Arkeolojide Dijitalleşme ve Türkiye'de Arkeoloji Eğitimi

Yıl 2021, Sayı: 1, 117 - 142, 30.12.2021

N. Pınar Özgüner

https://doi.org/10.54930/TARE.2021.4

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de arkeoloji lisans eğitimi içerisinde dijital arkeoloji uygulamaları olarak adlandırılan ve bilişim teknolojileri kullanılarak yapılan her türlü belgeleme, analiz ve yorumlamaya yönelik müfredat değerlendirilmiştir. İnceleme, dijital uygulamaların henüz sistematik olarak arkeoloji bölümlerinin tamamına yayılmadığı fakat ülke çapında farklı programlarda veri tabanı yönetimi, coğrafi bilgi sistemleri, dijital ortamda mimari ve buluntu çizimi, fotogrametri, insansız hava araçları kullanımı gibi farklı alanlarda lisans seviyesinde dersler verildiğini göstermektedir. Pandemi süreci ve bu süreçte online olarak yürütülen lisans eğitimi, Türkiye genelinde teknolojik cihazlara erişim ve internet bağlantı problemlerinin eğitimin kalitesi açısından aşılması gereken engeller olduğunu göstermiştir. Arkeoloji lisans öğrencilerine yönelik dijital bir müfredat hazırlanırken teknoloji sahipliği, dijital okur-yazarlık, teknolojik sıçrama gibi kavramların değerlendirmesi, derslerin etkinliğini arttırmada faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arkeoloji, Lisans, Eğitim, Dijitalleşme, Bilişim Teknolojileri

Digitization in Archaeology and Archaeology Education in Turkey

Öz

This study evaluates the undergraduate curriculums in Turkey that include digital applications
in archaeology, meaning all types of documentation, analysis, and interpretation using
information technologies in archaeological education. It highlights that digital applications have
not yet been systematically incorporated into all archaeology departments, however, undergraduate-
level courses are taught throughout the country in various fields such as database management,
geographic information systems, architectural and feature drawing in digital media, photogrammetry,
and the use of drones. The COVID-19 pandemic and the resulting online undergraduate
education have shown that access to technological devices and internet connectivity problems
in Turkey are issues that need to be overcome for students to receive a quality education. When
creating a digital curriculum for undergraduate archaeology students, reviewing concepts such as
technology ownership, digital literacy, and technology leaps should help increase the efficiency
of the courses.

Anahtar Kelimeler

Archaeology, Undergraduate, Education, Digitization, Information Technologies

Kaynakça

• Adıyaman University. “Geographic Information Systems.” Accessed 25 June 2021. https://obs.adiyaman.edu.tr/oibs/bologna/index.aspx?lang=tr&curOp=showPac&curUnit=1&curSunit=1200#.
• Adıyaman University. “Course Catalog.” Accessed 25 June 2021. https://obs.adiyaman.edu.tr/oibs/ogrsis/mufredat_dersleri.aspx.
• Anadolu University. “Fundamentals of Information Technology.” Accessed 25 June 2021. https://abp.anadolu.edu.tr/tr/ders/tanitim/166234/47.
• Anadolu University. “Computer Applications in Archaeology.” Accessed 29 September 2020. https://www.anadolu.edu.tr/en/academics/faculties/course/155546/arkeolojide-bilgisayar-uygulamalari/description
• ANAMED. “About.” Accessed 5 July 2021. https://anamed.ku.edu.tr/en/about/anamed/.
• Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Arkeoloji Bölümü. “Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakülteleri Arkeoloji Bölümü Lisans Programı.” Accessed 15 April 2019. https://cms.hacibayram.edu.tr/api/files/1/Transferred Files/
• Arkeoloji/Lisans Programı/arkeoloji-bolumu-ders-programi-15.04.2019.pdf.
• Ankara University. “Information and Communication Technology I.” Accessed 29 September 2020. http://bbs.ankara.edu.tr/Ders_Bilgileri.aspx?dno=912876&bno=1688&bot=285.
• Ankara University. “Prehistoria and Near Eastern Archaeology Course List and Crediting.” Accessed 11 July 2021. http://bbs.ankara.edu.tr/Ders_Plani.aspx?bno=1523&bot=120.
• Aslan, Efsun. “Bir Arkeolojik Envanter Projesinin 26 Yılı: Oğuz Tanındı ile Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri (TAY) Projesi Üzerine- ‘Acil Arkeoloji!’” Madde, Diyalektik ve Toplum 2, no. 3 (2019): 250–57. Accessed 17 July 2021. http://bilimveaydinlanma.org/content/images/pdf/mdt/mdtc2s3/bir-arkeolojik-envanter-projesinin-26-yili.pdf.
• Bearman, Nick, Paul Munday, and Daniel Mcavoy. “Teaching GIS Outside of Geography: A Case Study in the School of International Development, University of East Anglia.” Journal of Geography in Higher Education 39, no. 2 (12 February 2015): 237–44. https://doi.org/10.1080/03098265.2015.1010146.
• Chen, Dezhi, and Richard Li-Hua. “Modes of technological leapfrogging: Five Case Studies from China.” Journal of Engineering and Technology Management 28, no 1–2 (01 March 2011): 93–108.
• Düzce University “Photoshop and Illustrator Aided Design.” Accessed 25 June 2021. https://ebs.duzce.edu.tr/en-US/Ders/Index/344143?bno=117&sdgNo=146027&bot=235&yilNo=0.
• Ege University. “Digital Data Processing in Archaeological Excavations.” Accessed 25 June 2021. http://ebp.ege.edu.tr/DereceProgramlari/Ders/1/2709/279088/652490/1
• Evans, Thomas L., and Patrick T. Daly, eds. Digital Archaeology: Bridging Method and Theory. London: Routledge, 2006.
• Gaziantep University. “Gaziantep University Bologna Bilgi Sistemi,” 2016. http://bbs.bim.gantep.edu.tr/(S(atx2cvvvrbgynylzgadzb12k))/prog_navigator.aspx?path=2_3.
• Gordon, Jody Michael, Erin Walcek Averett, and Derek B Counts. “Mobile Computing in Archaeology: Exploring and Interpreting Current Practices Recommended Citation.” In Mobilizing the Past for a Digital Future: The Potential of Digital Archaeology, edited by Erin Walcek Averett, Jody Michael Gordon, and Derek B. Counts, 1–32. Grand Forks, ND: The Digital Press at the University of North Dakota, 2016. https://dc.uwm.edu/arthist_mobilizingthepast.
• Harran Üniversitesi. “Arkeoloji Bölümü Lisans Programı - Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü.” Accessed 11 July 2018. http://web.harran.edu.tr/arkeoloji/tr/bologna/arkeoloji-bolumu-lisans-programi/.
• Hitit Üniversitesi. “Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Zorunlu Dersleri.” Accessed 11 July 2021. https://cdn.hitit.edu.tr/fef/files/35429_1606031321886.pdf.
• Hitit University. “Information to Computing for Social Sciences I.” Accessed 01 October 2020. http://bilgipaketi.hitit.edu.tr/Mufredat.aspx.
• Istanbul University. “Department of Classical Archaeology.” Accessed 17 July 2021. https://ebs.istanbul.edu.tr/home/dersprogram/?id=1211&birim=klasik_arkeoloji__lisans_programi__(orgun_ogretim)&yil=2020.
• Istanbul University. “Computer Assisted Documentation Methods.” Accessed 01 October 2020. https://ebs.istanbul.edu.tr/home/izlence/?id=702745&bid=1193&birim=protohistorya_ve_onasya_arkeolojisi__lisans_programi__(orgun_ogretim).
• Kahramanmaraş Sütçü İmam University. “Archaeology.” Accessed 17 July 2021. https://obs.ksu.edu.tr/oibs/bologna/index.aspx?lang=tr&curOp=showPac&curUnit=5&curSunit=518#.
• Kersel, Morag. “5.1. Response: Living a Semi-digital Kinda Life.” In Mobilizing the Past for a Digital Future; The Potential of Digital Archaeology edited by Erin Walcek Averett, Jody Michael Gordon, and Derek B. Counts, 475–92. Grand Forks, ND: The Digital Press at the University of North Dakota, 2016. https://dc.uwm.edu/arthist_mobilizingthepast/20.
• Kocaeli Üniversitesi Arkeoloji Bölümü. “Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Ders İçerikleri.” Accessed 22 May 2018. http://fef.kocaeli.edu.tr/dosyalar/matbu-evraklar/DersListesi_arkeoloji.pdf.
• Koç University College of Social Sciences and Humanities. “Courses.” Accessed 11 July 2021. https://cssh.ku.edu.tr/en/education/archaeology-and-history-of-art/courses/?pag=3&lessons=all&class=all&search=
• Martin, Allan, and Jan Grudziecki. “DigEuLit: Concepts and Tools for Digital Literacy Development.” Innovation in Teaching and Learning in Information and Computer Sciences 5, no. 4 (December 2015): 249–67. https://doi.org/10.11120/ITAL.2006.05040249.
• McLennan, Theresa J., and Shirley F. Gibbs. “Has the Computing Competence of First Year University Students Increased during the Last Decade?” In Hello! Where are you in the Landscape of Educational Technology? Proceedings Ascilite Melbourne 2008. Accessed 10 August 2021. https://www.ascilite.org/conferences/melbourne08/procs/mclennan.pdf.
• Middle East Technical University Settlement Archaeology. “M.Sc. Digital Archaeology (Option).” Accessed 13 July 2021. http://sa.metu.edu.tr/msc-digital-archaeology-option.
• Muğla Sıtkı Koçman University. “Department of Archaeology.” Accessed 11 July 2021. https://akts.mu.edu.tr/en/program/346.
• Roosevelt, Chris, Peter Cobb, Emanuel Moss, Brandon Olson, and Sinan Ünlüsoy. “Excavation is Destruction Digitization: Advances in Archaeological Practice.” Journal of Field Archaeology 40 (2015): 2042458215Y.000. doi:10.1179/2042458215Y.0000000004.
• Şeremet, Mehmet, and Brian Chalkley. “Geography, GIS and Employability in Turkey.” Journal of Geography in Higher Education 40, no. 2 (2 April 2016): 238–53. https://doi.org/10.1080/03098265.2016.1141184.
• Süleyman Demirel University. “Digital Methods in Archaeology.” Accessed 10 July 2021. https://obs.sdu.edu.tr/Public/Ects-CourseDetails.aspx?DersNo=131100282200&BolumNo=1311&BirimNo=13&DersBolumKod=ARK-282.
• Süleyman Demirel University. “Photogrammetric Applications in Archaeology.” Accessed 10 July 2021. https://obs.sdu.edu.tr/Public/EctsShowProgramDetails.aspx?BolumNo=1311&BirimNo=13.
• Türkiye İstatistik Kurumu. “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020,” Accessed 25 August 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Survey-on-Information-and-Communication-Technology-(ICT)-Usage-in-Households-and-by-Individuals-2020-33679.
• Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu. “Başvuru Formları.” 1002 İçerik-Başvuru Formları, 2021. Accessed 25 August 2020. https://tubitak.gov.tr/tr/destekler/akademik/ulusal-destek-programlari/1002/icerik-basvuru-formlari.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. “On Birinci Kalkınma Planı.” Ankara, 2019. Accessed 10 August 2021. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf
• Türkiye İş Kurumu (İŞKUR). “Meslekleri Tanıyalım.” Arkeolog, 2014. Accessed 10 August 2021. https://esube.iskur.gov.tr/Meslek/MeslekleriTaniyalim.aspx.
• Visser, Ronald M, Pim Alders, and Wilko van Zijverden. “Teaching Digital Archaeology Digitally.” In CAA 2015. Keep the Revolution Going: Proceedings of the 43th Annual Conference on Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology, edited by S. Caampana, R. Scopigno, G. Carpentiero, and M. Cirillo, 11–15. Oxford: Archaeopress, 2016.
• “YÖK, üniversite öğrencilerine ücretsiz 6 GB internet verileceğini duyurdu.” Accessed 07 July 2021. https://www.birgun.net/haber/yok-universite-ogrencilerine-ucretsiz-6-gb-internet-verilecegini-duyurdu-298799.
• Yükseköğretim Kurumu. “Arkeoloji ve Sanat Tarihi Programı Bulunan Tüm Üniversiteler | YÖK Lisans Atlası.” YÖK Lisans Atlası. Accessed 13 July 2021. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10009.
• Yükseköğretim Kurumu. “Klasik Arkeoloji Programı Bulunan Tüm Üniversiteler | YÖK Lisans Atlası.” YÖK Lisans Atlası. Accessed 13 July 2021. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10810.
• Yükseköğretim Kurumu. “Pandemi Döneminde Online Eğitimin Verimliliğine İlişkin Öğrenci Anket Raporu,” 2021.
• Yükseköğretim Kurumu. “Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi Programı Bulunan Tüm Üniversiteler | YÖK Lisans Atlası.” YÖK Atlas. Accessed 13 July 2021. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10812.
• Yükseköğretim Kurumu. “Tarih Öncesi Arkeolojisi Programı Bulunan Tüm Üniversiteler | YÖK Lisans Atlası.” YÖK Atlas. Accessed 13 July 2021. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=19054.
• Yükseköğretim Kurumu. “Türk İslam Arkeolojisi Programı Bulunan Tüm Üniversiteler | YÖK Lisans Atlası.” YÖK Lisans Atlası. Accessed 13 July 2021. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=18020.