BAKLA (Viciafaba L.) TOHUMLARINA UYGULANAN FARKLI DOZLARDA GAMMA IŞINLARININ M3 GENERASYONUNDA VERİM VE VERİM ÖĞELERİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2001, Cilt: 10 Sayı: 1-2, - , 01.06.2001

Nihal Kayan , Didar Eser

Öz

This research was carried out at the Department of Field Crops Faculty of Agriculture, University of Ankara in 1992. The M₂ plant seeds of large seeded faba bean line with accession number 75 TA 209, 1000 seed weight 1136 g and small seeded faba bean line with accession number 69 V2, 1000 seed weight 520 g provided from Ankara University, Faculty of Agriculture Department of Field Crops are used as the material.In the experiment large and small seeded faba bean lines were exposed to 0,1,2,4,6,8 krads and 0,4,6,8,10,14 krads gamma ray doses, in turn.

According to the results of the research, increase in the different gamma ray doses in large seeded faba bean line increase the number of days of emergence, number of plants at emergence and 1000 seed weight; decrase the number of days of flowering and maturing, fertile plant ratio, number of seeds per plant, seed yield, biological yield and harvest index; besides these no evidence differences in special features such as plant height, height of node where the pod fîrst tied and number of branches per plant occur. In small seeded faba bean line, features, increasing gamma ray doses increase the number of days of emergence, fertile plant ratio, number of branches per plant, biological yield, seed yield, harvest index and 1000 seed weight; decrase the number of plant at emergence, number of days of flowering and maturing, plant height, height of node where the pod fîrst tied; besides this no evidence difference in speciel feature like number of seeds per plant occur. Also in small seeded faba bean line, chlorophyll mutation increase due to the increase in the dose of applied gamma ray.

Anahtar Kelimeler

Faba bean; gamma rays; yield and yield components

BAKLA (Viciafaba L.) TOHUMLARINA UYGULANAN FARKLI DOZLARDA GAMMA IŞINLARININ M3 GENERASYONUNDA VERİM VE VERİM ÖĞELERİ ÜZERİNE ETKİLERİ *

Öz

Bu araştırma 1992 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü'nde yürütülmüştür. Denemede A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü'nden sağlanan 75 TA 209 kütük nolu 1000 tane ağırlığı 1136 g olan büyük taneli ve 69 V2 kütük nolu 1000 tane ağırlığı 520 g olan küçük taneli bakla hatlarının M₂ bitki tohumlan materyal olarak kullanılmıştır. Büyük taneli hatlara; 0,1,2,4,6,8 krad; küçük taneli hatlara ise 0,4,6,8,10,14 krad'lık gamma ışını dozları uygulanmıştır.

Araştırma sonuçlarına göre, farklı gamma dozlarındaki artış büyük taneli bakla hattında; çıkışa kadar geçen gün sayısı, çıkıştaki bitki sayısı ve 1000 tane ağırlığını artırmıştır; çiçeklenmeye ve olgunlaşmaya kadar geçen gün sayısı, fertilite oranı, bitkide tane sayısı, tane verimi, biyolojik verim ve hasat indeksini azaltmış; bunun yanında bitki boyu, ilk meyvenin bağlandığı boğum yüksekliği ve bitkide dal sayısı gibi özelliklerde belirgin bir farklılık oluşturmamıştır. Küçük taneli bakla hattında ise artan gamma dozları; çıkışa kadar geçen gün sayısı, fertilite oranı, bitkide dal sayısı, biyolojik verim, tane verimi, hasat indeksi ve 1000 tane ağırlığını artırmış; çıkıştaki bitki sayısı, çiçeklenmeye ve olgunlaşmaya kadar geçen gün sayısı, bitki boyu, ilk meyvenin bağlandığı boğum yüksekliğini azaltmış; bunun yanında bitkide tane sayısı özelliğinde belirgin bir farklılık oluşturmamıştır. Ayrıca küçük taneli bakla hattında klorofil mutasyonunun, uygulanan gamma ışını doz artışına bağlı olarak arttığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bakla; gamma ışınları; verim ve verim öğeleri

Kaynakça

• Anonymous. 1992. Aylık Klimatik Rasat Cetveli. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Başal, H. 1991. Bakla (Vicia faba L.)' da Verim ve Verim Komponentleri Üzerine Gamma Işınlamasının Etkisi. A.Ü. Fen Bil. Enst. Yük. Lis. Tezi, 66 s.
• Dursun, Ç. 1993. Bakla (Vicia faba L.) Tohumlarına Uygulanan Farklı Dozlarda Gamma Işınlarının M2 Generasyonunda Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri. A.Ü. Fen Bil. Enst.Yük. Lis. Tezi, 43 s.
• Düzgüneş, O., KESİCİ,T., KAVUNCU, O. ve GÜRBÜZ, F. 1988. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotlan II). A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları 1021, Ders Kitabı, 295 s., Ankara.
• El-Kady, M.A. 1981. Induced Variability of Yield and Yield Components in Two Egyption Broad Bean Cultivars by Gamma Radiation. FabaBean abstracts. Vol.l No:2Fabis.
• Eser, D. 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. A. Ü. Ziraat Fakültesi Ders Notları.
• Kimani, P. M. 1989. Improvement of Food Beans (Phaseolus vulgaris L.) Through Mutation Breeding. P. B. A. Vol. 59, No:2, 180 p.
• Ruhaihayd, P.R. 1975. Gamma - Ray Induced Mutations in Phaseolus vulgaris L. East African Agricultural and Farestry Journal Dep. Crop. Sci. Fac. Agric. Makerere Univ., Kampala Ugonda. P.B.A. 4812 1790.
• Sağel, Z. 1988. Soya Çeşitlerine Uygulanan Farklı Radyasyon Dozlarının M1ve M2 Bitlilerinin Çeşitli Karekterleri Üzerine Etkisi. A. Ü. Fen Bilimleri Ens., Doktora Tezi, 82 s.
• Shamsuzzaman, K.M .and Shaikh, M.A.O. 1991. Early Maturing and Higher Seed Yielding Chickpea Mutants Bengladesh Institute of Nuclear Agriculture, P.O.B. No:4. Mymensingh, Bengladesh. Mutations Breeding Newsletter, p.4.
• Sharma, S.K. and Sharma, B. 1978. Isolation of Bushy Mutants in Lentil. Lens Nevvsletter Vol.5. p.15.
• Sharma, S.K. and Sharma, B. 1981. Induced Chorophyll Mutations in Lentil. Indian Journal of Genetics and Plant Breeding 41(3): 328-333.
• Şehirali, S. 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. A. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 1089. Ders Kitabı: 314. A. Ü. Basımevi, 197-233 s., Ankara.
• Tyagi, B. S. and Gupta, P.K. 1991. Induced Macromutations in Lentil. Lens Newsletter Vol.8, 3-7 p.