ON THE QURAN TRANSLATION WRITTEN IN OLD ANATOLIAN TURKISH AND PRESERVED IN ÇORUM MUSEUM

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 117 - 152, 15.06.2018

Ali Cin

https://doi.org/10.30622/tarr.431699

Öz

As known, the religion is one of
the most important elements that creates nations. Therefore, throughout the
history, tribes have tried to clasp around religion and nation concepts by
giving an absolute value to religion. Turks have accepted the Islam as the
official religion of the state about three centuries later after its emergence
and started to translate that religion’s holy scripture, Koran, into Turkish. Various interlinear Koran translation works
are seen in different regions of Turkish language and periods in the history of
Turkish language. Those first translations are often referred to as interlinear
translations. Those translations can both be word by word translations and
commented translations, which is not translated word by word. Translations of Koran are significant resources that
shows Turkish language’s development of articulation and meaning in the history
of Turkish language. Because, in those interlinear translations, every single
Arabic word was tried to be translated into Turkish with a single word. This
has an importance, in the sense that Turkish language has a rich vocabulary as
much as Arabic language that is a religion’s language. Therefore, those type
works are valuable for lexicography works.

In this study, the Quran translation showing ol Anatolian Turkish
qualities and preserved in Çorum Museum with a number of 10.1.72 will be
compared to the manuscript titled TIEM 40 in a limited manner.

Anahtar Kelimeler

Old Anatolian Turkish, Interlinear Koran Translation, Holy Scripture

Çorum Müzesinde Bulunan Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Satır Arası Kur’an Tercümesi Üzerine

Öz

Din, milletleri var eden en önemli unsurlardan
biridir. Tarihteki bütün kavimler, dine mutlak bir biçimde değer vererek din ve
millet kavramları etrafında kenetlenmeye çalışmışlardır. Türkler, İslâmiyet'in
ortaya çıkışından yaklaşık üç asır sonra, İslâm dinini devletin resmî dini
olarak kabul etmiş ve ardından bu dinin kutsal kitabı Kur’ân-ı Kerîm’i Türkçeye tercüme etmeye başlamışlardır. Türk dili
tarihinde, Türk dilinin farklı coğrafyalarında ve değişik dönemlerinde yazılmış,
çeşitli satır arası Kur’ân tercümesi
eserler görülmektedir. Bu ilk tercümeler genellikle satır arası diye tabir
edilen çevirilerdir. Bu satır arası eserler birebir, kelimesi kelimesine
yapılan çeviriler olabildiği gibi, birebir olmayıp tefsirli çeviriler şeklinde
de olabilmektedir. Kur’ân çevirileri
Türk dili tarihi içerisinde, Türkçenin ifade gücü ve anlam gelişimini
göstermesi bakımından oldukça önemli kaynaklardandır. Çünkü bu tür satır arası
çevirilerde, her bir Arapça kelime, Türkçe tek bir kelime ile karşılanmaya
çalışılmıştır. Bu da bir dinin dili olan Arapça karşısında, Türkçenin Arapçadan
geri kalmayan zengin bir kelime hazinesine sahip olduğunu göstermesi açısından
önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu tür eserler sözlükçülük çalışmaları
bakımından da oldukça kıymetlidir.

Söz konusu çalışmada, Çorum Müzesi 10.1.72
numarada kayıtlı bulunan ve Eski Anadolu Türkçesi özellikleri gösteren satır
arası Kur’ân tercümesiyle TİEM 40
nüshası, sınırlı biçimde karşılaştırılarak sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi, Satır Altı Kuran Tercümesi, Kutsal Kitap, Tercüme

Kaynakça

• Esatoğlu Ahsen, “İhlâs Sûresi Metni, Dil Özellikleri Ve Sözlük” Ve “Metinden Örnek Sayfalar” Ankara Ü., SBE Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1987.
• Harman F. Ö., "Ahd-i Atik", İslam Ansiklopedisi, C.1. 1989.
• İnan Abdulkadir, " Kur’ân’ın Eski Türkçe Ve Oğuz-Osmanlıca Çevirileri Üzerine Notlar", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1960, s.89.
• İnan Abdulkadir, "Kur’ân’ın Türkçe Tercümeleri Üzerine Bir İnceleme", Makaleler Ve İncelemeler II, Ankara 1991., S.156
• Kara Mehmet, “Yâsîn Sûresi Tefsîri: İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım”, İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım”, Gazi Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1987.
• Karabacak Esra, Manisa İl Halk Kütüphanesi’ndeki Satır Arası Kur’ân Tercümesi: Giriş-Metin-Dizin) I-II, Marmara Ü., Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 1992.
• Karabacak Esra, Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations II, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, Harvard Ü. Yay. 1994; Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations IV, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, (1-384) Harvard Ü. Yay. 1995; Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations IV, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, (385-786) Harvard Ü. Yay. 1995; Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations VI, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, Harvard Ü. Yay. 1997; Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations VIII, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, Harvard Ü. Yay. 1999
• Kut, Turgut (1989) "Ali Ufki Bey" İslam Ansiklopedisi, II Cilt. 1989.
• Küçük Murat, Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Satır Arası İlk Kur’ân Tercümesi, TDK Yay. Ankara 2014.
• Togan Zeki Velidi, "Londra Ve Tahran’daki İslami Yazmaların Bazılarına Dair", İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, III, 1959-196-, S.135
• Topaloğlu Ahmet, Muhammed Bin Hamza, XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış Kur’ân Tercümesi, 1,2 Cilt, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1976-1978, S.2.
• Yılmaz Hikmet, “Eski Anadolu Türkçesi İle Yazılmış Satır Arası Bir Kur’ân Tercümesi (Metin-Gramer-Sözlük) 53b-105a”, Cumhuriyet Ü., SBE, Yüksek Lisans Tezi, 1992; Akar Ali, (53b-105a) 1992; Delice İbrahim, 105b-170b) 1992; Eminoğlu Emin, (171a-216b) 1995; Alper Mehtap, 217a-262b) 1988.