Dilin Anlam Dünyası: Alegori, Metafor, Mecaz ve Benzetme

Yıl 2024, , 164 - 187, 30.06.2024

Selin Güleroğlu

https://doi.org/10.30622/tarr.1444572

Öz

Alegori, mecaz, metafor ve benzetme kavramları birbirine yakın işlevler üstlendiği için karıştırılmaktadır. Dili daha etkili ve yerinde kullanım için söz konusu kavramların ince anlam ayrımlarının ortaya konması gerekir. Bu da ayrıntılı bir analizle mümkün olur. Bu kavramların benzerlik ve farklılıklarının daha iyi anlaşılması için onları birbiri ile karşılaştırmalı olarak da incelemek lazımdır. Böylece onların her birinin mahiyeti tanımlanıp ne oldukları veya ne olmadıkları ifade edilebilir. Ancak herhangi bir kavramı tanımlamak için onu diğer bütün kavramlardan ayırmaya çalışmak sonsuza dek sürebilir. Bundan dolayı bir kavramı, ona yakın kavramlardan ayırmak daha hızlı ve doğru sonuçlar verecektir. Bu bağlamda makalemizin konusu olan kavramlara ilişkin şunlar söylenebilir: Alegori, bir edebi tür olarak soyut kavramları semboller aracılığıyla temsil etme pratiğini ifade eder. Genellikle, bir anlatının yüzeyinde görülen olayların ötesinde derin anlamlar taşır ve sembolizm yoluyla soyut kavramları anlamlandırır. Alegori, belirli bir mesajı sembollerle ileterek okuyucuyu düşündürmeyi amaçlar. Bunu, daha çok bir hikâye aracılığıyla yapmaktadır. Mecaz ise bir kelimenin ya da ifadenin gerçek anlamının dışında kullanılmasıdır. Mecaz, anlatıma güzellik katar ve dilin esnekliğini artırır. Örneğin, “gözleri deniz gibi” ifadesinde gözler gerçekten bir deniz değildir, ancak bu mecazi ifade gözlerin maviliğinin güzelliğini vurgular. Metafor, bir şeyin başka bir şeyle benzetilmesi anlamına gelir. Diğer bir deyişle soyut bir figürün somut bir obje vasıtası ile aktarılması olarak ifade edilebilir. Bu edebi figür, karşılaştırma yapmadan, iki varlık arasında benzerlik kurarak anlam oluşturur. Benzetme ise iki farklı varlık arasında benzerlik kurarak anlam oluşturan bir başka edebi figürdür. Bu edebi kavramların sanatsal kullanımı, yazarlara derinlik katma ve okuyucunun duygusal bağ kurmasına olanak tanır. Sanatçılar, dilin bu yaratıcı araçlarını ustalıkla kullanarak eserlerine zenginlik katar ve okuyucularıyla etkileşim kurar. Bu nedenle, alegori, mecaz, metafor ve benzetme gibi kavramların mahiyetlerini anlamak, edebi eserlerin daha derin bir düzeyde değerlendirilmesini sağlar. Elbette bu kavramların dilde, sanatta ve edebiyattaki etkisine değinmeden önce, onların mahiyeti ve niteliğine ilişkin de bir şeyler söylemek gerekir. Çünkü söz konusu kavramlar, her ne kadar birbiri ile benzer nitelikte olsalar da temelde aralarında küçük farkların olduğu kavramlardır. Bir şeyin, başka bir şey üzerindekine etkisine değinmek için ise öncelikle onun/onların temelde ne olduğuna ve ne olmadığına dair bir soruşturma yapmak gerekir. Bunun sebebi kafa karışıklığını ortadan kaldırmak ve kavramların analizini iyi bir şekilde yapabilmektir. Bu bağlamda çalışmamızda ilk olarak alegori, mecaz, benzetme ve metafor kavramlarının niteliği, aralarındaki benzerlikler, farklılıklar ve ayırıcı özelliklerine değinilecek, sonrasında ise eldeki verilerle bu kavramlara ilişkin bizim kanaatimizin ne olduğu ifade edildikten sonra onların sanatta ve edebiyatta nasıl ortaya çıktığı üzerinde durularak makalemiz sonuçlandırılacaktır. Sanatta ve edebiyatta, söz konusu kavramların ortaya çıkış biçimlerine değinmek, onların niteliğine ilişkin daha kapsamlı bir kavrayış biçimini bizlere sunacaktır. Sonuç olarak bu makalede, alegori, mecaz, metafor ve benzetme gibi edebi kavramların aralarındaki nüanslara odaklanarak, söz konusu kavramların sanatsal kullanımına dair bir inceleme yapılacaktır. Amaç, bu kavramların yakın anlamlı olmasından dolayı birbiri ile karıştırılmasına neden olan sebeplere değinmek ve bu kavramların aralarındaki nüanslara yer vererek kavramsal bir analiz sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

felsefe, alegori, mecaz, metafor, benzetme

Semantic Depth in Language: Allegory, Metaphor, Trope and Simile

Öz

Allegory, metaphor, trope, and simile are concepts often used interchangeably and confused with each other. In order to achieve more effective and precise language use, it is necessary to elucidate the subtle distinctions between the aforementioned concepts through detailed analysis. This can be accomplished by comparing their similarities and differences. Consequently, each concept's essence can be delineated, clarifying what they are and what they are not. The process of attempting to define a concept by separating it from all other concepts might be an endless endeavor. Nevertheless, isolating an idea from closely associated concepts will produce quicker and more precise outcomes. Therefore, after making some definitions and deductions about these concepts, it would be appropriate to discuss how they manifest themselves in fields such as art and literature. In this context, the following can be said regarding the subject: Allegory refers to the practice of representing abstract concepts through symbols as a literary genre. It often carries deeper meanings beyond the events depicted on the surface and interprets abstract concepts through symbolism. Allegory aims to provoke thought by conveying a specific message through symbols, often employing a narrative to do so. Trope is the use of a word or phrase in a way that is different from its literal meaning. Trope adds beauty to expression and enhances the flexibility of language. For example, in the expression “her eyes were like the sea,” the eyes are not literally a sea, but this metaphorical expression emphasizes the beauty of their blueness. Metaphor means the analogy of one thing with another. In other words, it can be expressed as the transfer of an abstract figure through a concrete object. This literary use creates meaning by establishing similarity between two entities without making a direct comparison. Simile, on the other hand, is another literary figure that creates meaning by establishing similarity between two different entities. The artistic use of these literary concepts allows authors to add depth to their work and engage with readers emotionally. Artists skillfully employ these creative tools of language to enrich their works and interact with their audience. Therefore, understanding the meanings of allegory, metaphor, trope and simile facilitates a deeper evaluation of literary works. Before discussing their impact on language, art, and literature, it's necessary to say something about their nature and qualities because although these concepts are similar, they have subtle differences. To address the influence of these concepts on language, art, and literature, it's essential to first investigate what they are and what they are not. This is necessary to eliminate confusion and conduct a thorough analysis of the concepts. In this article, an examination of the nuances between allegory, metaphor, trope and simile will be presented, focusing on their artistic usage. The aim is to address the reasons enabling the confusion between these concepts due to their close synonyms and to provide a conceptual analysis by emphasizing the nuances between these concepts.

Anahtar Kelimeler

Philisophy, Allegory, Trope, Metaphor, Simile

Kaynakça

• Aristoteles, (1996). Organon II Önerme, (çev. Hamdi Ragıp Atademir), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Audi, R. (1999). The Cambridge Dictionary Of Philosophy Second Edition, Cambridge University Press.
• Başaçık, F. (2014). Felsefi Metafor Üzerine, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 9, 17, 179-198.
• Cassirer, E. (2018). Sembolik Formlar Felsefesi-III-Bilginin Fenomenolojisi, (çev. Milay Köktürk) 2. Baskı, Hece Yayınları, Ankara.
• Coşkun, S. N. (2023). Soyut Kavramların Ontolojik ve Epistemolojik Boyutu. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 22(1), 340-368.
• Çüçen, A. K. (2013). Felsefeye Giriş, Sentez Yayıncılık, Ankara.
• Davidson, Donald (1978). What Metaphors Mean, Source: Critical Inquiry, Vol. 5, No. 1, Special Issue on Metaphor (Autumn, 1978), pp. 31-47 Published by: The University of Chicago Press.
• Deleuze G. ve Guattari F. (2001). Felsefe Nedir? (çev. Turhan Ilgaz), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Demir C. ve Karakaş Yıldırım Ö. (2019). Türkçede Metaforlar ve Metaforik Anlatımlar, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: 21, Sayı: 4, Aralık 2019, 1085-1096.
• Dilber, K. C. (2019). Zaman’ın Belleğine Bir Bakış, idil, 2019, cilt / volume 8, sayı/issue 55.
• Ekinci, N. (2017). Platon’un Metaforları Üzerinden Varlık ve Bilgi Anlayışının Okunması, Atatürk Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü-Felsefe Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Erdi Es, B. (2018). Metafor Olarak Ayna, idil, 2018, cilt / Volume 7, sayı / issue 52.
• Gibbs Jr, R. W., & Colston, H. L. (2006). Figurative Language. In Handbook of psycholinguistics (pp. 835-861). Academic Press.
• Gibbs, R. W. (2008). Metaphor and Thought The State of the Art, Retrieved from: The Cambridge Handbook of Metaphor and Thought, (ed. by Raymond W. Gibbs, Jr.) Cambridge University Press.
• Gibbs, R. W. (2020). Allegory in Literature and Life, In BELLS90 proceedings: International Conference to Mark the 90th Anniversary of the English Department, Faculty of Philology, University of Belgrade (pp. 13-31).
• Gleitman L. ve Papafragou A. (2005). Language and Thought, The Cambridge Handbook of Thinking and Reasoning. Edited by Keith J. Holyoak and Robert G. Morrison, Cambridge University Press.
• Gleitman L. ve Papafragou A. (2013). Relations Between Language and Thought.
• Glucksberg S. ve Haught C. (2006). On the Relation Between Metaphor and Simile: When Comparison Fail, Mind & Language, Vol. 21 No. 3 June 2006, pp. 360–378.
• Glucksberg S. ve Keysar B. (1993). How Metaphors Work, Retrieved from: Metaphor and Thought-Second Edition, (ed. by Andrew Ortony). School of Education and Social Policy and Institute for the Learning Sciences Northwestern University, Cambridge University Press.
• Göçer, A. (2012). Dil-Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, ss. 50-57.
• Grey, W. (2000). Metaphor and Meaning, Published in Minerva, Vol 4 (November 2000).
• Gündoğdu, S. (2021). Hüsn-ü Aşk’ta Edebilik ve Alegori Sorunu, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 26, İstanbul, ss. 303-333.
• Hayyam, Ö. (2018). Rubailer (Dörtlükler), (haz. Mehmet Özgür Ersan.) Salon Yayınları, 1. Baskı, Eylül 2018, İstanbul.
• I-Wen Su, L. (2002). What Can Metaphors Tell Us About Culture? Language and Linguistics 3.3:589-613.
• Kafka, F. (2018). Dönüşüm, (çev. Gülperi Sert.) Türkiye İş Bankası Yayınları, 16. Basım, İstanbul.
• Kanık, O. V. (2017). Bütün Şiirleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Köksal, M. (2006). Boşluk ve Alegorik Anlatım, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü-Resim Anasanat Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Köktürk, M. (2014). Sembol ve Dil: Bir Cassirer İncelemesi, Aktif Düşünce Yayınları, Ankara.
• Kövecses, Z. (2010). Metaphor and Culture, Acta Universitatis Sapientiae, Philologica, 2, 2 (2010) 197-220.
• Lakoff G. ve Johnsen M. (2003). Metaphors We Live By, London: The University of Chicago Press.
• Lakoff, G. (1992). The Contemporary Theory of Metaphor, To Appear in Ortony, Andrew (ed.) Metaphor and Thought, (2nd edition), Cambridge University Press.
• Lussier, D. (2011). Language, Thought and Culture: Links to Intercultural Communicative Competence, Canadian and International Education Vol. 40 no. 2.
• Moran, R. (1989). Seeing and Believing: Metaphor, Image, and Force, Critical Inquiry 16, no. 1: 87-112. Published by The University of Chicago.
• O’ Donoghue, J. (2009). Is A Metaphor (like) A Simile? Differences in Meaning, Effect and Processing. UCL Working Papers in Linguistics, 21, 125-149.
• Orwell, G. (2021). Hayvan Çiftliği, (çev. Şerif Özüaydın.) Anonim Yayıncılık, İstanbul.
• Oxford English Dictionary (1996). Oxford: Oxford University Press. (Ed: James A. H. Murray)
• Öner, N. (1986). Klasik Mantık, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Özlem, D. (2004). Mantık-Klasik/Sembolik Mantık, Mantık Felsefesi, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Perry, Charner M. (1928). Language and Thought, Vol: 38, No: 2, pp. 211-230, Published by: Oxford University Press.
• Peters, Francis E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü Tarihsel Bir Okuma, (çev. Hakkı Hünler), Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
• Pettit, P. (1982). The Demarcation of Metaphor, Language & Communication, 2(1), 1-12.
• Semino E. ve Steen G. (2008). Metaphor in Literature, Retrieved from: The Cambridge Handbook of Metaphor and Thought, (ed. by Raymond W. Gibbs, Jr.) Cambridge University Press.
• Sezer, Z. (2018). Dilini Koruyan Geleceğini Korur, Türk Dili Dergisi, 68 (797), 73-78.
• Şahan, K. (2017). Metafor Ne Değildir? Kesit Akademi Dergisi, ISSN: 2149-9225 Yıl: 3, Sayı: 8, Haziran 2017, s. 166-176.
• Temiz M. ve Bayraktar L. (2023). Çocuklarla Felsefede Dil ve Düşüncenin Önemi, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:1, Vol:5, ss. 1-18.
• Türker, H. (2020). Şiire İlişkin Felsefi Bir Soruşturma II: İmge ve Mecaz, Kaygı 19 (1), ss. 97-120.
• Uğur, N. (2014). Anlamın Bulanık Sularında-Düzanlam, Yananlam, Düzdeğişmece, Eğretileme, Kurgu Kültür Merkezi Yayınları, 1. Baskı, Şubat 2014, Ankara.
• Vygotsky, L. (1986). Thought and Language, (ed. by Alex Kozulin), The MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England.
• Yağız O. ve Yiğiter K. (2007). Dil, Düşünce ve Dil Öğretimi Ekseninde Metafor, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 16, ss. 234-246.
• Yazçiçek, R. (2012). Metafizik Alanda Sörf ya da Mecaz ve Semboller Üzerinden Anlamlandırma: Bir Anlatım Yöntemi Olarak Metafor, Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, cilt:9, sayı 1 Ocak – Nisan 2012.