Some Intelligence Weakness of The Ottoman State Experienced at The World War I, The Iran Front

Yıl 2013, , 1 - 16, 01.05.2013

Mustafa Arıkan

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000532

Öz

During the World War I, Iran was exposed to an occupation from the south by the English and from north by the Russian. The most important reason for this occurrence is the military, political and social conditions in the Iran State. The fact that Iran was occupied was a big military threat for the Ottoman State. Therefore, the Ottoman State followed a close policy interested in Iran at the period. The policy of the Ottoman State for Iran did not consist of only military concerns. By using the power of the caliphate, firstly Iran and then Afghanistan and India were tried to be involved in the war. However, this project supported by the German with great expectations didn’t come true. The most important reason behind of the failure was the imbalance between the plans made and the available capabilities. This study deals with some intelligence weakness which the Ottoman State trying to follow the policy of Ittihad-i Islam with the support of its ally, Germany, during the years of the World War I experienced in the Iran geography.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Iran, World War I, Jihad, Intelligence

Harb-i Umûmî’de Osmanlı Devleti’nin İran Cephesi’nde yaşadığı bazı istihbarat zaafları

Öz

Birinci Dünya Savaşı yıllarında İran, güneyden İngilizlerin, kuzeyden Rusların işgâline uğramıştır. İran devletinin içinde bulunduğu askerî, siyasî ve toplumsal vaziyet, bu işgâlin gerçekleşebilmesinin en önemli sebebidir. İran’ın işgâl edilmesi Osmanlı Devleti açısından büyük bir askerî tehdit oluşturmaktadır. Bu sebeple söz konusu dönemde Osmanlı Devleti, İran’la yakından ilgilenen bir siyaset izlemiştir. Osmanlı Devleti’nin İran’a yönelik bu siyaseti, sadece askerî kaygılardan ibaret olmamıştır. Halifeliğin nüfuzunu kullanarak önce İran’ın, sonra da İran üzerinden Afganistan ve Hindistan’ın savaşa katılması için çalışılmıştır. Ne var ki Almanların da büyük umutlarla desteklediği bu proje gerçekleşememiştir. Başarısızlığın arkasındaki en önemli sebep, yapılan planlarla eldeki mevcut imkânların dengesizliği olmuştur. Bu çalışma, Birinci Dünya Savaşı yıllarında müttefiki Almanya’nın da desteğiyle İttihâd-ı İslâm politikası takip etmeye çalışan Osmanlı Devleti’nin, İran coğrafyasında yaşadığı birtakım zaafları konu almaktadır

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, İran, Birinci Dünya Savaşı, Cihat, İstihbarat

Kaynakça

• BOA, HR.SYS. D: 2294, G: 3; BOA, HR.SYS. D: 2294, G: 5; BOA, HR.SYS. D: 2312, G: 1; BOA, HR.SYS. D: 2337, G: 4; BOA, HR.SYS. D: 2338, G: 58; BOA, HR.SYS. D: 2338, G: 81; BOA, HR.SYS. D: 2340, G: 44; BOA, HR.SYS. D: 2423, G:35; BOA, HR.SYS. D: 2424, G: 68
• ABRAHAMİAN, Ervand, Modern İran Tarihi, Çev: Dilek Şendil, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, Cilt 3, Remzi Kitabevi, İstanbul 1985
• BLAGA, Rafael, İran Halkları El Kitabı, Yayınevi ve Yeri Yok, 1997
• Cemal Paşa, Hatıralar, Haz. Alpay Kabacalı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2006
• ÇOLAK, Mustafa, Alman İmparatorluğu’nun Doğu Siyaseti Çerçevesinde Kafkasya Politikası (1914-1918), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2006
• İran’a Dair Askerî Raporlar, Cilt 1, 2, İstanbul Matbaa-i Askeriyesi, 1332
• İran Ordusu Hakkında Muhtasar Risale, Karargâh-ı Umûmî İstihbarat Şubesi, 1331
• İran Ordusu Tarihçesi, Matbaa-i Askeriye, 1326
• KELEŞYILMAZ, Vahdet, Teşkilât-ı Mahsûsa’nın Hindistan Misyonu (1914-1918), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1999
• KURTCEPHE, İsrafil-BALCIOĞLU, Mustafa, “Birinci Dünya Savaşı Başlarında Romantik Bir Türk-Alman Projesi, Hüseyin Rauf Bey Müfrezesi”, OTAM, Sayı 3, Ankara Ocak 1992
• LARCHER, M. Büyük Harpte Türk Harbi, Cilt 2, Çev. Mehmet Nihat, Matbaa-i Askeriye, İstanbul 1927
• Mehmed Kenan, Büyük Harpte İran Cephesi, Cilt 1, Büyük Erkân-ı Harbiye Reisliği, Ankara 1928
• METİN, Barış, Birinci Dünya Savaşı’nda İran’da Etnik, Dinî ve Siyasî Nüfuz Mücadeleleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi)
• OKDAY, İsmail Hakkı, Yanya’dan Ankara’ya, Sebil Yayınevi, İstanbul 1975
• ORBAY, Rauf, Cehennem Değirmeni, Cilt 1, Emre Yayınları, İstanbul 1993
• SABİS, Ali İhsan, Harp Hatıralarım Birinci Dünya Harbi, Cilt 3, Nehir Yayınları, İstanbul 1991
• SARIKAYA, Yalçın, Tarihî ve Jeopolitik Boyutlarıyla İran’da Milliyetçilik, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2008
• SARISAMAN, Sadık, “Birinci Dünya Savaşı Sırasında İran Elçiliğimiz ile İrtibatlı Bazı Teşkilât-ı Mahsûsa Faaliyetleri”, OTAM, Sayı 7, Ankara 1996, s.209-217
• SARISAMAN, Sadık, “Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin Bahtiyari Politikası”, OTAM, Sayı 8, Ankara 1997, s.295-318
• SARISAMAN, Sadık, “Ömer Naci Bey Müfrezesi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Dergisi Atatürk Yolu, Sayı 16, Kasım 1997
• SORGUN, Taylan, Halil Paşa İttihat ve Terakkî’den Cumhuriyet’e Bitmeyen Savaş, Kamer Yayınları, İstanbul 1997