ONDOKUZUNCU YÜZYIL SONU VE YİRMİNCİ YÜZYIL BAŞINDA RUSYA'DA ALKOL YASAKLARI

Yıl 2020, Cilt: 39 Sayı: 68, 454 - 474, 30.09.2020

Aslı Gülseven

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.711509

Öz

Rusya'da ondokuzuncu yüzyılın sonları ile yirminci yüzyılın başlarında uygulanan alkol yasakları sosyo-politik olduğu kadar ekonomik bir temele de dayanmaktadır. Ondokuzuncu yüzyıl sonlarında Rusya İmparatorluğu’nda entelektüel çevrelerde daha çok sosyal boyutuyla tartışılan alkolle mücadele meselesi, yirminci yüzyılın başlarında Çarlık bürokrasinin de müdahil olduğu siyasal bir meseleye dönüşmüştür. Çarlık hükümetinin alkolle mücadeleyi ciddiyetle ele almaya başlamasını müteakip Birinci Dünya Savaşı patlak vermiş ve kısa süre sonra Çarlık Rusya'sı yerini Lenin başkanlığındaki Bolşeviklere bırakmıştır. Her ne kadar Bolşevik kadrolar ilk zamanlarda olumlu yaklaştıkları alkol yasaklarını sürdürmeyi istedilerse de, savaşın da etkisiyle krize giren Rus ekonomisini toparlamak amacıyla alkol yasaklarına son vermişlerdir. Bu makalede ondokuzuncu yüzyılın sonlarından yirminci yüzyılın ilk çeyreğine kadar geçen sürede gerek Çarlık gerekse Bolşevik hükümetinin alkol üretim ve tüketimine karşı takındığı tavır ve yürüttüğü uygulamalar siyasal ve sosyo-ekonomik boyutlarıyla ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çarlık Rusyası, Bolşevik İhtilali, alkol yasakları, Rusya, Alkol Tekeli

Kaynakça

• Ananiç, B. V., P. Ş. Ganelin, Sergey Yuleviç Vitte i Ego Vremya, İzdatelstvo Dmirtriy Bulanin, St. Petersburg, 2000.
• Bıkova, A. G., "Kazennaya Vinnaya Monopoliya v 1904-1914 gg.: Nekotorıe Aspektı Problemı", Omskiy Nauçnıy Vestnik, No: 6 (45), 2006.
• Bıkova, A.G., "Obraz Zhizni i Potreblenie Alkogolnıh Napitkov naseleniyem Rossiyskoy İmperii vo vtoroy Polovine 19-naçale 20 v.," Omskiy Nauçnıy Vestnik, No:5 (81), 2009, s. 61-63.
• Çelışev, M. D., Reçi, Proiznesennıe v Tretey Gosudartsvennoy Dume o Neobhodimosti Borbı s Pyanstvom i Po Durugim Voprosam, St. Petersburg, 1912.
• Ernest Gordon, Russian Prohibition, American Issue Publication Company, Westerville, 1916,
• Hercod, Robert, The Prohibition of Alcohol in Russia, American Issue Publishing Company, Westerville, 1919,
• Herlihy, Patricia, The Alcoholic Empire: Vodka&Politics in Late Imperial Russia, Oxford University Press, Oxford, 2002.
• Ivanov, D. V., "Stanovlenie Ugalovno-Pravovıh Zapretov Sovetskogo Tipa v Sfere Borbı s Pyanstvom i Alkogolizmom v RSFSR (1917-1929 gg.)," Vestnik Ekaterininskogo Instituta, No:1 (33), Yekaterinburg, 2016, s. 109-114.
• İşçi, Onur, Onur Önol, Rusya İmparatorluğu'nun Çöküşü, 1881-1917, Kronik Kitap, 2019.
• Johnson, William E., The Liquor Problem in Russia, The American Issue Publishing Company, Westerville, 1915.
• Korovin, A. M., "Dvijenie Trevozti v Rossii,"(doklad), G. T. Bogdanov, L. A. Bogdanoviç, Dla Çego Lyudi Odurmanivayutsa?, Izdatelstvo "Moskovskiy Roboçiy," Moskva, 1899, s. 27-45.
• Lenin, Vladimir (Ulyanov), "Polnoe Sobranie Soçineniy, Tom. 30, İyul 1916 - Fevral 1917," Pravda, 1917.
• Levine, Harry G., "The Birth of American Alcohol Control: Prohibition, the Power Elite and the Problem of Lawlessness" Contemporary Drug Problems, Spring, 1985, s. 63-115.
• Levintova, Marya, "Russian Policy in the Alcohol Making," Alcohol & Alcoholism,Vol. 42, No. 5, Oxford, 2007, s. 500–505.
• McKee, Martin, "Alcohol in Russia," Alcohol & Alcoholism, Vol. 34, No. 6, 1999, s. 824-829.
• Mendelson, A. L., Uçebnik trezvozti: sostavil po soçineniy Jül Deni dla naçalnoy, srednoy şkolı. St. Petersburg: Rossiyskaya Obşestvo Borbı s Alkogolizmom, 1913.
• Monas, Sidney, The Third Section. Police and Society in Russia under Nicholas 1, Harvard University Press, Cambridge, 1961.
• Nikolaev, A. V., "'Uliçnoe pyanstvo kak sotsialto-kulturnoe yavlenie v Rossiyskom Obşestve na rubeje 19-20 vekov," İzvestiya Rossiyskogo Gosudarstvennogo Pedagogiçeskogo Universiteta im. A. İ. Gertsena, Sayı 132, St. Petersburg, 2011, s. 14-23.
• Paşkov, Yevgeniy Viktoroviç, İstoriçeskiy Opıt Osuşetvleniya Kaennoy Vinnoy Monopolii v Rossii kontsa 19-naçala 20 Bekov: na primere Kurskoy Gubernii, (Kursk Devlet Üniversitesi, Doktora Tezi, 2009)
• Petrov, Yu. A., "Velikaya Russkaya Revolutsiya 1917 g.," Mirovoe Ekonomiçeskoe Razvitie, Ekonomiçeskaya İstoriya, Moskova, 2017, Vol.2, No.1, s. 9-23.
• Safronov, Sergey, Pyanıy Vopros v Rossii i Suhoy Zakon 1914-1925 godov, Tom 2, Ot Kaznennoy Vinnoy Monopolii S Yu. Vitte do Suhogo Zakona, [elektronik kitap] Sibirya Federal Üniversitesi, Krasnoyarsk, 2017.
• Schrad, Mark L., The Political Power of Bad Ideas, Oxford University Press, Oxford, 2010.
• Schrad, Mark L., Vodka Politics, Oxford University Press, Oxford, 2004.
• Shubin, A.V. (red.) Russika Şkolnaya Entsiklopediya, Noveyşeya İstoriya 20 vek, Olma-Press Obrazovanie, Moskva, 2003.
• Sigerist, Henry E., Medicine and Health in the Soviet Union, Jaico Publishing House, Bombay, 1947.
• Starks, Tricia A., "A Revolutionary Attack on Tobacco: Bolshevik Antismoking Campaigns in the 1920s," Am J Public Health, Vol. 107, No. 11, Washington, 2017, s. 1711–1717.
• Transchel, Kate, Under the Influence: Working-Class Drinking, Temperance, and Cultural Revolution in Russia, 1895–1932, University of Pittsburgh Press, Pittsburgh, 2006;
• Trotskiy, İ. M., Tretye Otdelenie Pri Nikolae 1, İzdatelstvo Vsesoyuznogo Obşestva Politkatorjan i Ssılno-poselentsev, Moskva, 1930; Sidney Monas, The Third Section. Police and Society in Russia under Nicholas 1, Harvard University Press, Cambridge, 1961.