Baal Kelimesinin Semantik Geçmişi ve Kur’ân’daki Yahudi Kıssalarına Dair Teklifler

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 4, 1052 - 1079, 29.12.2022

İbrahim Hakkı İmamoğlu

https://doi.org/10.30622/tarr.1196428

Öz

Baal, Tevrat’ta birçok yerde anlatılan Mezopotamya mitolojilerinde geçen paganist efsanesi olup, Kur’ân’da farklı formlarında karşılık bulmuş bir kelimedir. Kur’ân’ın mesajını üzerine inşâ ettiği kelime rezervinde yer almış ve aile hukukunu içeren âyetlerdeki anahtar kavramlar arasındadır. Saffat 125. âyeti, Hûd 72. âyeti olmak üzere Mekkî; Nisâ 128. âyeti, Nûr suresi 31. âyeti ve Bakara sûresi 228. âyeti olmak üzere Medenî âyetlerde geçmektedir. Bu âyetlerden Saffat suresi 125. âyette İsrailoğullarının inançlarındaki paganist bir kültün adı, diğer âyetlerde eş/koca anlamındadır. Bu şekilde put-koca eşleştirilmesini çağrıştıracak bir kullanım, müşkilu’l-Kur’ân’ın konusudur. Hem bir putun adı hem de aile hukuku içerisinde yer alan eş/koca olması aynı Sami dil ailesine ait olmasıyla ve dolayısıyla linguistik bir geçişle açıklanabilir. Semantik olarak eş, koca, efendi, yağmur yağmayan yer, bir hurma cinsinin ismi anlamlarında İslâm’dan önce cahiliye dönemi şiirlerinde geçen Baal, müşterek lafız kabul edilmiştir. Bütün Mezopotamya’da, Petra’da ve Mısır panteonlarındaki mitolojik kültü içinde yer alan Baal, antik tarım toplumlarında bulunmaktadır. Yağmur yağdıran, suyu kontrol eden, rüzgârın efendisi, kızdığında kuraklık veren bir imgedir. Simgesi yine tarım toplumlarında önemi büyük sığır/öküzdür. Vahyin nazil olduğu Mekke ve Medine bir tarım toplumu değildir. Bu sebepten Arabistan çöllerindeki paganist imgelerden birisi değildir. Bu sebeple Kur’ân, Sami kavimlerini kasıp kavuran Baal imgesini tevhidin karşısında doğrudan bir konu edinmemiştir. Buna karşın Baal kültü ve onun simgesi boğa, Tevrat’ta kendine geniş yer bulmuş tevhit inancının karşısındaki en büyük sorundur. Bunun sebebini İbrânilerin Mezapotamya’da yaptıkları yolculuklarında aramak gerekir. Kur’ân’da İsrailoğullarının kıssalarında bahsi geçen (الْعِجْلَ) I’cl, (بَقَرَةٌ) Bakara ve Hıtta (حِطَّةٌ) gibi kelimelerle semiyolojik bir ilgi söz konusudur. Tarihi arka planda İsrailoğullarının imtihanları Baal’e işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

TEFSİR, BAAL, MİTOLOJİ, KISSA, TEVRAT, BAKARA

The Semantics History Of The Word Baal And New Proposals On Jewish Parables Of The Qur'an

Öz

Baal is a paganist legend in Mesopotamian mythologies that is told in many places in the Torah, and it is a word that has been found in different forms in the Qur'an. The word on which the Qur'an builds its message is included in the reserve and is among the key concepts in the verses containing family law. Makki, with the 125th verse of Saffat Surah and the 72nd verse of Hud Surah; It is mentioned in Madani verses, including the 128th verse of Nisa Surah, the 31st verse of Nur Surah and the 228th verse of Bakara Surah. In the 125th verse of Saffat Surah, it is the name of a paganist cult in the beliefs of the Children of Israel, and it means husband/wife in other verses. A usage that evokes the pairing of idols and husbands in this way is the subject of muskilu'l-Qur'an. The fact that an idol is both a name and a husband/wife in family law can be explained by the fact that it belongs to the same Semitic language family and therefore a linguistic transition. Semantically, Baal was accepted as a common word in the meanings of wife, husband, master, place where it does not rain, the name of a date type, in the poems of the period of ignorance before Islam. Baal, which is included in the mythological cult of all Mesopotamia, Petra and the Egyptian pantheons, is found in ancient agricultural societies. It is an image that makes rain, controls water, lord of the wind, gives drought when angry. Its symbol is the cattle/ox, which is of great importance in agricultural societies. Mecca and Medina, where the revelation was revealed, are not an agricultural society. For this reason, it is not one of the paganist images in the Arabian deserts. For this reason, the Qur'an did not take the image of Baal, which ravaged the Semitic peoples, as a direct subject against tawhid. On the other hand, the cult of Baal and its symbol, the bull, is the biggest problem against the belief of tawhid, which has found a wide place in the Torah. The reason for this must be sought in their travels in Mesopotamia. There is a semiological relationship with words such as (الْعِجْلَ) I'cl, (بَقَرَةٌ), Baqara and Hitta (حِطِةٌ) mentioned in the stories of the Israelites in the Qur'an. In the historical background, the trials of the Israelites point to Baal.

Anahtar Kelimeler

Exegesis, Baal, Mythology, Parable, Torah, Bakara

Kaynakça

• ABDULVEHHAB, Lütfü. el-Arab fî’l-Usûri’l-Kadime. yy. Daru’l-Marifeti’l-Câmia. 1431.
• ABDURREZZAK B. HEMMÂM, Ebu Bekir. Tefsir-i Abdurrezzâk. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1419.
• AÇA, Mustafa. “Balıkesir Yöresinde Eşlerin Birbirlerine Hitap Biçimlerinin Bir Türü Üzerine”. Karadeniz Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2014 C:4/5.
• AKALIN, Kürşad Haldun. “İsraillilerin Ulusal Dini Olarak Yahveizmin Yabancı Kökenleri”. İBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C: 2011-1 S: 22.
• ALBAYRAK, Kadir. “İsrailoğullarının “Altın Buzağı”sı ve “Kızıl İnek”i”. Bilimname 2004/2.
• el-ASKERÎ, Ebu Hilal el-Hasan b. Abdulah b. Sehl b. Saîd b. Yahya b. Mehrân. ( ty.) el-Furuk el-Lugaviyye, Kahire: Daru’l-İlim ve’s-Sekâfe,
• AŞÛR, Muhamed Tahir b. (1983) et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: Daru’t-Tunusiyye.
• AYGÜN, V. (2017) “Eskiçağ Mezopotamyası’nda Tanrı Algısı”. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: 5, Sayı: 1, Yıl,s. 79-93.
• el-BEYHAKÎ, Ahmet b. Hüseyin. (2004) es-Sünen el-Kebîr, Beyrut: Dar-u Kutubi’l-İlmiyye.
• BRATTON, F. G. (1995) Yakın Doğu Mitolojisi. İFAV, İst.
• BURRO, Tevfik. (2001) Eski Arap Tarihi. Beyrut: Daru’l-Fikir. CEMAL, Adil Süleyman. (ty) Hatem Al-Tâi: Divanu Şöhretihi ve Ahbârihi, Kahire: Matbaa el-Medenî.
• el-CEVHERÎ, Ebu Nasr İsmail bin Hammad el-Farabî. (1987) es-Sıhâh Tâcu’l-Luga ve Sıhahu’l-Arabiyye. Beyrut: Daru’l-İlim. el-CUBÛRÎ, Yahya. ( ty.) Haddâş bin Züheyr el-Âmiri: Şiirihi, Şam: Matbuat Mecmai’l-Lugati’l-Arabiyye.
• el-CUBÛRÎ, Yahya. (1986) Hedebe b. el-Haşrem: Şiiruhu. Kuveyt: Dar el-Kalem, 2. Baskı.
• DAKKA, Muhammed Ali. (1993) “eş-Şair el-Câhilî el-Cumeyih b. el-Tammah el-Esedî, el-Ahbâruhu ve Şi’ruhu Kable’l-Câhilî”. King Saud University Journal. Cilt 5, el-Adâb 2.
• DEMİRCİ, Kürşat. ( 2005) “Antik Urfa’da Sin Kültü”. Milel ve Nihal. Yıl:2, S: 2 Haziran.
• EMİL, Bedi' Yakup. (1991) Amr b. Gülsüm, Divanuhu. Beyrut: Daru’l-Kitab el-Arabi.
• el-ENDÜLÜSÎ, İbn-i Atiyye. (1422) el-Muharrer el-Vecîz fi Kitab-i Tefsiri’l-Aziz. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• ESED, Muhammed. ( 2015) Kuran Mesajı Meal- Tefsir. İst.: İşaret yay.
• el-FEYRÛZABÂDÎ, Mecduddin Ebu Tahir Muhammed b. Yakup. (2005) el-Kâmus el-Muhît. Beyrut: Muessesetur’r-Risale. el-FEYRÛZABÂDÎ, Meciduddin Ebu Tahir Muhammed b. Yakub. (1996) Besâir Zevi’t-Temyîz fî Letaifi’l-Kitabi’l-Aziz. Kahire: Lecne İhyai’t-Turasi’l-İslami.
• HALİL b. AHMET, Ebu Abdurrahman b. Amr b. Temim el-Ferahidî. ( 2003) Kitâbu’l-Ayn. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• HANÇERLİOĞLU, O. ( 1975) İnanç Sözlüğü. İst: Remzi Kitapevi.
• HARMAN, Ö. F. (1996) “Firavun”, TDV Ans. İst: TDV Matbaası.
• el-HEREVÎ, Muhammet b. Ahmet el-Ezherî . ( 1964) Tehzîbu’l-Lugat. Beyrut: Daru’l-Kavmiyye el-Arabiyye.
• IRWIN, B. P. (1999) Ball and Yahweh in The Oldu Testament: A Fresh Examination of The Biblical and Extra-Biblical Data. Toronto: A Thesis subm itted to the Faculty of Theology of the University of St. Michael's College and the Biblical Department of the Toronto School of Theology.
• İBN-İ ATİYYE, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gālib b. Abdirrahmân b. Gālib el-Muhâribî el-Endülusî. (1422) el-Muharrer el-Vecîz fi Kitab-i Tefsiri’l-Aziz. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İBN-İ EBÎ HATİM, Ebu Muhammed Abdurrahman er-Râzî. (1419) Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm. Riyad: Mektebe Mustafa el-Bâz.
• İBN-İ HEMMÂM, Ebu Bekir Abdurrezzak. (2013) el-Musannef. Mısır: Daru’t-Tesîl.
• İBN-İ KUTEYBE, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. (1978) Garîbu’l-Kur'ân. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• İBN-İ MÂCE, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. (2004) Sünen-i İbn-i Mâce. yy. Daru er-Risale el-İlmiyye.
• İBNU’L-HÂİM, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. İmâd el-Karâfî el-Mısrî. (1423) et-Tıbyân fî Garîbi’l-Kur'ân. Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslamî.
• İBRAHİM, Muhammad Abu el-Fadl. (1990) Imru'l-Kays: Divanuhu, Mısır: Dar’ul-Maaref.
• el-İSBEHÂNÎ, Ebû Cafer. (2006) İ’râbu Kıraati’s-Sab’a ve İ’leluhe. Beyrut: Daru’l-Kütübil’l-İlmiyye.
• İYÂZ, Musa b. İyâz bin Amrûn el-Yahsabî el-Sebtî. (1998) İkmâlu’l-Mu'lim bi Fevâid-i Müslim. Mısır: Daru’l-Vefâ.
• KARAMAN H., Çağrıcı M., Dönmez İ. K., Gümüş S.i. (2014) Kuran yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ank.
• el-KAVVÂL, Muhsin Antoine. (1995) el-Muhelhel b. Rabia Divânuhû, Beyrut: Daru’l-Ceyl.
• el-KAYSÎ, Ebu Ali el-Hasen b. Abdullah. (1987) el-Îzâh Şevâhidu’l-Îzâh. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.
• el-KEFEVÎ, Eyüp b. Musa el-Haseni el-Kummî Ebu’l-Beka el-Hanefî. (ty.) el-Kulliyat Mucem fi Mustahat ve’l-Furuk el-Lugaviyye. Beyrut: Muessesetu’r-Risale.
• el-KELBÎ, Ebû Münzir Muhammed b. Hişam. (2000) Kitabu’l-Esnâm. Kahire: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• el-KURTÛBÎ, Ahmet b. Ömer. (1997) el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur'ân. İst. Buruc Yay.
• MALİK b. ENES, Ebû Abdillâh b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî el-Medenî. (2004) el-Muvataa, Abudabi: Müessese Zayid b. Sultan.
• el-MERVEZÎ, Ebu’l-Muzaffer Mansur b. Muhammet b. Abdulcebbar b. Ahmet es-Sema’nî. (1997) Tefsiru’l-Kur’ân, Riyad: Daru’l-Vatan.
• MEVLEVİ, Muhammed Saîd. (1970) Antarah b. Şaddad: Divanuhu. yy.: Mektebetu’l-İslamî.
• MUKATİL b. Süleyman el-Ezdî el-Belhî. (1423) Tefsir Mukatil b. Süleyman. Beyrut: Daru ihya-i Turâs.
• el-MURSÎ, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail b. Seyyid. ( 2000) el-Muhkem ve’l-Muhit el-A’zam. Beyrut:. el-MÜSENNÂ, Ebu Ubeyde Mamer. ( 1381) Mecâzu’l- Kur'ân. Kahire: el-Mektebe el-Hancî.
• en-.NÂSIRÎ, Muhammed el-Mekkî. (1985) et-Teysîr fî Ehâdisi’t-Tefsîr. Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslâmi.
• OKUYAN, A. (2018) “Arap Yarımadası’nda İslâm Öncesi Dini Yapı”. OMÜ İlahiyat sy. 1 Aralık, s. 107-134.
• PIRLANTA, İ. (2019) “Hz. Peygamber Döneminde Tarım Faaliyetleri ve Ekonomiye Katkısı”, Siyer Araştırmaları Dergisi, S: 5, Ocak-Haziran, s. 13-42.
• er-RAZÎ, Fahrettin Muhammed b. Ömer. ( 1420) Mefatihu’l-Gayb. Beyrut: Daru ihya-i Turasi’l-Arabi.
• SA’LEBE, Yahya b. Sellam b. Ebî. ( 2004) Tefsiru Yahya b. Sellam, Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-ilmiyye.
• SALİH, Abdaziz. ( 1432) eş-Şark el-Ednâ el-Kadîm fî Mısır ve’l-Irâk. yy. Mektebe Dâru’z-Zaman.
• es-SE’LABÎ, Ebu İshak Ahmet b. Muhammed b. İbrahim. (2002) el-Keşf ve’l-Beyan an Tefsiri’l-Kur'ân. Beyrut: Daru ihyai’t-Turâsi’l-Arabi.
• es-SEMERKANDÎ, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmet b. İbrahim. (ty ) Bahru’l-Ulum, yy.
• es-SÜYÛTÎ, Celalettin. ( 1974) el-İtkân fi Ulumi’l-Kur'ân. Mısır: Heyetu’l-Mısriyye.
• eş-ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah. (1993) Neylu’l-Avtâr. Mısır: Dâru’l-Hadis.
• et-TABERÎ, Muhammed b. Cerir Ebu Cafer. ( 2000) Camiu’l-Beyan an Tevili’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetu’r-Risale.
• el-VAHİDÎ, Ebu el-Hasan Ali b. Ahmet b. Muhammet b. Ali. (1994) el-Vasît fi Kur'âni’l-Mecid. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• YAHYA b. SELLAM, Ebî Sa’lebe Ebû Zekeriyyâ b. Ebî Sa‘lebe et-Teymî. (2004) Tefsiru Yahya b. Sellam. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-ilmiyye.
• YAZIR, Elmalılı Hamdi. ( 1979) Hak Dini Kur'ân Dili, İst: Eser Neşriyat.
• ez-ZEBÎDÎ, Muhammed b. Muhammed b. Aburrezzak el-Huseyni Ebu’l-Feyz el-Murteza. (ty ) Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kamûs. yy. Daru’l-Hidaye.
• ez-ZECCÂC, Ebu’l-Kasım. (1986) İştikak-ı Esmâ-illahi. Beyrut: Müessesetu’r-Risale.
• ez-ZEMAHŞERÎ, Ebu’l-Kasım Mahmut b. Amr b. Ahmet. (1407) el-Keşşâf an Hakaik Gavamidi’t-Tenzîl. Beyut: Daru’l-Kitabi’l-Arabi.