Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Üreticilerin Kooperatif Kanalıyla Süt Pazarlama Olasılığını Etkileyen Faktörler: Trakya Bölgesi Örneği

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 2, 203 - 214, 30.12.2018

Gökçe Koç , Ayşe Uzmay

https://doi.org/10.24181/tarekoder.477188

Cited By: 9

Öz

Türkiye’de kalkınma ve tarım
politikalarının öncelikli hedeflerinden biri tarımsal üretimde örgütlenmenin
arttırılmasıdır, ancak, kooperatif bilinci, kültürü ve güçlü bir
kooperatifçilik yapılanması henüz oluşturulamamıştır. Tarımın en önemli alt
sektörlerinden biri olan süt ve süt ürünleri sektöründe de kooperatiflerin
payının son derece düşük olduğu dikkati çekmektedir. Kooperatifleşmenin
arttırılması, hayvancılığın ve özellikle süt sığırcılığının karşı karşıya
kaldığı sorunların çözümünde etkili bir yöntem ve önemli bir politika aracıdır.
Bu kapsamda, bu araştırmanın temel amaçları süt üretiminde stratejik öneme
sahip olan Trakya Bölgesi’nde küçük ve orta boy süt sığırcılığı işletmelerinde örgütlenmenin
durumunu ortaya koymak, üreticilerin sütlerini kooperatif aracılığıyla
pazarlama olasılığını etkileyen faktörleri belirlemek ve bölgede örgütlenmenin
geliştirilmesi için politika önerileri sunmaktır. Araştırmanın ana materyalini
bölgenin üç ilinde (Kırklareli, Tekirdağ ve Edirne) 108 üretici ile
gerçekleştirilen yüz yüze görüşmeler oluşturmaktadır. Üreticilerin sütlerini
kooperatif aracılığıyla pazarlama olasılığını etkileyen faktörlerin analizinde
lojistik regresyon modelinden yararlanılmıştır. Görüşülen üreticilerin %60.2’si
sütlerini kooperatif aracılığıyla pazarlamaktadır. Model sonuçlarına göre,
üreticinin eğitim seviyesi, çocukların süt sığırcılığında çalışması, üretimden
vazgeçme isteği ve satış fiyatı sütün kooperatif aracılığıyla pazarlanma
olasılığını etkilemektedir. Araştırma sonucunda, kooperatiflerin rekabet
gücünün arttırılması ve işleme tesislerini kurarak piyasada etkinliğinin sağlanmasının
gerekliliği vurgulanmıştır. Bu destekler, bölge üreticilerinin refahının
artması, katma değer ve istihdam yaratılması, ayrıca bölgede sektörün  ülke 
ekonomisi ve ihracatına katkısının arttırılması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

süt sığırcılığı, kooperatif, Trakya Bölgesi, lojistik regresyon

Kaynakça

• Alho, E., 2015, Farmers’ Self-reported Value of Cooperative Membership: Evidence From Heterogeneous Business and Organization Structures, Agricultural and Food Economics, 3(23), 22p.
• Armağan, G., Özden, A., 2008, Türkiye’de Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Tarımsal Yayım İhtiyaçları ve Üreticilerin Örgütlenme ile İlgili Düşünceleri, 8. Türkiye Tarım Ekonomisi Kongresi, 25-27 Haziran, Bursa, 260-270.
• Artukoglu, M. M., Olgun, A., 2008, Cooperation Tendencies and Alternative Milk Marketing Channels of Dairy Producers in Turkey: A Case of Menemen. Zemedelska Ekonomika Praha, 54(1), 32-37.
• Ata, N., Yılmaz, H., 2015, Türkiye'de Uygulanan Hayvansal Üretimi Destekleme Politikalarının Süt Sığırcılığı İşletmelerine Yansımaları: Burdur İli Örneği, SDÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1): 44-54.
• Avsever, F., 2016, Konya İli Ereğli İlçesi Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Yapısal Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 43s.
• Bakan, Ö., Aydın, R., 2016, Ağrı İli Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Özellikleri, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(2): 113-122.
• Bakır, G., Han, F, 2014, Yalova İlindeki Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Yapısal Özelliklerini Etkileyen Faktörler: Yetiştirme Faaliyetlerinin Belirlenmesi, Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 1, 63-67.
• Bayan, B., 2018, Impacts of Dairy Cooperatives in Smallholder Dairy Production Systems: a case Study in Assam, Agricultural Economics Research Review, 31(1), 87-94.
• Bhatti, S.A., 2010, Development of Dairy Co-operatives in the UK, Degree Thesis No 595, Swedish University of Agricultural Sciences, Faculty of Natural Resources and Agricultural Sciences, Department of Economics, 33p.
• Bijman, J., 2018, Exploring the Sustainability of the Cooperative Model in Dairy: The Case of The Netherlands, Sustainability, 10(2498),15p. Bintaş, H., 2011, Trakya Bölgesi̇ Süt Sığırcılığı İşletmelerı̇nı̇n Yapısal ve Ekonomik Sorunları Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, 52s.
• Boz, İ., 2013, Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Yapısı, Sorunları ve Çözüm Önerileri, KSÜ Doğa Bil. Dergisi, 16(1): 24-32.
• Can, M., Sayılı, M., Kalanlar, Ş., 2014, Üretici Açısından Kooperatiflerin Ürün Pazarlama Yönetimindeki Yeri: Toslak-Yeniköy-Hacıkerimler Köyleri Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 39-50.
• Committee of Professional Agricultural Organisations (COPA), 2016, Dairy Market and EU Policy Developments, Marketing Dairy Cooperatives, 27.09.2016, Chodov, Czech Republic, 28p.
• Çukur, F., Dayan, V., 2012, Süt Sektörünün Gelişme Potansiyeli ve Kırsal Kalkınmaya Olası Katkıları: Milas İlçesi, 10. Türkiye Tarım Ekonomisi Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Konya, 412-420.
• Dakurah, H. A., Goddard, E., Osuteye, N., 2006, Attitudes Towards and Satisfaction with Cooperatives in Alberta: A Survey Analysis, American Agricultural Economics Association Annual Meeting, July 24-27, Providence, Rhode Island, 35p.
• Demir, P., Aral, Y., Sarıözkan, S., 2014, Kars ili Süt Sığırcılık İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Üretim Maliyetleri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 25(1):1-6.
• Doğan, Z. A., Yercan, M., Uzmay, A., 2014, The Problems and Suggested Solutions about Farmer’s Organizations in Dairy Cattle, 25th International Scientific-Expert Congress on Agriculture and Food Industry, İzmir, 41-44.
• Elmaz, Ö., Saatcı, M., Metin, M. Ö., Sipahi, C., 2010, Burdur İli Süt Sığırcılığı ve Özellikleri, Burdur, 92s.
• Engindeniz, S., Kınıklı, F., Burhan, M., Çelik, C., Öztürk, G., 2017, İzmir’de Kooperatif Ortağı Olan Konvansiyonel Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Organik Süt Üretme Eğı̇lı̇mleri, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52: 668-686.
• Et ve Süt Kurumu (ESK), 2017, 2016 Yılı Sektör Değerlendirme Raporu, Ankara, 99s.
• Et ve Süt Kurumu (ESK), 2018, 2017 Yılı Sektör Değerlendirme Raporu, Ankara, 95s.
• European Union (EU), 2016, Development of the Dairy Market Situation and the Operation of the "Milk Package" Provisions, Brussels, 16p.
• FAO, 1994, World Animal Review, www.fao.org/docrep/T3080T/t3080T00.htm#Cont ents (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2017).
• FAO, 2012, Agricultural Cooperatives: Key to Feeding the World, Bangkok, 46p.
• Gültekin, C., 2014, Trakya Bölgesi’nde Büyükbaş̧ Hayvancılık İşletmelerinin Üretim Pazarlama Sorunları Ve Çözüm Önerileri, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Edirne, 109s.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (GTB), 2012, Türkiye Kooperatiçilik Stratejisi ve Eylem Planı: 2012-2016, Ankara, 50p.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (GTB), 2017, Türkiye Kooperatifçilik Raporu 2016, Ankara, 72s.
• Güneş, E., 2013, Süt Sektöründe Pazar ve Pazarlama Yapısı, 2. Ulusal Süt Zirvesi, 20-21 Mayıs, İzmir.
• Hosmer, D. W., Lemeshow, S., 2000, Applied Logistic Regression, Wiley-Interscience Publication, 392p.
• Hozman, S. B., Akçay, H., 2016, Sivas İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine Üye Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Bazı Teknik ve Ekonomik Özellikleri, Tarım Ekonomisi Dergisi, 22(1): 57-65.
• Iliopoulos, C., Cook, M. L., Hendrikse G., Chymis A., 2012, Support for Farmers Cooperatives: Experiences of Non-EU OECD Countries, Wageningen, 110p.
• İnan, H. İ., Trakya Bölgesinde Tarım ve Hayvancılığının Durumu, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni 2012/16, 17s. Keskin, G., Dellal, İ., 2011, Trakya Bölgesinde Süt Sığırcılığı Üretim Faaliyetinde Brüt Kar Analizi, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17(2):177-182.
• Koyubenbe, N., 2005, İzmir İli Ödemiş İlçesinde Süt Sığırcılığının Geliştirilmesi Olanakları Üzerine Bir Araştırma, Hayvansal Üretim, 46(1): 8-13.
• Köseman, A., Şeker, İ., 2016, Malatya İlinde Sığırcılık İşletmelerinin Mevcut Durumu: I. Yapısal Özellikler, Fırat Üniversitesi Sağ.Bil.Vet.Derg. 30(1): 05-12.
• Kumar, A., Saroj, S., Joshi, P. K., Takeshima, H., 2018, Does Cooperative Membership Improve Household Welfare? Evidence From a Panel Data Analysis of Smallholder Dairy Farmers in Bihar, India, Food Policy, 75: 24-36.
• Mburu, L., Wakhungu, J. W., Gitu, K. W., 2007, Determinants of Smallholder Dairy Farmers' Adoption of Various Milk Marketing Channels in Kenya Highlands. Livestock Research For Rural Development, 19(9), Article 134, 7p.
• Mevlana Kalkınma Ajansı, 2015, Süt ve Süt Ürünleri Sektör Raporu, Konya, 67s.
• Müller, M., Hanisch, M., Malvido, A., Rommel, J., Sagebiel, J., 2018, The structural Effect of Cooperatives on Price Volatility in the European Dairy Sector, Applied Economics Letters, 25(8): 576-579.
• Newbold P., 1995, Statistics for Business and Economics, Prentice-Hall International, New Jersey, 867p. Olgun, A., Artukoğlu, M., 1998, Süt Üreticilerinin Örgütlenme ve Pazarlama Durumları ile Sorunları Üzerine Bir Araştırma, E.Ü. Araştırma Fonu Proje Raporu, Proje No:1996-ZRF-16, İzmir, 63s.
• Semerci, A., 2006, Trakya’da Tarımsal Yapı, Verimlilik ve Gelişmişlik Düzeyi, Tarım ve Mühendislik Dergisi, 76-77: 63-69. Tan, S., Everest, B., 2010, The Examination of the Manager Profile of Dairy Agricultural Development Cooperatives: The Case of Canakkale Province, Journal of Animal and Veterinary Advances, 9 (24): 3021-3025.
• Tarım Kooperatifleri Merkez Birliği (Tarım-Koop), 2018, Birliğimize Bağlı Kooperatifler, www.tarimkoop.org.tr/baglikoop.html (Erişim Tarihi: 1 Ekim 2018).
• Terin M., Yavuz, F., Yıldırım, İ., Güler, İ. O., 2010, Hayvansal Üretimin Gelişmesinde Kooperatiflerin Rolü- Kırklareli Merkez Erikler Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Örneği, 10. Türkiye Tarım Ekonomisi Kongresi, Şanlıurfa, 542-549.
• Trakya Kalkınma Ajansı (TKA), 2013a, TR21 Trakya Bölgesi Mevcut Durum Analizi Taslağı, 433s.
• Trakya Kalkınma Ajansı (TKA), 2013b, Trakya Çiftçi Algısı Analizi, 79s.
• Trakya Kalkınma Ajansı (TKA), 2013c, TR21 Trakya Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı, 249s.
• Trakya Kalkınma Ajansı (TKA), 2015, Trakya Bölgesi̇ Süt ve Süt Ürünleri̇ Sektör Araştırması Raporu, 76s.
• Trakya Kalkınma Ajansı (TKA), 2017, Orman ve Su Kaynakları, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 66s.
• Trakya Kalkınma Ajansı (TKA), 2018, Trakya Kalkınma Ajansı 2018 Yılı Çalışma Programı, 117s.
• TÜİK, 2014, Hayvansal Üretim İstatistikleri, www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri .do?id=24656
• TÜİK, 2015, Sayılarla Türkiye (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli), Kenan Çelebi, TÜİK Edirne Bölge Müdürlüğü, 9 Temmuz 2015, 49s.
• TÜİK, 2016, Hayvansal Üretim İstatistikleri. www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do? id =24655 (Erişim Tarihi: 13 Aralık 2016).
• TÜİK, 2018a, Bitkisel ve Hayvansal Üretim, www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do ?istab_id=1311 (Erişim Tarihi: 1 Ekim 2018).
• TÜİK, 2018b, Bölgesel İstatistikler, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/ (Erişim Tarihi: 1 Ekim 2018).
• United States Department of Agriculture (USDA), 2014, Member Satisfaction With Their Cooperatives: Insights From Dairy Farmers, Washington, 24p.
• Uzmay A., 2017, Hayvancılık Sektöründe Uygulanan Politikaların Süt Sığırcılığı İşletmelerine Etkisi Üzerine Üretici Görüşlerinin Saptanması: İzmir İli Örneği, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(2):167-175.
• Ünalan, A., Serbester, U., Çınar, M., Ceyhan, A., Akyol, E., Şekeroğlu, A., Erdem, T., Yılmaz, S 2013. Niğde İli Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Mevcut Durumu, Başlıca Sorunları ve Çözüm Önerileri. Türk Tarım–Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(2): 67-72.
• Wani, S. A., Sankhala, G., Niketha, L., Singh, A., 2016, Participation and Level of Satisfaction of Member Farmers in Dairy Cooperative Societies of Jammu & Kashmir, Indian J Dairy Sci, 69(6): 709-716.
• Yalçın, C., Yıldız, A. S., Sarıözkan, S., Günlü, A., 2010, Producer profiles, production characteristics and mastitis control applications at dairy herds in Konya, Burdur and Kırklareli provinces, Turkey. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 57: 43-48.
• Yercan, M., 2007, Türkiye ve Avrupa Birliğinde Tarımın Örgütlenme Deseni ve Tarımsal Kooperatifler, Tarım Ekonomisi Dergisi, 13(1): 19-29. Yercan, M., Kınıklı F., Tarımsal Kooperatiflerde Ortakların Örgütsel Güven Düzeyinin Belirlenmesi: İzmir İli Sütçülük Kooperatifleri Örneği, 5. ASM Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi 3-5 Mayıs 2018, Antalya, 36-37.
• Yılmaz, H., 2010, Süt Sığırcılığında Kooperatifler Aracılığıyla Desteklemenin Ekonomik Ve Sosyal Etkileri: Adana İli Örneği, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, 292s.