An Example of Solidarity Efforts of Turkish Cypriots: Donations Made to the Earthquakes in Turkey (1940-1950)

Yıl 2024, Sayı: 14, 189 - 214, 29.03.2024

Duygu Yılmaz

Öz

The people living on the island of Cyprus, which was conquered by the Turks in 1571 and remained under Turkish rule until 1878, reflected the characteristic features of the Ottomans, both due to its close geographical location and close cultural and social characteristics. Despite the pressures that started with the annexation of the British, Cyprus has worked to keep its ties with its homeland Turkey dynamic. The best examples of this can be seen in the fact that they declared that they would be ready for all kinds of support for the liberation of the homeland during the War of Independence, and after the proclamation of the Republic, they adopted the modernization process that started with Ataturk's reforms by reflecting it on the regions where they lived. The Turkish Cypriot people have been a source of morale for Turkey by putting forward their efforts in this direction through the press and publications. During the 1930s, in the face of the turmoil on the island and the rebellions initiated by the Greek Cypriot side who wanted the island to be handed over to Greece, Turkey took initiatives to ensure that the Turkish Cypriots were in a safe environment, and this interaction contributed to the strengthening of the bond of friendship between Turkey and the Turkish Cypriots.
The friendly relations between the two groups have developed not only in the political dimension but also in the economic, social and cultural fields, and visits have been made at this point. The steps in the field of education, which frequently bring the two sides together, have made the friendship eternal. Especially the higher education needs of Turkish Cypriots have been met through their admission to universities and institutes in Turkey. In addition, teachers sent from Turkey to Cyprus contributed to the improvement of the educational life of the Turks on the island. The friendly steps taken in cultural activities and sports, and Turkey's financial support for the press and broadcasting, the most effective tool for the Turkish Cypriot people to make their voices heard, played a role in maintaining good relations. In addition to all these, the financial difficulties of the Turkish Cypriots were tried to be overcome with the opportunities offered by Turkey.
The Turks on the island owed it to Turkey, which supported the Turkish Cypriot people's struggle for existence both during the Ottoman Empire and the Republic Period, to lend a helping hand in Turkey's difficult times. During the earthquake disasters experienced by Turkey, the Turkish Cypriot people wanted to pay their debt of gratitude to the motherland by sending the aid campaigns they initiated to compensate for the losses to the Red Crescent. In this study, donations sent from Cyprus to Turkey to contribute to the losses experienced in the earthquakes that occurred in Turkey in 1940-1950 were discussed. By evaluating the aid sent by various institutions and organizations through examples, the ageless face of the philanthropic identity of Turks, regardless of the geography in which they reside, is revealed.

Anahtar Kelimeler

Turkey-Cyprus Relation, Solidarity Activities, Charity

Kıbrıslı Türklerin Dayanışma Çabalarına Bir Örnek: Türkiye’de Yaşanan Depremlere Yapılan Bağışlar (1940-1950)

Öz

1571’de Türkler tarafından fethedilen ve 1878 yılına kadar Türk idaresinde kalan Kıbrıs adasında yaşayan halk gerek yakın coğrafi konumu gerekse kültürel ve sosyal özellikleri sebebiyle Osmanlıların karakteristik özelliklerini yansıtmış, İngilizlerin ilhakıyla başlayan dönemde dahi anavatan Türkiye ile bağların dinamik kalması için çalışmıştır. Bunun en güzel örnekleri Millî Mücadele Dönemi’nde anavatanın kurtuluşu için her türlü desteğe hazır olacaklarını bildirmeleri ve Cumhuriyet’in ilanından sonra ise Atatürk inkılaplarıyla başlayan modernleşme sürecini bulundukları bölgelere yansıtmak yoluyla benimsemeleri gerçeğinde görmek mümkündür. Kıbrıs Türk halkı bu yöndeki çabalarını basın ve yayın yoluyla ortaya koyarak Türkiye için moral kaynağı olmuştur. 1930’lu yıllar boyunca adada baş gösteren karışıklık ve adanın Yunanistan’a devredilmesini isteyen Kıbrıs Rum kesiminin başlattığı isyanlar karşısında Türkiye, Kıbrıslı Türklerin güvenli bir ortamda bulunmaları için girişimlerde bulunmuş, bu etkileşim Türkiye ile Kıbrıslı Türklerin dostluk bağının güçlenmesine katkı sağlamıştır.
İki kesim arasındaki dostluk ilişkileri sadece siyasi boyutta değil ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda da gelişme göstermiş, bu noktada ziyaretler gerçekleştirilmiştir. İki tarafı sıkça bir araya getiren eğitim alanındaki adımlar dostluğu ebedi kılmıştır. Özellikle Kıbrıslı Türklerin yükseköğrenim konusundaki ihtiyaçları Türkiye’deki üniversite ve enstitülere kabul edilmeleri yoluyla karşılanmıştır. Ayrıca Türkiye’den Kıbrıs’a gönderilen öğretmenler, adadaki Türklerin eğitim hayatlarını geliştirmelerine katkı sağlamışlardır. Kültürel faaliyetlerde ve spor alanında atılan dostluk adımları ve Kıbrıs Türk halkının seslerini duyurmalarının en etkili aracı basın ve yayın konusunda Türkiye’nin maddi destekleri iyi ilişkilerin korunmasında rol oynamıştır. Tüm bunların yanında Kıbrıslı Türklerin içinde bulunduğu mali güçlükler Türkiye’nin sunduğu imkanlarla aşılmaya çalışılmıştır.
Gerek Osmanlı Devleti Dönemi’nde gerekse Cumhuriyet Dönemi’nde Kıbrıs Türk halkının var olma mücadelesine destek olan Türkiye’ye karşı adadaki Türkler, Türkiye’nin zor zamanlarında yardım elini uzatmayı borç bilmiştir. Türkiye’nin yaşadığı deprem felaketlerinde Kıbrıs Türk halkı, yaşanan kayıpların telafisi için başlattığı yardım kampanyalarını Kızılay’a ulaştırarak anavatana minnet borcunu ödemek istemiştir. Bu çalışmada 1940-1950 yıllarında Türkiye’de meydana gelen depremlerde yaşanan kayıplara katkı sağlamak üzere Kıbrıs’tan Türkiye’ye gönderilen bağışlar ele alınmıştır. Çeşitli kurum ve kuruluşlarca gönderilen yardımlar örnekler üzerinden değerlendirilerek hangi coğrafyada yerleşik bulunduğuna bakılmaksızın Türkün hayırsever kimliğinin eskimeyen yüzü ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye-Kıbrıs İlişkileri, Yardımlaşma Faaliyetleri, Hayırseverlik

Kaynakça

• ARMAOĞLU, Fahir, Kıbrıs Meselesi (1954-1959) Türk Hükümeti ve Kamuoyunun Davranış-ları, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1963.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980, Türkiye iş Bankası Yayınları, Ankara 1987.
• ASLAN, Zehra, “Tek Parti Döneminde Türkiye’nin Kıbrıs Politikasına Bakışı”, Uluslara-rası Boyutlarıyla Kıbrıs Meselesi ve Geleceği Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 11-13 Aralık 2014, Gazimağusa.
• BİLGE, A. Suat, “Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Türkiye Sovyetler Birliği Münasebetleri”, Olaylar-la Türk Dış Politikası, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Cilt:1, Ankara 1987.
• BOZKURT, İsmail, “Kıbrıs’ın Tarihine Kısa Bir Bakış”, Avrupa Birliği Kıskacında Kıbrıs Meselesi (Bugünü ve Yarını), Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Doğu Akdeniz Üniversi-tesi Yayını, Kısım 2, Ankara 2001.
• BULUT, Ümit, Cumhuriyet Dönemi Deprem Tarihi, Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık, İstanbul 2020.
• ÇEVİKEL, Nuri, Kıbrıs’ta Osmanlı Mirası (1570-1960), 47 Numara Yayıncılık, İstanbul 2006.
• ESMER, Ahmet Şükrü, “Kıbrıs Dün, Bugün, Yarın”, Kıbrıs, Dün-Bugün-Yarın, Yaylacık Matbaası, İstanbul 1975.
• GÜVENİR, Osman, Dr. Fazıl Küçükle Geçen Günlerim Bir Lideri Anlatıyorum, Selen Offset, Lefkoşa 2016.
• İSMAİL, Sabahattin- Birinci, Ergin, Atatürk Döneminde Türkiye-Kıbrıs İlişkileri 1919-1938, Akdeniz Haber Ajansı Yayınları, İstanbul 1989.
• KESER, Ulvi, Kızılay Belgeleri Işığında Kıbrıs 1963-1974, Türk Kızılay Derneği, Ankara 2010. Kıbrıs’ın Tarihi Gelişimi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kıbrıs-Türk Kültür Derneği Yayınları, Ankara,1984.
• Lozan Barış Konferansı Tutanaklar ve Belgeler, C.2, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1993.
• AKGÜN, Sibel, “Atatürk Dönemi Türkiye ve Kıbrıs Türk Toplumu İlişkileri (1923-1938)”, The Journal of Academic Social Science Studies, C.5, S.1, 2012, s.6.
• BAKAR, Bülent, “Zor Zamanlarında iyi Komşuluk Örneği: İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’den Yunanistan’a Yapılan Yardımlar”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.24, 2008, s.432-433.
• BALIKÇIOĞLU, Emrah, “KKTC Milli Arşiv Belgeleri Işığında Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumunun (KATAK) Kıbrıs Türk Toplumu Yararına Yürüttüğü Faaliyetler (1943-1946), VAKANÜVİS-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, C.4, S.1, Bahar 2019, s.33.
• ÇAPA, Mesut, “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş Yıllarında Kıbrıs’ta Eğitim Teşkilatı: Kıbrıs Şehbenderi Asaf Bey’in Raporu”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C.31, S.1, 2016, s.103
• EROĞLU, Hamza, “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni Yaratan Tarihi Süreç ve Son Gelişmeler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.18, S.54, Kasım 2002, s.739-740.
• KILIÇ, Fahri “Türkiye’den Kıbrıs’a Yapılan Eğitim Yardımı: Kıbrıs’ta Yeni Türk Alfabesi-nin Öğretimi”, Turkish Studies, C.12, S.9, s.134.
• ÖKSÜZ, Hikmet, “Lozan’dan Sonra Kıbrıs Türklerinin Anavatana Göçleri”, Tarih ve Toplum, C.32, S.187, 1999, s.36 SÜR, Özdoğan, “Türkiye’nin Deprem Bölgeleri”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.2, 1993, s.59.
• ŞENOL, Celal, “Türkiye’de Meydana Gelen Büyük Depremlerin Yerleşme ve Demografik Yapı Üzerindeki Etkileri (1927-2020)”, USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akade-misi Dergisi, S.2, 2020, s.626.