Tanah’ta ve Kur’ân-ı Kerîm’de Tanrı’nın Peygamberleri Bireysel İknası

Yıl 2022, , 201 - 223, 23.03.2022

Kübra Yılmaz Ülgen

https://doi.org/10.30622/tarr.1048795

Öz

İlahi dinler, Tanrı ile insan arasında bir iletişim olduğunu ve bu iletişimde peygamber olarak nitelendirilen aracı kişilerin bulunduğunu bildirmiştir. Kutsal varlıkla kurulan iletişimde dinler, Tanrı’yı ana unsur olarak görmüştür. Dolayısıyla bu ilişkinin diğer ayağında olan peygamberler ile ilgili konular Tanrı anlayışları çerçevesinde şekillenmiştir. Bu kapsamda monoteist Tanrı inancını temel alan Yahudilik ve İslamın peygamberliğe bakış açıları paralellik göstermiştir. Peygamberlerin bulunmadığı bir din anlayışını benimsememişlerdir. Yahudilik Musa’yı, İslam Hz. Muhammed’i dinin tebliğcisi kabul etmiş, bu peygamberler dışında başka elçilerin de varlığına inanmışlardır. Sözü edilen dinlerin mensupları Tanrı tarafından seçilen kişilerin ilahi varlıktan birtakım bilgiler alma ve aldıkları buyrukları insanlara ulaştırmakla vazifelendirildiklerini kabul etmişlerdir. Peygamberlere yüklenen tebliğ vazifesinin yerine getirilmesi, onların bireysel olarak ikna oluşlarının sağlanmasıyla ilişkilendirilmiştir. İnsanları Tanrı’nın emirlerine uymaya yönlendirebilmek için öncelikle elçilerin ikna olması gerekli görülmüştür. Nebilerin vahyi birebir kaynağından alması, onları ikna eden en önemli delil sayılmıştır. Bununla beraber Yahudi kutsal kitabı Tanah’ta ve İslam dininin kutsal kitabı Kur’ân-ı Kerîm’de Tanrı’nın peygamberleri bireysel olarak ikna olmaya yönlendirdiğine işaret eden anlatılara yer verilmiştir. Bu kutsal kitaplarda bildirildiğine göre peygamberlerin bazıları görevlerinin başlangıcında veya devam ettiği süreçte ikna edici delillere ihtiyaç duymuştur. Çünkü vazifelerinin getirdiği ağır sorumluluktan dolayı endişelenen ve elçilik görevini kabul etmede isteksiz davranan peygamberler olmuştur. Bazıları ise yürüttükleri vazifeden dolayı hakaret işitmiş, işkence görmüş bu yüzden korku ve üzüntü yaşamıştır. Öte yandan akıllarının tatmin edilmesi amacıyla delil talep eden elçiler de bulunmuştur. Peygamberlerin durumlarını dikkate alan Yaratıcı, onların ikna olmasını hedefleyen deliller sunmuştur. Elçilerini ödüllerle teşvik etmiş, güven tesis ederek sakinleştirmiş, maddi veya manevi alametlerle tatmin ederek ikna olmaya yönlendirmiştir. Tanah ve Kur’ân-ı Kerîm’in peygamberlere bakış açıları aynı olmasa da Tanrı’nın elçilerini bireysel olarak ikna etmeyi amaçlaması ve bu yönde iletişim kurması ortak bir nokta olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tanrı, Peygamber, Tanah, Kur’ân-ı Kerîm, İkna, Bireysel.

Destekleyen Kurum

Tubitak

Proje Numarası

2211-A

Teşekkür

Desteklerinden ötürü TUBİTAK'a teşekkür ederim.

Individual Persuasion of the Prophets by the God in the Tanakh and Holy Qur’an

Öz

Divine religions declare that there is a communication between the God and the human and there are mediators described as prophets in this communication. In the communication with the sacred being, religions consider God as the essentiality. Therefore, the subjects about the prophets who are on the other leg of this communication are shaped within the scope of their understanding of God. Within this scope, the perspective of the prophecy in Islam and Judaism which are based on monotheism show parallelism with each other. They didn’t adopt a religion approach without prophets. Judaism acknowledges Moses and Islam acknowledges Muhammad as the messenger of the religion and they believe that there are other prophets beside these. They acknowledge that the ones who are chosen by God are assigned to take some messages from the sacred being and transmit the orders they took to the people. Fulfilling the apostatizing duty charged to prophets is associated with their being persuaded individually. The prophets’ being convinced in the first place is found necessary in order to guide people to obey the commands of God. The most important evidence that convinced the prophets is regarded as their taking the messages from the source directly. In the Tanakh, the holy scripture of Judaism, and the Holy Qur’an, the holy scripture of Islam, the narratives which indicate that God guided the prophets to persuade individually are included. According to the information stated by these books, some of the prophets needed persuasive evidences at the starting point or during their duty. Because there were prophets who got anxious owing to the heavy responsibility their duty put on them and loath to accept the messenger duty. Some of them were affronted and agonized because of the duty they performed so they felt fear and sadness. On the other side, there were prophets who asked for evidence to persuade their mind. The God who considered these situations of the prophets produced evidence. The God guided them to be persuaded promoting them with prizes, soothing them building thrust and satisfying them using material or spiritual signs. Even though their perspectives of the prophets are not the same, they have the common point that God aimed at persuading them individually and communicated with them in this direction.

Anahtar Kelimeler

God, Prophet, Tanakh, Qur’an, Persuasion, Individually.

Proje Numarası

2211-A

Kaynakça

• Adam, Baki. Hazreti Musa. İstanbul: İlgi Kültür Sanat, 2019.
• Armstrong, Karen. Tanrı’nın Tarihi. çev. Oktay Özel, Hamide Koyukan, Kudret Emiroğlu. İstanbul: Pegasus Yayınları, 5. bs., 2018.
• Besalel, Yusuf. “İyov”. Yahudilik Ansiklopedisi. I/267-268. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın, 2001.
• Besalel, Yusuf. “Yona”. Yahudilik Ansiklopedisi. III/794. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın, 2002.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (ö. 256/870), Sahihi Buhârî ve Tercemesi. çev. Mehmed Sofuoğlu. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1989, XI/4950-4951.
• Çelik, Muhammed. Kur'ân'ın İknâ Husûsiyeti. İzmir: Çağlayan Yayınları, 1996.
• Ebû Mansûr Mâturîdî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân Tercümesi. çev. Bekir Topaloğlu-S. Kemal Sandıkçı. II. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Ebû Mansûr Mâturîdî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân Tercümesi. çev. S. Kemal Sandıkçı. VII. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Ebû Mansûr Mâturîdî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân Tercümesi. çev. Y. Vehbi Yavuz. VIII. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Ebû Mansûr Mâturîdî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân Tercümesi. çev. Mehmet Erdoğan. X. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Ebû Mansûr Mâturîdî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân Tercümesi. çev. Bekir Topaloğlu-S. Kemal Sandıkçı. IX. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Ebû Mansûr Mâturîdî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân Tercümesi. çev. S. Kemal Sandıkçı. XII. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Ebû Mansûr Mâturîdî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân Tercümesi. çev. S. Kemal Sandıkçı. XIII. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• el-Elmaî, Zahir b. Awad. Kur’ân’da Tartışma Metodlar. çev. Ercan Elbinsoy. İstanbul: Pınar Yayınları 3. bs., 2011.
• Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. X Cilt. (Sadeleştirme). İstanbul: Azim Dağıtım, ts.
• Emil G Hirsch. “Gideon”. The Jewish Encyclopedia. V/660-662. New York-London: Funk end Wagnalls Company, 1906.
• et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. el-Câmi’u’l-Kebîr. thk. Beşar Avvâd Mâruf. C. V, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Farsi, Moşe. Tora ve Aftara (Bereşit). İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., 2. bs., 2012.
• Farsi, Moşe. Tora ve Aftara (Şemot). İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., 2. bs., 2007.
• Gaon, Sa’adya. Tefsîru’t-Tevrat bi'l-Arabiyye-Tevrat (Tora) Tefsiri. II Cilt. İstanbul: Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2018.
• Gürkan, Salime Leyla. Anahatlarıyla Yahudilik, Ankara: İsam Yayınları, 2014.
• Harman, Ömer Faruk. “Yahudilik (İnanç Esasları)” TDV İslâm Ansiklopedisi, XLIII/201-207, İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Izutsu, Toshihiko. Kur’ân’da Allah ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
• İsmail Hakkı Bursevî, Rûhu’l- Beyân Tefsîri, çev. Abdullah Öz, vd. X Cilt. İstanbul: Damla Yayınevi, 8. bs., 2002.
• Kâdî Beydâvî. Muhtasar Beydâvî Tefsîri. trc. Şadi Eren. İstanbul: Selsebil yayınları, 2013) I/382. Karaçam, İsmail. Sonsuz Mucize Kur’ân, İstanbul: Çağ Yayınları, 1987.
• Karaman, Hayrettin-vd. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. V Cilt, Ankara: DİB. Yay., 4. bs., 2012.
• Kur'ân-ı Kerîm Açıklamalı Meâli, çev. Karaman, Hayrettin – Özek, Ali – Dönmez, İbrahim Kâfi – Çağrıcı, Mustafa – Gümüş, Sadrettin – Turgut, Ali. Ankara: 3. bs., TDV Yayınları, 2019.
• Kutsal Kitap (Tevrat, Zebur, İncil)-Yeni Çeviri- İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2011.
• Küçük, Abdurrahman-Tümer, Günay-Küçük M. Alparslan. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi, 2014.
• Louis F. Hartman-S. David Sperling. “God, Names of”. Encyclopaedia Judaica. Ed. Fred Skolnik-Michael Berenbaum, VII/673. Jerusalem: Keter Publishing House, Second Edition, 1945.
• MacDonald, William. Kutsal Kitap Yorumu- Eski Antlaşma Serisi. II. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2005.
• MacDonald, William. Kutsal Kitap Yorumu-Eski Antlaşma Serisi. I. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2004. Musa b. Meymûn. Delâlet’ul-Hâirîn. I-III. çev. Özcan Akdağ.–Osman Bayder. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
• Ömer İbn Kesîr. Hadislerle Kur'ân-ı Kerîm Tefsiri. XV Cilt. trc. Bekir Karlığa-Bedreddin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1993.
• Örs, Hayrullah. Musa ve Yahudilik. İstanbul: Remzi Kitapevi, 1966.
• Polater, Kadir. “Kur'an ve Kitab-ı Mukaddes'e Göre Yunus Kıssası”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 7/2,(2007), 133-162.
• Rabinowitz, Louis Isaac, “Prophets and Prophecy”, Encyclopaedia Judaica, Ed. Fred Skolnik-Michael Berenbaum. XVI/566-581. Jerusalem: Keter Publishing House, Second Edition, 1945.
• Sinanoğlu, Mustafa. Kitab-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'de Nübüvvet. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1995.
• Şengül, İdris, Kur’ân Kıssaları Üzerine, İzmir: Işık Yay., 1994.
• Taberî, Muhammed b. Cerir. Câmi’u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Şâkir-Mahmûd Muhammed Şâkir. X. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 3. bs. 1388/1968.
• Yar, Erkan. “Hz. İbrahim ve Akılcı Metodu”, Kelâm Araştırmaları Dergisi, IV/2, (2006), 87-104.
• https://www.sefaria.org/Chizkuni Erişim Tarihi: 15.11.2021.
• https://www.sefaria.org/texts/Tanakh/Rishonim%20on%20Tanakh/Abarbanel Erişim Tarihi: 15.11.2021.
• https://www.sefaria.org/texts/Tanakh/Rishonim%20on%20Tanakh/Ibn%20Ezra ErişimTarihi:15.11.2021.
• https://www.sefaria.org/texts/Tanakh/Rishonim%20on%20Tanakh/Ramban Erişim Tarihi: 15.11.2021.
• https://www.sefaria.org/texts/Tanakh/Rishonim%20on%20Tanakh/Rashi Erişim Tarihi: 15.11.2021.
• https://www.sefaria.org/texts/Tanakh/Rishonim%20on%20Tanakh/Sforno Erişim Tarihi: 15.11.2021.