An Evaluation on the Translation and Interpretation of the Expression "ille'l-Meveddete fi'l- Kurbâ" in the Quran in a Sign of Meaning

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 308 - 330, 30.04.2024

Süleyman Pak

https://doi.org/10.31121/tader.1423836

Öz

The Quran is the word of Allah in terms of wording and meaning, and while there are verses with clear meanings that have a single meaning, there are also verses that have a vague meaning and are therefore open to interpretation because they have multiple meanings. Since it is difficult to understand verses with multiple meanings based on the wording alone, external explanations such as the reason for reve-lation and the narrations from the Prophet and his companions are needed in addition to the literal meaning in the effort to understand. Accordingly, it becomes necessary to evaluate the verse in a broad context in terms of the environment in which it was revealed, the addressees and the purpose. As in the interpretation of this verse, the degree of authenticity of the narrations coming from the early commentators and their semantic compatibility with each other require a separate evaluation. This study examines the narrations and opinions on which the comments about the 23rd verse of the Surah Shura are based, includes evaluations regarding the interpretation of the verse and aims to determine the me-aning of the verse within the integrity of the Quran. There are several different interpretations of the verse in the tafsir, and these are mainly based on reasons such as the reason for the revelation of the verse, whether it is Meccan or Medinan, the narrations considered as evidence for this, and whether the addressee of the verse is the Quraysh or Muslims. It is seen that these interpretations are based especi-ally on the meaning of the word "kurbâ" in the verse. These are basically collected in three main points. The Messenger of Allah's request from the Quraysh to respect the kinship bond between them is the love of relatives and the love of getting closer to Allah with good deeds. The phrase "ille'l-meveddete fi'l-kurbâ" in the verse was used due to the Shiite sect's motives. It seems that Ali's interpretation of supporting his imamate is within the scope of extreme interpretation and lacks scientific basis. As a result, it is considered that it would be more appropriate to take the general meaning of the verse based on its meaning and to understand the word "kurba" as love of closeness to Allah, not as a closeness in terms of lineage.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Mushkil, Surah Shura, Meveddet, Proximity.

Kur’ân’daki “ille’l-Meveddete fi’l- Kurbâ” İfadesinin Manaya Delâleti Yönüyle Çevirisi ve Yorumu Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Kur’an lafız ve mana yönüyle Allah’ın kelamı olup içerisinde tek anlama gelen manası açık ayetler olduğu gibi birden çok anlama ihtimali bulunması bakımından anlamı kapalı ve neticede tevile müsait ayetler de mevcuttur. Birden çok anlama ihtimali olan ayetlerde sadece lafızdan hareketle anlaşılma güçlüğü bulunduğundan, anlama çabası dahilinde lafzi anlam yanında sebeb-i nuzül, Resulullah ve sahabeden gelen rivayetler gibi dış açıklamalara da ihtiyaç duyulmaktadır. Buna göre ayetin nuzül ortamı, muhataplar ve mekasıd yönünden geniş çerçevede değerlendirilmesi lüzumu hasıl olmaktadır. Bu ayetin yorumunda olduğu gibi ilk dönem müfessirlerinden gelen rivayetlerin sıhhat derecesi ve birbiri ile anlam uyumu ayrı bir değerlendirme gerektirmektedir. Bu çalışma Şûrâ suresi 23. ayetle ilgi yapılan yorumların dayandığı rivayetleri ve görüşleri incelemekte, buradan hareketle ayete meal verilmesine dair değerlendirmeleri içer-mekte ve ayetin Kur’an bütünlüğü üzerinden anlamını tespit etmeyi amaçlamaktadır. Tefsirlerde ayet üzerine birkaç farklı yorum yapılmakta, bunlar ağırlıkla ayetin nüzul sebebi üzerinden mekkî veya medenî oluşu ve buna delil sayılan rivayetlere, ayetin muhatabının Kureyş veya Müslümanlar olduğu gibi gerekçe-ere dayandırılmaktadır. Özellikle ayette geçen “kurbâ” kelimesinin anlamı üzerinden bu yorumların temellendirildiği görülmektedir. Bunlar esasta üç ana noktada toplanmaktadır. Resulallah’ın Kureyş’ten aralarındaki akrabalık bağına saygı gösterme talebi, akrabalara sevgi duyulması ve salih amellerle Allah’a yaklaşma sevgisidir. Şia’nın mezhebi saiklerle ayette yer alan “ille’l-meveddete fi’l-kurbâ” ifadesini Hz. Ali’nin imametine dayanak yapma yönündeki yorumunun, aşırı yorum kapsamında olduğu ve ilmi daya-naktan yoksun bulunduğu görülmektedir. Sonuçta ayetin siyak ve sibakından hareketle anlamının umum üzere alınmasının ve “kurbâ” kelimesinin de nesep yönüyle bir yakınlığı değil, Allah’a yakınlık sevgisi şeklinde anlaşılmasının daha uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Müşkil, Şura suresi, Meveddet, kurbâ

Kaynakça

• Ahfeş, Ebü’l-Hasen Saîd b. Mes‘ade el-Mücâşiî el-Belhî. Meâni’l-Kur’ân. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 2003.
• Ahmed Muhtar Ömer. Mu’cemu’l-lugati’l-arabiyyeti’l-muâsıra. Kahire: Âlemü’l-Kütüb, 2008.
• Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd. Rûhu’l-meânî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l Arabî, t.s.
• Ateş, Süleyman. “Kurb”. TDV İslam ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Bahrânî, Hâşim b. Muhammed. el-Burhân fî tefsîri’l-Kurân. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, 2006.
• Begavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mes‘ûd. Meâlimü’t-tenzîl. Riyad:Dâru’t-Tayyibe, 1409.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Hayr Abdullâh b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, t.s.
• Buharî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Tefsîru Rûhi’l-beyân. Dersaadet: Osmaniye Matbaası, 1330.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1990.
• Ceyhan, Semih. “Üns”. TDV İslam ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Çağrıcı, Mustafa. “Ülfet”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Dahhâk b. Müzâhim. Tefsîru Dahhâk. thk. Muhammed Şükrî. Kahire: Dâru’s-Selâm, 1999.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Ebüssuûd b. Muhammed İmâdî. İrşâdu’l-akli’s-selîm ilâ mezâyâ’l-kitâbi’l-kerîm. Riyad: Mektebetü’r-Riyâdi’l-Hadîse, ts.
• ibn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim. Tefsiru garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1978.
• Feyz-i Kâşânî, Mollâ Muhsin Muhammed b. Şâh Mutazâ b. Şâh Mahmûd. Tefsîru’s-Sâfî (Tahran: Mektebetü’s-Sadr, 1379.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Zeyyâd. Meâni’l-Kur’ân. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
• Ferâhidî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-ayn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Firûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed. el-Kâmûsu’l-muhît. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2005.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İhyâu ulûmi’d-dîn. çev. Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınevi, 1985.
• Humeydî, Abdulazîz b. Abdullâh. Tefsîru ibn Abbâs. Mekke: t.s.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslamî, 1984.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed. Tezkiratü’l-erîb fî tefsîri’l-garîb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Ebû Zemenîn, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Îsâ. Tefsiru’l-Kur’âni’l-azîz. Ka-hire: el-Fârûkû’l-Hadîse, li’t-Tibâ’a ve’n-Neşr, 2002.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr. ed-Dav’u’l-münîr ale’t-tefsîr. Riyad: Müessesetü’n-Nûr, ts.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr. Bedâi’u’t-tefsîr. Riyad: Dâru İbn Cevzî, 1427.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. Beyrut: Dâru Yûsuf, 1983.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. Riyad: Mekte-betü’l-Maârif, t.s.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed. Lisânü’l-Arab. Kahire: Dâru’l-Maarif, ts.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• Kâsımî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed. Mehâsinü’t-te’vîl. b.y.: İsa el-Bâbî el-Halebî, 1957.
• Kevâşî, Ebü’l-Abbas Muvaffakuddîn Ahmed b. Yûsuf b. el-Hasen. et-Telhîs fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîz. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2019.
• Kılıçarslan, Mehmet. Müşkilu’l-Kur’ân 1 - Lafız ve İ’rab Kaynaklı İşkâl. İstanbul: Fecr Yayınları, 2022.
• Kummî, Ebu Hasan Ali b. İbrahim. Tefsîru’l-Kummî. Kum: Dâru’l-Kitâb, 1387.
• Kur’ân & Meâli. Erişim 2 Ocak 2024. https://www.kuranvemeali.com
• Kur’an Yolu Meâli, çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: DİB Yayınları, 2017.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. Kuşeyrî Risâlesi. Haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1991.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtu’l-Kurân. İstanbul: Dâru’l-Mîzân, 2008. Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb. Edebü’d-dünyâ ve’d-dîn. nşr. Mustafa Sekkâ. Beyrut 1978.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb. en-Nüket ve’l-uyûn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, t.s.
• Mekkî b. Ebû Tâlib, Ebû Muhammed Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. Tefsîru’l-hidâye ilâ bulûği’n-nihâye. b.y.: Câmiatü’ş-Şârika, 2008.
• Mevdudi. Tefhimu’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayanî vd. İstanbul: İnsan yayınları, 1991.
• Muhammed Esed. Kur’ân Mesajı. çev. Cahit Koytak ve Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1997.
• Muhammed Fuâd Abdülbâkî. el-Mu’cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-azîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1987.
• Mukâtil b. Süleymân. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Beyrut: Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabî, 2002.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. Riyad: Dâru’t-Tayyibe, 2006.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Dımaşk: Dâru’l-Kalem,1412.
• Râzî, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Bahru’l-Ulûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. ed-Dürru’l-mensûr fi’t-tefsir bi’l-me’sûr. Kahire, Merkezü Hicr li’l-Buhûs ve’-d-Dirâsâti’l-Arabiyye ve’l-İslamiyye, 2003. Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. t.s.
• Şınkîtî, Muhammed el-Emin b. Muhammed el-Muhtâr el-Cekenî. Advâu’l-beyân fî îzâhi’l-Kur’ân bi’l-Kur’ân. Dâru âlemi’l-Fevâid, ts.
• Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsiri. İstanbul: Beyan yayınları, 2016.
• Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, 1997.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kurân. Kahire: Dâru Hicr, 2001.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemu’l-Evsat. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1995.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemü’l-kebîr. Kahire: Mekte-betü İbn Teymiyye, ts.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen b. Alî. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân (b.y: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, t.s.
• Tûsî, Ebû Nasr Abdullah b. Alî b. Muhammed es-Serrâc. el-Luma’. çev. Hasan Kamil Yılmaz. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 1996.
• Türkçe Kur’ân Mealleri. Erişim 2 Ocak 2024. https://www.kuranmeali.com
• Uludağ, Süleyman. “Muhabbet”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2020.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. Esbâbu nüzûli’l-Kur’ân. b.y: Dâru’l-Islâh, 1992.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kuran Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, t.s.
• Zebîdî, Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed. Tâcu’l-arûs. Kuveyt: Matbaatu Hukûmeti’l-Kuveyt, 1971.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vucûhi’t-te’vîl. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân,1998.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullâh b. Yûsuf. Tahrîcu’l-ehâdîs ve’l-âsâri’l-vâkıa fî tefsîri’l-Keşşâf li’z-Zemahşerî. Riyad: Dâru İbn Huzeyme, 1414.