İZMİR’DE KOLERA SALGINLARI (1910-1912)

Yıl 2021, Sayı: 9, 363 - 398, 31.07.2021

İbrahim Berci

Öz

Kolera salgınları, ortaya çıktıkları günden bu yana şehirlerin ekonomisi ve ordusu üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Üstelik savaşların gidişatını değiştirerek insanların günlük yaşamlarında derin izler bırakmıştır. Dolayısıyla İzmir’de 1910-1912 yılları arasında yaşanan kolera salgınları, tüm bu iz ve etkileri göstermesi açışından dikkat çekicidir. Bu nedenle çalışmada İzmir şehrinin günlük yaşamında, ticaretinde ve ordusunda bu salgınların neden olduğu sorunlar tartışılmıştır. Aynı zamanda bu salgınların etkilerine değinilmiş ve aralarındaki benzerlikler ve farklılıklar incelenmiştir. Bu çalışmanın ana kaynakları İzmir’de yayınlanan Türkçe süreli yayınlar ve Osmanlı arşiv belgeleridir. Ayrıca çalışma ikincil kaynaklarla desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

osmanlı devleti, İzmir, Kolera, Ticaret, 1910-1912

CHOLERA EPİDEMİCS IN IZMIR (1910-1912)

Öz

Cholera epidemics, has a negative impact on the economy and army of cities since the day they emerged. Moreover, by changing the course of wars, it has left deep marks on people's daily lives. Therefore, the cholera epidemics in Izmir 1910-1912 between years are remarkable in terms of showing all these traces and effects. For this reason, in this study the problems caused by these epidemics in the daily life, trade and army of the city of Izmir were discussed. At the same time, the effects of these pandemics were mentioned and the similarities and differences between them were examined. The main sources of this study are Turkish periodicals published in the city of Izmir and Ottoman archive documents. İn addition, the study was supported by secondary sources.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, İzmir, Cholera, Commerce, 1910-1912

Kaynakça

• Ağır, Sevda, Osmanlı’da Karantina Uygulama Süreçleri ve Tepkiler (1865-1914), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2020.
• Aras, Gülcan, Hintli Hacılar Arasındaki Kolera Salgını ve Alınan Tedbirler (1831-1911), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar, 2020.
• Asker, Ahmet, “Alman Konsolosluk Raporlarına Göre 1911-1914 Yılları Arasında Osmanlı Liman Kentlerinde Kolera”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Sayı: 22, 2021, ss. 101-119.
• Ayar, Mesut, Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgını: İstanbul Örneği (1892-1895), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 2005.
• Beyru, Rauf, 19. Yüzyılda İzmir’de Sağlık Sorunları ve Yaşam, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, İzmir, Mart-2005.
• Candeğer, Ümmügülsüm, “İngiliz Belgelerine Göre Osmanlı Devleti’nde Salgın Hastalıklar (1910-1913)”, III. Uluslararası Avrasya Multidisipliner Çalışmalar Kongresi, Gaziantep, 4-7 Nisan 2019, ss. 192-198.
• Çalık, Ramazan ve Tepekaya, Muzaffer, “Birinci Dünya Savaşı Esnasında Anadolu’daki Salgın Hastalıklar ve Ermeniler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 16, Yıl: 2006, ss. 205-228.
• Çiftçioğlu, Ferdi, II. Abdülhamit Döneminde İzmir’de Salgın Hastalıklar, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Manisa, 2014.
• Dönmez, Zeynep Melis, Kal’a-i Sultaniyye’de Karantina Teşkilatı ve Kolera ile Mücadele (1835-1913), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Muğla, 2020.
• Gültekin Elif, 19. Yüzyılda Osmanlılarda Kolera Tedavileri, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 2016.
• Kanberoğlu, Nesrin, “II. Meşrutiyet Dönemi İzmir’den Amerika’ya İhraç Edilen Ürünler (1909-1911)”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 17, Numara: 4, 2009, ss. 217-238.
• Karayaman, Mehmet, 20. Yüzyılın İlk Yarısında İzmir’de Sağlık, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İzmir, (Nisan-2008).
• Karcı, Erol, Osmanlı Hükümetlerinin Sağlık Politikaları (1908-1914), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Tokat, 2017.
• Menekşe, Metin, “İzmir’de Kolera Salgını ve Etkileri (1893)”, TAD, Cilt: 39, Sayı: 67, 2020, ss. 385-433.
• Unat, Ekrem Kadri, “Osmanlı İmparatorluğunda 1910-1913 Yıllarındaki Kolera Salgınları ve Bunlarla İlgili Olaylar”, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, İstanbul, 1995, ss. 55-65.
• Uyanıker, Ahmet, Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde Sağlık Alanında Yapılan Çalışmalar (1976-1909), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Kahramanmaraş, 2014.
• Üyük, Doğan, İzmir Sağlık Tarihine Bir Katkı: İzmir Etıbbasının Birinci İçtima’ı, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2015.
• Yağcıoğlu Nuray, Tanzimat Sonrası Osmanlı’da Salgın Hastalıklara Karşı Alınan Önlemler, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzincan, 2019.
• Yetkin, Sabri, “Kolera Günlerinde İzmir (1910-1911)”, İzmir Kent Kültürü Dergisi, Sayı: 3, (Mart-2001), ss. 7-18.
• Yıldırım Nuran, “Kolera Salgınlarında Alınan Karantina Önlemleri ve Osmanlı Toplumsal Yaşamındaki Yansımaları”, IX. Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildirileri, Kayseri, 2006, ss. 328-329.
• Yıldız, Fatma, 19. Yüzyıl’da Anadolu’da Salgın Hastalıklar (Veba, Kolera, Çiçek, Sıtma) ve Salgın Hastalıklarla Mücadele Yöntemleri, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Denizli, 2014.
• Yılmaz, Özgür “İzmir’in Salgın Hastalıklar Tarihine Bir Katkı: Avrupalı Hekimlerin Gözüyle 1865 Kolera Salgını”, Tarih ve Günce, Sayı: 8, (Kış-2021), ss. 85-128.
• Yücel, Gülseren, Malatya Sancağı’nda Kolera Salgını (1892-1896), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019.