Makine Yardımıyla Elma Toplamada Çalışma Duruşlarının REBA Yöntemi ile Analizi ve Ergonomik Risk Değerlendirmesi

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 1, 75 - 92, 30.04.2023

Yusuf Dılay , Adem Özkan

Öz

Tarım kesiminde çalışan işçilerin durağan veya hareketli çalışma şekillerinin incelenmesi, analiz edilmesi, bedensel rahatsızlıklarına yol açan çalışma pozisyonlarının düzeltilmesi için değişik alternatifler sunulması çok önemlidir. Çalışanların duruş bozuklukları, sağlığını doğrudan etkilerken, dolaylı olarak da işletmenin çalışma verimliliğini olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada, elma tarımının yapıldığı bir işletmede makine yardımıyla elma toplamada çalışan tarım işçilerinin, çalışma esnasındaki vücut duruş pozisyonları, izinleri alınarak, kamera ile kayıt altına alınmış ve bilgisayar ortamında analiz edilmiştir. Analizlerde, ergonomik risk değerlendirmesi yöntemlerinden REBA (Rapid Entire Body Assessment) yöntemi kullanılmıştır. REBA, çalışma esnasında çalışanların vücut kısımlarına gelen yüklere göre, farklı skorlar belirleyerek, bedenin tüm kısımlarının analiz edilmesine imkân veren bir yöntemdir. Çalışmada işçilerin; makine üst ve alt seviyesi ile makine yanında olmak üzere 3 farklı konumda elma topladıkları belirlenmiştir. Her işçinin değişik konumlarda ve değişik vücut yüklenmelerine maruz kaldığı, makine yanında çalışan kişilerin ise, diğer konumda çalışanlara göre daha fazla bedensel yüklemelerin etkisinde kaldığı görülmüştür. Bu çalışmada çalışanlardan tesadüfî olarak seçilen birinin risk analizi yapılmıştır. Bu kişinin her konumdaki duruşu ayrı ayrı ele alınmış ve REBA skoru hesaplanmıştır. Böylece; çalışanın, çalışma durumuna göre bulunan REBA skoru, risk seviyesi ve aralığı değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, makine yardımı ile elma hasat işçiliği için REBA skoru 3 (düşük risk seviyesi) olarak belirlenmiştir. Risklerin azaltılması için; molaların arttırılması, ıslah çalışmaları ile tam bodur elma tarımına geçilmesi ve şekilsel budama ile ağaç boylarının kısaltılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Elma Hasadı, Risk Analizi, Ergonomi, REBA

Kaynakça

• Akalp, H.G., Saklangıç, U. ve Çırakoğlu, S. 2021. Zeytin Tarımında Çalışan İşçilerin Çalışma Duruşlarının REBA Yöntemi İle Analizi. Ergonomi Dergisi, 4(2), 88-96. DOI: https://doi.org/10.33439/ergonomi.961369.
• Aygün, İ., Çakmak, B., & Alayunt, F. N. (2018). Narenciye Hasadının Ergonomik Açıdan İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6:312- 318.
• Atıcı, H., Gönen, D., & Ali, O. (2015). Çalışanlarda Zorlanmaya Neden Olan Duruşların REBA Yöntemi İle Ergonomik Analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 239-244.
• Baş, H., Sönmez, H.A., Öztürk, H. ve Yapıcı, F. 2018. Çalışma Duruşunun Kas-İskelet Sistemi Rahatsızlıklarına Etkileri ve Örnek Uygulama. Ergonomi Dergisi, 1(2), 103-107. DOI: https://doi.org/10.33439/ergonomi.481341.
• Erdemir, F. ve Eldem, C. 2020. Bir Döküm Atölyesindeki Çalışma Duruşlarının Dijital İnsan Modelleme Tabanlı REBA Yöntemi ile Ergonomik Analizi. Politeknik Dergisi, 23(2), 435-443. DOI: https://doi.org/10.2339/politeknik.534877.
• Hignett, S. and McAtamney L., 2000. Rapid Entire Body Assessment (REBA). Applied Ergonomics. 31:201- 205. DOI: https://doi.org/10.1016/S0003-6870(99)00039-3.
• Kara, Y., Atasagun, Y., & Peker, A. (2014). Montaj hatlarında çalışma duruşlarının reba yöntemi ile analizi ve ergonomik risk değerlendirmesi, 7. Uluslararası İş Sağlığı Ve Güvenliği Konferansı, İstanbul-Türkiye, 5(7).
• McAtamney, L. and Corlett, E. N., 1993. RULA: A Survey Method for the Investigation of Work-Related Upper Limb Disorders. Applied Ergonomics. (2), 91-99.
• Sağıroğlu, H., Coşkun, M.B. ve Erginel, N. 2015. REBA İle Bir Üretim Hattındaki İş İstasyonlarının Ergonomik Risk Analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 339-345. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jesd/issue/20874/224045.
• Öz, E., & Çakmak, B. (2017). Tarım Makineleri Üreten Bir İşletmede İş Akışının Ergonomi Ve İş Güvenliği Yönünden Değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5(Ergonomi 2016), 275-282.