda Çağdaş Yönelimler. çev. Şaban Ali Düzgün. Ankara: Fecr Yayınları. 2000.
• SBHSGM, T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Covid-19 Rehberi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı, 2020. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/
• Birışık, Abdülhamit. Hint Alt Kıtası Düşünce ve Tefsir Ekolleri. İstanbul: İnsan Yayınları. 2001.
• Buhârî. Muhammed b. İsmail. el-Câmiʻu’s-sahîh. thk. Muhibbiddîn Hatîb-Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Mektebetü’s-Selefiyye. 1400/1979.
• Cengiz, Ercan. Hz. Ömer Döneminde Meydana Gelen Amvas Tâunu ve Etkileri”. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7/13 (2020). 129-150.
• Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. ed. Muzaffer Şeker vd. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), 2020.
• Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler. ed. Ufuk Ulutaş vd. Ankara: SAM Yayınları. 2020.
• Dâmeğânî, Hüseyin b. Muhammed. Kâmûsu’l-Kur’ân. thk. Abdülaziz Seyyidü’l-Ehl. Beyrut: Dâru’l-İlm. 1983.
• Demir, Şehmus. Kur’ân’ın Yeniden Yorumlanması. İstanbul: İnsan Yayınları. 2002.
• Din İşleri Yüksek Kurulu. İslâm’ın Salgın Hastalıklara Bakışı. Ankara: DİB Yayınları. 2020.
• Durmuş, İsmail. “İbnu’l-Mukaffa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/131-134. İstanbul: TDV Yayınları. 2000.
• Erdoğan, Mehmet. “Hz. Peygamber’in Helal-Haram Koyma Yetkisi”, Kur’an Sünnet İlişkisi Kur’an’da Risâlet ve Sünnet’in Teşriî Değeri, ed. Bünyamin Erul. İstanbul: KURAMER. 2020.
• Erşen, Emre. “Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler”. ed. Ufuk Ulutaş vd. Ankara: SAM Yayınları. 2020.
• Erten, Mevlüt. İslam Tefsir Geleneğinde Öznellik. Ankara: Araştırma Yayınları. 2011.
• Erünsal, İsmail. “İslâm Medeniyetinde Kütüphaneler”. Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi. ed. Hakkı Dursun Yıldız. İstanbul: Çağ Yayınları. 1989.
• Erünsal, İsmail. Orta Çağ İslam Dünyasında Kitap ve Kütüphane. İstanbul: Timaş Yayınları. 2018.
• Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı. çev. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları. 1999.
• Fazlur Rahman. İslâmî Yenilenme Makaleler I. çev. Adil Çiftçi. Ankara: Ankara Okulu. 2000.
• Gashi, Feim. “Korona Virüse Yakalanmış Kişilerde Tedavi Döneminde Dinî Başa Çıkmanın Etkisi”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2020). 88-112.
• Gezer, Süleyman. Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Kur’ân. Ankara: Ankara Okulu Yayınları. 2015.
• Giray, Sadık. “Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler”. ed. Ufuk Ulutaş vd. Ankara: SAM Yayınları. 2020.
• Hanefi, Hasan. Gelenek ve Yenilenme. Ankara: Otto Yayınları. 2011.
• Hüreysât, Muhammed Abdülkādir. “Hâlid b. Yezid b. Muâviye” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/292-293. İstanbul: TDV Yayınları. 1997.
• Isfahânî, Râğıb. Müfredâtu elfâzi’l-Kur’ân. nşr. Safvan Adnan Dâvûdî. Beyrut: Dâru’s-Sâmiyye. 1997.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tûnusiyye. 1984.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. Makâsıdu’ş-şerîati’l-İslâmiyye. thk. Muhammed Zuhaylî. Şam: Dâru’l-Kalem. 2016.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. “shr”. Lisânu’l-Arab. Kahire: Dâru’l-Meârif. ts. 1963.
• İnalcık, Halil. Rönesans Avrupası Türkiye’nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci. İstanbul: İş Bankası Yayınları. 2013.
• Kara, İsmail. Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi. İstanbul: Dergâh Yayınları. 2011.
• Karadaş, Cağfer. “Günümüz Türkiye’sinde Kelam İlmi”. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2/1. (2009). 129-151.
• Karadaş, Çağfer. “İslâm Düşüncesinin Panoraması”. Çağdaş İslam Düşünürleri. ed. Cağfer Karadaş. İstanbul: Ensar Yayınları. 2013.
• Karadaş, Çağfer. Çağdaş İslam Düşünürleri. İstanbul: Ensar Yayınları. 2013.
• Karal, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu. 1976.
• Karcıoğlu, Özgür. “What is Coronaviruses, and How Can We Protect Ourselves?” Phnx Med J. March. 2/1 (2020). 66-71.
• Kasapoğlu, Can. “Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler”. ed. Ufuk Ulutaş vd. 82-85. Ankara: SAM Yayınları. 2020.
• Kaya, Süleyman. “Modern Dönem Kur’ân Algısı”. dergİabant 2/3 (2014). 8-36.
• Kaya, Süleyman. Ekoloji Bağlamında Çevre İmtihanımız. Ankara: Araştırma Yayınları. 2019.
• Kaya, Süleyman. Kur’ân’da İmtihan. İstanbul: İnsan Yayınları. 2003.
• Kılıç, Sadık. “Mehmet Paçacı’nın tebliğ müzakeresi”. Modern Dönemde Dinî İlimlerin Temel Meseleleri. İstanbul: İSAM. 2007.
• Koç, Mustafa. “Ruh Sağlığı ile Dinî Başa Çıkma Metodu Olarak Dua Ve İbadet Fenomeni Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”. Ekev Akademi Dergisi 9/24 (2005). 11-35.
• Kudâ’î, Muhammed b. Selâme. Müsnedü’s-Şihâb. thk. Hamdi Abdülmecid es-Selefî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle. 1986.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Mahmûd. Kitâbu’t-Tevhîd. nşr. Fethullah Halîf. İstanbul: Mektebetü’l-İslâmiyye. 1979.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân. thk. Murat Sülün. İstanbul: Dâru’l-Mîzân. 2007.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. Arabistan: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye. 1998.
• Özcan, Mesut. “Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler”. ed. Ufuk Ulutaş vd. 124-128. Ankara: SAM Yayınları. 2020.
• Özgüdenli, Osman Gazi. “Moğollar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/225-229. İstanbul: TDV Yayınları. 2005.
• Özsoy, Ömer. Sünnetullah Bir Kur’ân İfadesinin Kavramlaşması. Ankara: Fecr Yayınevi. 1999.
• Öztürk, Mustafa. Çağdaş İslâm Düşüncesi ve Kur’âncılık. Ankara: Ankara Okulu. 2013.
• Paçacı, Mehmet. “Din Bilimleri ve Çağdaş Sorunları Üzerine”. Modern Dönemde Dinî İlimlerin Temel Meseleleri -İlmi Toplantı-. İstanbul: İSAM Yayınları. 2007.
• Paçacı, Mehmet. Çağdaş Dönemde Kur’ân’a ve tefsire ne oldu?. İstanbul: Klasik Yayınları. 2012.
• Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî. Tefsîru’l-fahri’r-Râzî. Beyrut: Dâru’l-Fikr. 1981.
• Rıza, Reşid. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm. Kahire: Dâru’l-Menâr. 1947.
• Sander, Oral. Siyasi Tarih. İstanbul: İmge Kitabevi. 2012.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî. el-Muvâfaḳāt. Arabistan: Dârubnu Affân. 1997.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. Beyrut: Dâru’l-Maʻrife. 1997.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî. Câmiu’l-beyân ʻan te’vîli âyi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Fikr. 1995.
• Tarhan, Nevzat. “Bilinç”. Questions on Islam. 25 Haziran 2020. https://questionsonislam.com/article/consciousness#baslik1
• Türcan, Selim. İlk Dönem Kur’ân Tasavvuru ve Dönüşümü. Ankara: Ankara Okulu Yayınları. 2010.
• Türköne, Mümtaz’er. İslamcılığın Doğuşu. İstanbul: Etkileşim Yayınları. 2011.
• Uçar, İlyas. Orta Çağ Kara Belası Amvâs Vebası. İstanbul: Siyer Yayınları. 2020.
• Unutulmaz, Onur. “Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar Yeni Trendler”. ed. Ufuk Ulutaş. 134-138. Ankara: SAM Yayınları. 2020.
• Ülken, Hilmi Ziya. İslâm Düşüncesi. İstanbul: Ülken Yayınları. 1995.
• WHO, World Health Organization. “Coronavirus Disease (COVID-19) Pandemic”. Erişim 28 Haziran 2020. http://www.euro.who.int/de/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/novel-coronavirus-2019-ncov
• WHO, World Health Organization. “Influenza A (H1n1): WHO Announces Pandemic Alert Phase 6, of Moderate Severity”. Erişim 28 Haziran 2020. https://www.euro.who.int/en/media-centre/sections/press-releases/2009/06/influenza-a-h1n1-who-announces-pandemic-alert-phase-6,-of-moderate-severity.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dinî Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Neşriyat. ts.
• Yıldırım, Cemal. Bilim Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi. 1983.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. thk. Adil Ahmed Abdu’l-Mevcûd-Ali Muhammed Muavvıd. Riyad: Mektebetü Abîkân. 1998.