School for the Deaf, Mute and Blind in Ottoman State

Yıl 2013, , 55 - 76, 01.05.2013

Ramazan Günay , Halil İbrahim Görür

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000534

Cited By: 2

Öz

The visually impaired who were talented used to make their living by learning the Quran by heart and reciting Quran and Mawlid in the Ottoman State, which had the principle that people should supply their needs and they should not beg for alms from other people. Towards the end of the 19th century, the Ottoman State officials observed that the deaf, mute and/or blind people had problems in participating in community life, making a living to buy their needs and thus become active members of social life because of their impairments and therefore they looked for ways of overcoming those problems. As a result of this, they decided to open new schools which necessitated a new curriculum that would obliterate deficiencies about the issue. With this aim in mind and upon the recommendation of an Austrian called Ferdinand Grati, the School for the Deaf, Mute and Blind was opened during the Abdulhamid II era. Because a separate building could not be found, the school served in various buildings. When students with impairments from wealthy families applied to that school, the school was supported by their relatives. The curriculum of the school was developed from sample curriculums of similar schools in Europe. The school was not successful enough probably because it was founded in a time when the Ottoman State had to face both internal and external problems.

Anahtar Kelimeler

School for the Deaf, Mute and Blind, Ottoman State, Education.

Osmanlı Devleti’nde sağır, dilsiz ve a'mâ mektebi

Öz

İnsanların, kendi ihtiyaçlarını kendilerinin gidermesi ve başkasına muhtaç olmaması prensibini benimseyen Osmanlı Devleti’nde kabiliyeti olan a’mâlar hafızlık yaparak Kur'an-ı Kerim/mevlit okuyor ve bu suretle geçimlerini sağlıyorlardı. XIX. asrın sonlarına gelindiğinde ise sağır, dilsiz ve/veya a’mâ olmaları nedeniyle toplum içerisinde yer bulmakta sıkıntı çeken kişilerin ihtiyaçlarını giderme, bu konudaki mağduriyetlerini ortadan kaldırma ve onları toplumsal hayatın birer üyesi olarak yetiştirmede eksiklik bulunduğunu gören Osmanlı Devleti idarecileri bunu giderme yolları aramışlardır. Bunun neticesinde mevcut eğitim kurumlarının bu alandaki eksikliğini tamamlamak amacıyla özel bir müfredat gerektiren eğitim kurumlarının açılması kararlaştırılmıştır. Bu amaçla Ferdinand Grati adındaki bir Avusturyalının tavsiyesiyle II. Abdülhamid döneminde Sağır, Dilsiz ve A’mâ Mektebi açılmıştır. Bu mekteb için müstakil bir bina bulunamadığından dolayı mekteb çeşitli binalarda faaliyetini devam ettirmeye çalışmıştır. Bu mektebe o dönemin ileri gelenlerinin ve varlıklı ailelerin yakınları müracaat edince mekteb bu kişiler tarafından himaye görmüştür. Mektebin müfredatı, Avrupa’da bulunan benzer okullar örnek alınarak oluşturulmuştur. Muhtemelen Osmanlı Devleti’nin içeride ve dışarıda birçok gaile ile uğraşmak zorunda kaldığı son dönemine denk geldiği için Sağır, Dilsiz ve A’mâ Mektebi ile ilgili istenen başarı tam olarak elde edilememiştir

Anahtar Kelimeler

Sağır, Dilsiz ve A’mâ Mektebi, Osmanlı Devleti, Eğitim

Kaynakça

• BOA, Maarif Nezareti Evrakı (MF. MKT), 756/24 (21 Kanun-i Evvel 1319 / 3 Ocak 1904).
• BOA, MF. MKT, 794/43 (20 Cemaziyelevvel 1322/2 Ağustos 1904).
• BOA, MF. MKT, 133/56, (5 Nisan 1891/24 Mart 1307).
• BOA, MF. MKT, 323/76 (29 Nisan 1896/17 Nisan 1312).
• BOA, MF. MKT, 330/19 (28 Temmuz 1896/16 Temmuz 1312).
• BOA, MF. MKT, 154/25 (14 Kasım 1892/2 Teşrin-i Sani 1308).
• BOA, MF. MKT, 323/76 (7 Temmuz 1896/10 Haziran 1312).
• BOA, MF. MKT, 953/75 (24 Temmuz 1906/2 Cemaziyelahir 1324).
• BOA, MF. MKT, 812/31 (23 Ağustos 1904/11 Cemaziyelahir 1322).
• BOA, Şura-yı Devlet Evrakı (ŞD.HU), 232/2(20 Şa’ban 1334/Haziran 1916).
• BOA, Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO), 2382/178589 (20 Cemaziyelevvel 1322/2 Ağustos 1904)
• BOA, BEO, 3849/288675 (11 Muharrem 1323/18 Mart 1905).
• BOA, Dosya Usulü İradeler Tasnifi (DUİT), 19/40 (29 Ağustos 1904/17 Cemaziyelahir 1322).
• BOA, DUİT, 19/40 (20 Zilkade 1333/29 Eylül 1915).
• BOA, DUİT, 19/39 (17 Eylül 1916/19 Zilka’de 1334).
• Ali Haydar Efendi, “Sağır ve Dilsizler”, Mu’allimler Mecmuası, S. 29, C. 3, (Mart 1925) İstanbul.
• ERGİN, Osman, Türk Maarif Tarihi, C. 3-4, Eser Matbaası, İstanbul 1977.
• Esad Bey, “A’mâların Ta’lim ve Terbiyeleri”, Servet-i Fünun, C. 25, S. 648, (İstanbul: 11 Eylül 1319/24 Eylül 1903), s. 362-372.
• FORTNA, Benjamin C., İmperial Classroom: İslam, the State, and Education in the Late Ottoman Empire, Oxford University Press, New York 2002.
• GÖK, Süleyman, Dünyada ve Türkiye’de Sağır, Dilsiz Okulları Tarihçesi ve Eğitim Sistemi, Hüsnütabiat Matbaası, İstanbul 1958.
• KARAKAŞ, İzi Harika, An Analysis of Policies Towards The Born Disabled, Victims of Work Accidents and Natural Disasters During the Hamidian Era (1876-1909), Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2007.
• KOÇER, Hasan Ali, Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), M.E.B. Yay. İstanbul 1991.
• KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Ankara 1999.
• Mahmud Cevad ibn-i Şeyh Nafi’, Ma’arif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı, Matbaa-i Amire, İstanbul 1338.
• Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani, (Yay. Haz. Nuri Akbayar), Tarih Vakfı Yurt Yay. C. IV, İstanbul 1996.
• ÖZCAN, Abdulkadir, “Dilsiz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 9, İstanbul 1994.
• Servet-i Fünun, C. 5, S. 129, İstanbul 1893/1309, s. 394.
• TURAL, Erkan, “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Maârif-i Umûmiyye Nezâreti’nde Bürokratik Reform”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), S. 22, Ankara 2007, s. 177-206.
• YILDIRIM, Nuran, “İstanbul’da Sağır-Dilsiz ve Âmâların Eğitimi”, İstanbul Armağanı 3: Gündelik Hayatın Renkleri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, No. 47. (Yay. Haz. Mustafa Armağan), İstanbul 1997, s. 305-330.
• YÜCEL, İdris, “Bir Misyonerlik Uygulamasının Teorisi ve Pratiği: Urfa Amerikan Körler Okulu (1902-1914)” Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 14. Güz 2011, s. 65-86.