COTTON PRODUCTION AND COTTON POLICIES DURING ATATURK ERA IN TURKEY (1923-1938)

Yıl 2020, Cilt: 39 Sayı: 68, 504 - 543, 30.09.2020

Nadir Yurtoğlu

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.589619

Öz

This study addressed cotton
production and cotton policies and their repercussions on Turkish economy from the
establishment of the Republic (1923) until the death of Ataturk (1938). The study covered the subject matter in six periods; (1) Cotton
production activities during the Ataturk era, (2) cotton trade, (3) research on
cotton seeds, (4) national and international communications, congresses and
meetings on cotton, (5) cotton-related cooperation activities and (6) control
of pests in cotton. Numerical data were
collected from the Presidency Republican Archive Documents, Memorandum Diary of
the Grand National Assembly of Turkey, laws and minute books, Official Gazette
of the Republic of Turkey, annual statistics and articles in journals on
economy and periodicals. The study also assessed global developments in cotton
production. The results are as follows: Although there were considerable efforts to increase cotton production and export after
the declaration of the
Republic, prices fell by half due to the Great
Depression (1929-1939), which, therefore, had a negative impact on the
development of the cotton industry. On the other hand, establishment of
cooperatives and associations, production of Akala and
Cleveland seed species, congresses and meetings and insecticide treatments
against pests in cotton expanded production volume of cotton, which, in turn, made significant contributions to
the national economy.

Anahtar Kelimeler

Nazilli Cotton Station, Cotton Production, Akala Cotton, Cleveland Cotton, Cotton Trade

ATATÜRK DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE’DE PAMUK YETİŞTİRİCİLİĞİ VE PAMUK POLİTİKASI (1923-1938)

Öz

Cumhuriyetin
ilan edildiği 1923 yılından 1938’e kadar olan dönemde Türkiye’de pamuk
yetiştiriciliği ve pamuk politikası ile bunun ekonomiye olan yansımaları
makalenin konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, Atatürk Dönemi’nde pamuk üretim faaliyetleri; pamuk ticareti; Pamuk
tohumu alanında yapılan çalışmalar; Pamukla ilgili ulusal ve uluslararası
düzeyde gerçekleştirilen temas, kongre ve toplantılar;  Pamuk alanında şirketleşme ve kooperatifleşme
yönünde yapılan faaliyetler ve Pamuk zararlılarıyla mücadele ile
sınırlandırılarak altı dönem dâhilinde ele alınmıştır. Atatürk Dönemi’nde pamuk
yetiştiriciliği ve pamuk politikasının ekonomiye olan yansımaları sayısal
veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Başkanlık
Cumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi
(TBMM) Zabıt Ceridesi ve Kanunlar Dergisi, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi,
istatistik yıllıkları ve dönemin süreli yayınları arasında bulunan ekonomi
dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, dönemin Türkiye’si
ile dünyanın pamuk yetiştiriciliği alanında yaşanan gelişmeleri göz önüne
getirilerek gerekli değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Makaleden elde edilen
sonuçlar şunlardır: Cumhuriyetin ilanıyla birlikte pamuk yetiştiriciliği ve ticaretinin
artırılmasına yönelik çalışmalar yürütülmesine rağmen 1929 Dünya Ekonomik Krizinin
fiyatları yarı yarıya düşürmesi, pamukçuluğun gelişimini zora sokmuştur. Buna
karşın kooperatifleşme ve şirketleşme yönünde atılan atılımlar, Akala ve Cleveland
türünde tohum üretim faaliyetleri, düzenlenen kongre ve toplantılar, pamuk zararlılarıyla
gerçekleştirilen mücadeleler neticesinde üretim hacmi genişletilerek milli
ekonomiye önemli katkılar sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nazilli Pamuk İstasyonu, Pamuk Yetiştiriciliği, Akala Pamuğu, Cleveland Pamuğu, Pamuk Ticareti

Kaynakça

• AĞAOĞLU, Samet, “Mütehassıs Pamuk İşçisi Yetiştirilmesinin Ehemmiyeti Nedir?”, İktisadi Yürüyüş, C. 3, S. 29, Yıl: 2, 16 Şubat 1941, s. 11.
• BAYKARA, Tuncer, “Eski Türk Ziraat Hayatı Üzerine Bazı Bilgiler”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Tarih İncelemeleri Dergisi, S. VI, Yıl: 1991, s. 1-23.
• BERGİN, Servet, “İhracat Birlikleri”, İktisadi Yürüyüş, S. 2, Yıl: 1, İkinci Kanun 1940, s. 9,12.
• ÇETİN, Türkan, “1929 Dünya Ekonomik Bunalımı Sonrası Türkiye’nin Tarım Politikasında Arayışlar: Birinci Türkiye Ziraat Kongresi”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 6, Yıl: 1996, s. 213-226.
• DARKOT, Besim , “Pamuk”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul, 1953, s. 48-54.
• DOĞUKAN, Suphi Rıza, “Türkiye’de Pamuk”, İktisadi Yürüyüş, C. 3, S. 29, Yıl: 2, 16 Şubat 1941, s. 12-13.
• GÜNVER, Nizamettin, “Yurdumuzda Pamuk”, İktisadi Yürüyüş, C. 12, S. 283, Yıl: 12, Aralık 1951, s. 4, 20.
• GÖRKEY, Selman, “İtalya ile Ticaretimiz”, İktisadi Yürüyüş, C. 12, S. 283, Yıl: 12, Aralık 1951, s. 2.
• GÖRKMEN, Recep, “Zirai Mücadele İşleri”, İktisadi Yürüyüş, 29 Ekim 1942 Tarihli Ziraat Fevkalade Sayısı, s. 37.
• METİNTAŞ, Mustafa Yahya, KAYIRAN, Mehmet, “1929 Dünya Ekonomik Krizinin Türk Tarımına Etkileri ve 1931 Birinci Türkiye Ziraat Kongresi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 23, Yıl: 2016/1, s. 33-82.
• TURGAY, Necati, “Milli Gelir Kaynaklarımızdan Biri: Pamukçuluğumuz”, İktisadi Yürüyüş, 29 Ekim 1942 Tarihli Ziraat Fevkalade Sayısı, s. 9, 69.
• ÜSTAR, M. Faik, “İstihsal ve Kalite Bakımından Düzelen Pamukçularımızın Saadet Yılı”, İktisadi Yürüyüş, C. 11, S. 258, Yıl: 11, s. 7
• YAZICIOĞLU, Turgut, “Nebati Yağ İstihsal Durumu”, Türk Ekonomisi, S. 30, Yıl: 3, Aralık 1945, s. 179-184.
• YAZMAN, Aslan Tufan, “Beyaz Altın”, İktisadi Yürüyüş, C. 2, S. 20, Yıl: 1, 16 Eylül 1940, s. 1.
• YAZMAN, Ekrem, “Nazilli Pamuk İstasyonu”, İktisadi Yürüyüş, C. 2, S. 21, Yıl: 1, 15 Birinci teşrin 1940, s. 5.
• YURTOĞLU, Nadir, “Türkiye Cumhuriyeti’nde Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi ile Ticareti Üzerine Tarihsel Bir Bakış (1923-1960)”, Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 4, S. 1, Yıl: Bahar 2019, s. 472-510.