Domates Sertliğinin Hasarsız Çarpma Tekniği Kullanılarak Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 2, 84 - 104, 30.10.2022

Gökhan Ay , Kubilay Kazım Vursavuş

Öz

Bu çalışmada, altı farklı olgunluk safhasındaki Bandita F1 sera domates örneklerinde hasarsız çarpma testi uygulanmış ve çarpma testi sonrasında ölçülen çarpma parametreleri, referans ölçüm olarak kabul edilen ve domateslerin sertlik tanımlamasında kullanılan kabuk yırtılma kuvveti (KYK) ve kabuk sertliği (KS) ile ilişkilendirilerek sertlik modelleri geliştirilmiştir. Sertlik tahmin modellerinin geliştirilmesi amacıyla dinamik çarpma test düzeneği kullanılmıştır. Kuvvet algılayıcının üzerinde bağlantılı alüminyum çarpma plakası üzerine domates meyveleri 15 mm mesafeden çarptırılmıştır. Çarpma işlemi sonrası sertlik tahmin modeli geliştirmek amacıyla hasarsız çarpma parametresi çarpma kuvveti-temas zamanı grafikleri kullanılarak çıkartılmıştır. Elde edilen çarpma parametreleri referans ölçüm olarak kabul edilen KYK ve KS ile ilişkilendirilmiştir. Çarpma parametre sayısı stepwise regresyon analiz yöntemi ile azaltılmıştır. Ölçülen hasarsız çarpma parametreleri çoklu doğrusal regresyon analiz yöntemi kullanılarak domates sertlik tahminleri yapılmıştır. Yapılan İstatistiksel analiz sonuçlarına göre, geliştirilen sertlik tahmin modelleri içerisinde çarpma parametreleri ile domates KS arasındaki ilişki yüksek çıkmıştır. Kalibrasyon ve doğrulama veri gruplarında domates KS tahmini belirtme katsayıları (R2) sırasıyla 0.86 ve 0.88 olarak hesaplanmıştır. Belirlenmiş olan domates kabuk sertlik grupları dikkate alınarak örneklerin sertlik tahmininde kullanılan Model A, Model B ve Model C için kalibrasyon ve doğrulama veri gruplarına ait sınıflandırma başarısı da hesaplanmıştır. Kalibrasyon veri grupları için Model A’da gerçek doğruluk 77 ve başarı yüzdesi de %83.70 olarak gerçekleşmiştir. Kalibrasyon veri grubunda Model B için gerçek doğruluk 74 ve sınıflandırma başarı yüzdesi de %80.43 olarak hesaplanmıştır. Bu durum Model C için 77 gerçek doğruluk ve %83.70 sınıflandırma başarısı olarak gerçekleşmiştir. Doğrulama veri grubunda Model A ve Model B de gerçek doğruluk ve sınıflandırma başarı yüzdesi benzer sonuçlar vermiş ve Model C’den daha yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Domates, Kabuk Yırtılma Kuvveti, Kabuk Sertliği, Hasarsız Çarpma Tekniği, Çoklu Doğrusal Regresyon

Kaynakça

• Abbott, J.A. (1999). Quality Measurement of Fruits and Vegetables. Postharvest Biol. Technol. 15, 207–225. https://doi.org/10.1016/S0925-5214(98)00086-6
• Abbott, J.A. (2004). Textural quality assessment of fresh fruits and vegetable. Adv. Exp. Med. Biol. 542, 265–279. ASAE, 1992. Moisture measurement-forages. In: ASAE Standards. ASAE, St. Joseph, MI, pp. 406 (Chapter S358.2).
• ASAE Standards, 2001. Compression Test of Food Materials of Convex Shape. ASAE S368.4 DEC00, American Society of Agricultural Engineering, pp: 580-587.
• Bashir, H.A., ve Abu-Goukh,A.A. (2003). Compositional Changes During Guava Fruit Ripening. Food Chemistry. 80, 557563. https://doi.org/10.1016/S0308-8146(02)00345-X
• Batu, A. (2004). Determination of Acceptable Firmness and Colour Values of Tomatoes. Journal of Food Engineering 61(3): 471-475. https://doi.org/10.1016/S0260-8774(03)00141-9
• Bourne, M. (2002). Food Texture and Viscosity: Concept and Measurement, 2nd edition. Academic Press, London.
• Cavalini, F.C., Jacomino, A.P., Lochoski, M.A., Kluge, R.A., ve Ortega, E.M.M. (2006). Maturity Indexes for ‘Kumagai’ and ‘Paluma’ Guavas. Revista Brasileria de Fruticultura. 28:2, 176–179.
• Chen, P., ve Ruiz-Altisent, M. (1996). Effect of Impacting Mass on Firmness Sensing of Fruits. Transactions of the ASAE, 39(3): 1019-1023. https://doi: 10.13031/2013.27591
• De Ketelaere, B., Howarth, M.S., Crezee, L., Lammertyn, J., Viaene, K., Bulens, I., ve De Baerdemaeker, J. (2006). Postharvest Firmness Changes as Measured by Acoustic and Low-Mass Impact Devices: A Comparison of Techniques. Postharvest Biology and Technology. 41, 275–284. https://doi:10.1016/j.postharvbio.2006.04.008
• Delwiche, M. J., McDonald, T., ve Bowers, S. V. (1987). Determination of Peach Firmness by Analysis of Impact Forces. Transactions of the ASAE, 30(1), 249-254. https://doi: 10.13031/2013.30435
• Delwiche, M.J. (1987). Theory of Fruit Firmness Sorting by Impact Forces. Transactions of the ASAE, 30(4): 1160-1171. https://doi: 10.13031/2013.30537
• Fidelibus, M.W., Teixeira, A.A., ve Davies, F.S. (2002). Mechanical properties of orange peel and fruit treated pre-harvest with gibberellic acid. Transactions of the ASAE 45, 1057–1062. https:// doi:10.13031/2013.9920
• Garcı´a, C., Ruiz, M., ve Chen, P. (1988). Impact Parameters related to Bruising in Selected Fruits. Transactions of the ASAE, 31, 256–261.
• García-Ramos, F.J., Valero, C., Homer, I., Ortiz-Canavate, J., ve Ruiz-Altisent, M. (2005). Nondestructive Fruit Firmness Sensors: A Review. Spanish Journal of Agricultural. Research 3, 61–73. https://doi:10.5424/sjar/2005031-125
• Gutierrez, A., Burgos, J. A., ve Molto, E. (2007). Pre-commercial Sorting Line for Peaches Firmness Assessment. Journal of Food Engineering, 81(4), 721-727. http://dx.doi.org/10.1016/j. jfoodeng.2007.01.006.
• Jaren, C., Garcı’a-Pardo, E. (2002). Using Non-destructive Impact Testing for Sorting Fruits. Journal of Food Engineering, 53(1), 89-95. https://doi.org/10.1016/S0260-8774(01)00144-3
• Lien, C.C., Ay, C., Ting, C.H. (2009). Non-destructive Impact Test for Assessment of Tomato Maturity. Journal of Food Engineering, 91(3), 402-407. https:// doi:10.1016/j.jfoodeng.2008.09.036
• Lien, C.C., ve Ting, C.H. (2013). Slight Free Falling Impact Test for Assessing Guava Maturity. Agricultural Sciences. Vol: 4, No: 5B, 21-27. https:// doi: 10.4236/as.2013.45B004
• Lien, C.C., ve Ting, C.H. (2014). Assessing Guava Maturity by Statistical Analayses of Dropped Fruit Impact Responses. Postharvest Biology and Technology. 95: 20-27. http://dx.doi.org/10.1016/j.postharvbio.2014.03.013
• Mireei, S. A., Mohtasebi, S. S., ve Sadeghi, M. (2014). Comparison of Linear and Non-linear Calibration Models for Non-destructive Firmness Determining of ‘Mazafati’ Date Fruit by Near Infrared Spectroscopy. International Journal of Food Properties, 17(6), 1199-1210. https://doi.org/10.1080/10942912.2012.678533
• Mohsenin, N. (1986). Physical properties of plant and animal materials, 2nd edition. Gordon and Breach, New York, USA.
• Rohrbach, R. P., Franke, J. E., ve Willits, D. H. (1982). A Firmness Sorting Criterion for Blueberries. Transactions of the ASAE, 25(2), 261-265. https:// doi: 10.13031/2013.33516
• Stropek, Z., ve Golacki, K., 2007. Relation Between Mass and Drop Height at Impact Causing the Bruising of Apple. Polish Journal of Food and Nutrition Sciences. 57(2A): 165-167.
• Timoshenko, S.P., ve Goodier, J.N., 1970. Theory of elasticity. New York: McGraw-Hill.
• Tüdeş, E. (2019). Hasarsız çarpma tekniği kullanarak elma meyvesinin kütle tahmini için farklı model yaklaşımların değerlendirilmesi. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, ss. 1-35.
• Vursavus, K.K., Kesilmis, Z., ve Oztekin, Y.B. (2017). Nondestructive Dropped Fruit Impact Test for Assessing Tomato Firmness. Chemical Engineering Transactions, Vol: 58, 325-330. https:// doi:10.3303/CET1758055
• Wang, Y-W., Wang, J., Yao, C., ve Lu, Q-J. (2009). Firmness Measurement of Peach by Impact Force Response. Journal of Zhejiang University Science B. 10(12): 883-889. https:// doi: 10.1631/jzus.B0920108