KADİM DOĞU ASYA ULUSLARARASI İLİŞKİLERİNDE JAPONYA -YUAN HANEDANLIĞI DÖNEMİ ÇİN İMPARATORLUĞU İLE İLİŞKİLER ÖRNEĞİNDE-

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 69, 95 - 132, 31.03.2021

Sinan Levent

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.756413

Öz

Bu çalışmanın konusu, Yuan Hanedanlığı, nam-ı diğer Moğol-Çin İmparatorluğu dönemindeki (1271-1368) Çin-Japon münasebetleridir. Yaklaşık bir asırlık vetiredeki ikili ilişkileri inceleyerek Çin merkezli klasik dönem Doğu Asya bölgesel düzeni içerisinde Japonya’yı konumlandırmayı amaçlamaktayız. Yuan Hanedanlığı tarafından, 1300’lu yılların başına kadar doğrudan ya da dolaylı olmak üzere muhtelif zamanlarda 10’dan fazla sayıda resmi temsilci Japonya’ya gönderilmiş ve barışçıl yollardan Konfüşyüsçü normlarda geleneksel diplomasi kurulmaya çalışılmıştır. Yapılan barışçıl girişimler neticesinde, Sinosentrik bölgesel düzene Japonya’nın gönüllü dahli teşvik edilmeye çalışılmış, fakat bunda başarılı olunamamıştır. Gönderilen bazı temsilcilerin kafalarının kesilmesi, Japonların biat etmemekteki kararlılığını göstermekteydi. Çin merkezli geleneksel diplomaside barışçıl yollardan üst (Çin)-ast (Japonya) ilişkisinin inşası gerçekleşmediğinde devreye girecek bir diğer yöntem ise, harp idi. Nitekim, ilki 1274, diğeri de 1281 senesi olmak üzere iki defa askeri sefer düzenlenmek suretiyle, Japonya cebren sisteme dahil edilmeye çalışılmıştır. Lakin, bunda da başarılı olunamamıştır. Yuan Hanedanlığının tüm girişimlerine rağmen, Japonya’nın Kubilay Han ve haleflerine biat etmeyişindeki en büyük neden ise, yönetici güruhun Moğol kökenli olmasıydı. Nitekim, Moğollar da tıpkı Japonlar gibi Çin için “yabancı”, geleneksel Batı literatüründeki tabirle “barbar” unsurlardı ve eşit seviyedeydiler. Geleneksel Konfüçyüsçü ilişkiler perspektifinden bakıldığında, eşitlik üzerine kurulu olması öngörülen münasebette ast konumda muamele görülmeye mahkum edilmek, Japonlar için kabul edilebilir bir durum değildi.

Anahtar Kelimeler

Japonya, Yuan Hanedanlığı, Modern Öncesi Dönemde Japonya-Çin İlişkileri, Çin Merkezli Bölgesel Düzen, Moğollar

Kaynakça

• Türkçe
• Adıbelli, Barış, Osmanlıdan Günümüze Türk-Çin İlişkileri, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2007.
• Çınar, Burak, “Moğolların İkinci Japonya Seferi: Kyushu 1281”, Türkiyat Araştırmaları Sayı 10, Bahar 2009, s. 37-55.
• Çolakoğlu, Selçuk, “Türkiye-Çin İlişkilerinin Son On Yılı (2000-2010): Fırsatlar Ülkesi Çin’den Türkiye Pazarına Dönüşüm”, Türkiye’de Çin’i Düşünmek: Ekonomik, Siyasi ve Kültürel İlişkilere Yeni Yaklaşımlar (edit. Selçuk Esenbel, İsenbike Togan, Altay Atlı), Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2013, s. 248-272.
• Dillon, Michael, Modernleşen Çin’in Tarihi (Çev. Eylem Ümit Atılgan ve Aydın Atılgan), İletişim Yayınları, İstanbul 2016.
• Eberhard, Wolfram, Çin Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2019 (5. Baskı). ---- En Eski Devirlerden Zamanımıza Kadar Uzak Doğu Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2019 (6. Baskı).
• Fairbank, John K., Çağdaş Çin’in Temelleri 1840-1950 (çev. Ünsal Oskay), Doğan Yayınevi, Ankara 1969.
• Fidan, Giray, Kanuni Devrinde Çin’de Osmanlı Tüfeği ve Osmanlılar, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2011. --------“Ming Tarih Kayıtlarına Göre 16. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu-Ming Çin’i İlişkileri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 30, 2011, s. 275-287.
• Gömeç, Saadettin, Türk-Hun Tarihi, Berikan Yayınevi, Ankara 2012.
• Kara, Gülnar, “Tang Hanedanı’nın Türk Topraklarını Hakimiyet Altına Alma Çabaları”, Bilig (Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi), S. 84, 2018, s. 45-67.
• Kırilen, Gürhan. Gürhan Kırilen, Çin’de Afyon Savaşları, Gece Kitaplığı, Ankara 2015. ------Eski Çin’in Ötekisi Türkler, Kimlik Yayınevi, Ankara 2015.
• Küçükyalçın, Erdal, Samuraylar Çağı: Dönüm Noktaralrıyla Japon Tarihi, İnkılap Yayınevi, İstanbul 2019.
• Hodous, Lewis, “Konfuçyüs Dini” (Çev. Dr. Günay Tümer) Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 21 Sayı 1, Nisan 1973, s. 391-410.
• Meyer, Milton W., Japonya Tarihi: Hanedanlık Döneminden Günümüz Japonyası’na (Çev. Lizet Deadato) İnkılap Kitabevi, İstanbul 2014.
• Mitter, Rana, Modern Çin (Çev. İnci Öztürk), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2012.
• Onat, Ayşe, Sema Orsoy, Konuralp Ercilasun, Han Hanedanlığı Tarihi: Hsiung-Nu (Hun) Monografisi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2005.
• Onat, Ayşe, Çin Kaynaklarında Türkler: Han Hanedanı Tarihinde “Batı Bölgeleri”, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2012.
• Sezen, Seriye, “Bir Türk Sinologun Gözünden Devrim Öncesinin Çin’i: “Eski Çin’den Notlar””, DTCF Dergisi, C. 51, S. 2, 2011, s.155-167.
• Tekin, Talat, Orhon Yazıtları: Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk, Bilgesu Yayıncılık, Ankara 2019.
• Togan, İsenbike, Gülnar Kara, Cahide Baysal, Çin Kaynaklarında Türkler: Eski T’ang Tarihi (Chiu T’ang-shu), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2017.
• Yavuzcan, Gaye, “Japon Ulusal Kimliğinin İnşasında Moğollara Dair Söylemler”, 75. Doğum Yılında Prof. Dr. İsmail Aka’ya Armağan: Timurlu Tarihine Adanmış Bir Ömür (edit. Musa Şamil Yüksel), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2017, s. 477- 488.
• İngilizce
• Fairbank, John King, Edwin O. Reischauer, Albert M. Craig, East Asia: Tradition&Transformation New Impression, Houghton Mifflin Company, Boston 1978.
• Fairbank, John King and Merle Goldman, China: A new History, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge-Massachusetts.-London 2006.
• Kang, Jung In, Western-Centrism and Contemporary Korean Political Thought, Lexington Books, 2015.
• Lam, Truong Buu, “Intervention Versus Tribute in Sino-Vietnamese Relations, 1788-1790” The Chinese World Order: Traditional China’s Foreign Relations, ed. John King Fairbank, Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1968, s. 165-179.
• Mancall, Mark, “The Ch’ing Tribute System: An Interpretive Essay”, The Chinese World Order: Traditional China’s Foreign Relations, ed. John King Fairbank, Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1968, s. 63-89.
• Marshall, Robert, Strom From the East: From Genghis Khan to Khubilai Khan, University of California Press, Berkeley 1993.
• Morton, W. Scott, Japan: Its History and Culture, New York, McGraw Hill 1984.
• Richter, Antje, Letters and Epistolary Culture in Early Medieval China, University of Washington Press, Washington 2013.
• Rockhill, William Woodville, “Diplomatic Mission to the Court of China: The Kotow Question I” The American Historical Review Vol. 2 No. 3, April 1897, s. 427-442. -------“Diplomatic Mission to the Court of China: The Kotow Question II” The American Historical Review Vol. 2 No. 4, July 1897, s. 627-643.
• Wang, Yuan Kang, “Explaining the Tribute System: Power, Confucianism, and War in the Medieval East Asia”, Journal of East Asian Studies 13, 2013, s. 207-232.
• Japonca
• Amino, Yoshihiko, Mōko Shūrai (Jō), Shōgakukan Raiburari, Tokyo 1974.
• Danjō, Hiroshi, “Minchō no Taigai Seisaku to Higashi Ajia no Kokusai Chitsujo: Chōkō Taisei no Kōzōteki Rikai ni Mukete”, The Shirin, Vol. 92 No. 4, Temmuz 2009, s. 635-669.
• Go, Eun Mi, “Nihon Korai to no Kōeki Jirei kara Mita Yuan no Taigai Seisaku” Shien Vol. 79 No. 2, Rikkyo Daigaku Shigakkai, 2019, s. 30-46.
• Hamashita Takeshi, Kindai Chūgoku Kokusaiteki Keiki: Chōkō Bōeki Shisutemu to Kindai Ajia, Tokyo Daigaku Shuppankai, Tokyo 1990.
• Hatano, Yusuke, “Kubirai Kaan to Gosaga Insei no Gaikō Kōshō”, Ritsumeikan Bungaku No. 624, Ritsumeikan Daigaku Jinbungakkai, Kyoto 2012, s. 663-674.
• Ishii, Masatoshi, “Bunei Hachi Nen Rainichi no Kōraishi Nitsuite: Sanbesshō no Nihon Tsūkō Shiryō no Shōkai”, Tokyo Daigaku Shiryō Hensanjohō No. 12, Tokyo Daigaku Shiryō Hensanjo, Tokyo 1977, s. 1-7.
• Ishii, Susumu ve diğerleri, Shōsetsu Nihonshi, Yamagawa Shuppansha, Tokyo 2000.
• Iwai, Shigeki, “Jū Roku Seiki Chūgoku ni okeru Kōeki Chitsujo no Mosaku: Goshi no Genjitsu to Sono Ninshiki” Chūgoku Kinsei Shakai no Chitsujo Keisei, ed. Iwai Shigeki, Kyoto Daigaku Jinbun Kagaku Kenkyūjo, Kyoto 2004, s. 97-142.
• Kakehi, Masahiro, Mōko Shūrai to Tokuseirei, Kōdansha, Tokyo 2001.
• Kato, Kenkichi, “Nihon no Kentō Ryūgakusei to Toraijin”, Senshū Daigaku Higashi Ajia Sekaishi Kenkyū Sentā Nenpō, No. 1, 2008, s. 51-66.
• Kuroda, Toshio, Nihon no Rekishi 8: Mōko Shūrai, Chūkō Bunko, Tokyo 1974.
• Matsuura, Akira, “Shindai Chūgoku no Chōkōkoku to Goshikoku”, Wakumon No. 32, 2017, s. 1-12.
• Murai, Shōsuke, Ajia no Naka no Chūsei Nihon, Azekura Shobō, Tokyo 1988.
• Nam, Kihaku, “Mōko Shūrai to Kamakura Bakufu:Taiōsaku no Seikaku wo Megutte”, Shirin Vol. 73 No. 5, Kyoto 1990, s. 682-721.
• Nian, Xu, “Minsho no Chōkō Taisei no Kakuritsu to Nihon no Ichi”, Higashi Ajia Bunka Kōshō Kenkyū, No. 10, Kansai Daigaku Daigakuin Higashi Ajia Bunka Kenkyūka 2017, s. 593-617.
• Okuno, Takahiro, Sengoku Jidai no Kyūtei Seikatsu, Zokugun Shorui Jūkanseikai, 2004.
• Shiratori, Kurakichi, Shiratori Kurakichi Zenshū Dai Ikkan: Nihon Jō Dai Shi Kenkyū (Jō), Iwanami Shoten, Tokyo 1969. ------ Shiratori Kurakichi Zenshū Dai Kyū Kan: Ajia Shiron (Ge), Iwanami Shoten, Tokyo 1971.
• Tōdō, Akiyasu, Takeda Akira, Kageyama Terukuni, Wakokuden: Chūgoku Seishi ni Kakareta Nihon, Kōdansha Gakujutsu Bunko, Tokyo 2010.
• Uematsu, Tadashi, “Keisei Taiten ni Miru Yuanchō no Tai Nihon Gaikōron” Kyoto Joshi Daigaku Daigakuin Bungaku Kenkyūka Kenkyū Kiyō No. 16, Kyoto Joshi Daigaku, Kyoto 2017, s. 73-118. ------“Liu Hsüan no Dai San Ji Nihon Ensei Hantairon”, Kyoto Joshi Daigaku Daigakuin Bungaku Kenkyūka Kenkyū Kiyō No. 17, Kyoto Joshi Daigaku, Kyoto 2018, s. 79-124.
• Wang, Weibin, “1950 Nendai Nichhū Ryōkoku Gaikō Seisaku no Keisei to Tenkai: Seikei Bunri to Seikei Fukabun ni Kan suru Kenkyū”, yayınlanmamış doktora tezi, Kyoto Daigaku 2000.
• Korece
• Kim, Chong Sung, Hangug, Jung-gug, Ilbon, Geudeul Ui Gyogwaseo ga Galeuchi Jianhneun Yeogsa, Yeogsa Ui Achim, 2015.
• Kim, Hang Gyu, Dong Asia Yeogsasang Ui Hangug, Sechang Publication, Seoul 2015.
• Kim, Ki Hyek, “19 Segi Jungbangi Ui Dong Asia Jeongse”, Hangugsae 37, ed. Gugsa Pyeonchan Wiwonhoe, Seoul 2000, s. 17-73.
• Hong, Seong Gu, “Myeongdae Bugbyeon Ui Hoshi Wa Jogong” Junggug-sa Yeongu (72), 2011, s. 67-92.
• İnternet Kaynağı
• Jōryūji Tapınağı (常立寺) resmi sitesi http://shonan-fujisawa.jp/newpage312.html (Erişim: 10 Haziran 2020).
• Academia Sinica Database http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw/ihp/hanji.htm (Erişim: Haziran 2020).