Tarih-i Ermenistan (History Of Armenıa), Work Of Musa Hornasi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 11 - 24, 15.12.2017

Ali Cin

https://doi.org/10.30622/tarr.354329

Öz

 

The oldest work on the history of the Armenia
is undoubtedly work of Musa Hornasî called as Tarih-i Ermenistan (History of
Armenia). There is no information about Musa Hornasi, the author of work, in
any written sources. However scientists are saying that he was knowing Greek,
Syriac and Pahlavi languages well and lived in awide geography comprised
countries such as Iran, Egypt and Damascus in 5th century. One of the important
characteristics of the work is that work was starting the Armanian history
before the Christ and was written in Grabar which is old Armenian Languge.
Author has given information about history about nations which had relationship
with Armenians throughout history as well as information about Armenian
history. Hornas's work consists of three main sections. In the first part, of
the genealogy of the greatest men in the history of Armenia and events from
Haik I, the Armenians' great-grandfather, to Alexander of Macedon. In the
second part comsists historical figures of Armenia, establishment of the
Government Arşako and the perion untill Tirdad III The Ruler (AD 318). In the
third and last part, the ending of great figures of historical Armenia, from third
perod of tirdad to Arşako descedants (AD 428) and period which is descendants
of Gerigor and the their era up to the end is described in detail.

Anahtar Kelimeler

history of Armenia, Musa Hornasi, Musa Horani, Armenia

MUSA HORNASİ (MUSA HORANÎ)’NİN TARİH-İ ERMENİSTAN ADLI ESERİ

Öz

 

Ermeni
tarihi üzerine bilinen en eski eser  Musa
Hornasi'nin Tarih-i Ermenistan adlı eseridir. Eserin yazarı olan Musa Hornasi
hakkında yazılı kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak bilim
adamları onun yazdıklarına dayanarak Yunan, Süryani ve Pehlevi dillerini iyi bildiğini
ve Mısır, Şam ve İran gibi geniş bir coğrafyada 5. yüzyılda yaşadığını
söylemektedirler. Eserin önemli hususiyetlerinden biri Ermeni tarihini milattan
önceki dönemlerden efsanelerle başlatması ve eserin eski Ermeni diliyle yani
Grabarca ile yazılmış olmasıdır. Eser Ermeni tarihi ile ilgili bilgi bilgilerin
yanı sıra tarih boyunca Ermenilerin ve Ermenilerle ilişkide olan milletlerin
tarihi hakkında da bilgiler vermiştir. Hornasi'nin eseri üç ana bölümden
oluşmaktadır. Birinci bölümde Ermenistan'ın tarihi büyük şahsiyetlerinin
şeceresi, Ermenilerin büyük dedesi I. Haik'ten Makedonyalı İskender'e kadar
geçen olaylar anlatılır.  İkinci bölümde
Ermenistan'ın tarihi şahsiyetleri, Ermenistan’da Arşakoni Hükümetinin
kurulmasını ve üçüncü Tirdad (M.S. 318) hükümdarına kadarki dönem anlatır.
Üçüncü ve son bölümde ise Ermenistan’ın
Tarihî büyük şahsiyetlerinin sonu, III. Tirdad döneminden Arşakoni
hükümdarlığı (M.S. 428) ve Gerigor’un soyunun ve saltanatının sona ermesine
kadar olan dönem detaylı bir biçimde
anlatılır.

Anahtar Kelimeler

Ermenistan Tarihi, Musa Horani, Musa Hornasi, Ermeni

Kaynakça

• Attar A. (2007) "Ermeni Tarih Yazıcılığı", Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt/Volume XXII, 1, 1-18.
• Gedikli Yusuf. (2007) "Hun Türkçesi Üzerine Araştırma ve İncelemer- 3: Yabgu Unvanının Mana ve Menşeyi" YOM Türk Dünyası Medeniyet Dergisi, 8,18.
• Ercilasun A. (2008). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları
• Keçiş M. (2008). Ortaçağ Türk Tarihi Ana Kaynakları, "Ermeni Kaynakları", İstanbul: Kriter Yayınları, 146-151.
• Kurat A.N. (1972). IV-XVIII Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları
• Sargisyan G.H., Hakubiyan, Abrahamiyan, S.T. Yermiyan, Nersisyan, Dr. K.S.Hodaverdiyan, Tarih-i Ermenistan I, II., (Tercüme: A. Germanik) Hicrî Şemsi 1360 (M. 1981) Tahran.
• Pastırmacıyan H. (1949). Ermeni Tarihi, (ilk baskı) 1949 Fransa., (Tercüme: Muhammed Gazi) 1987, İran.
• Üren U. (2012). "Kafkasyalı Eski Türk Kavimlerinden: Burcanlar", Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 24, 47-65.
• Üren U. (2010). İrnek'in Hunları ve Bulgarlaşma Hadisesi, Tarih Okulu Dergisi, VII, 39-46.
• Tökel, A. D., (2002). "Alfabeden Simgeye, Simgeden Şifreye: Kadim Milletlerin Alfabelerine Dair Arapça Bir Risale" Nüsha, 6, 169-174. Budagova Z.İ., Gukasyan, V.L. (2011). "Azerbaycan-Ermeni Dil Temasları Üzerine" (Çev: Sevinç Üçgül) Karadeniz 12, 197-211.