Kısa Sûreler Özelinde Namaz Kırâatinde Lahn

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 4, 1577 - 1600, 28.12.2023

Fatih Cankurt

https://doi.org/10.30622/tarr.1372809

Öz

Nüzulünden itibaren Kur’ân okuyuşunda yapılabilecek her türlü hatayı (lahn) engellemek üzere büyük gayret sarf edilmiştir. Bu maksatla ehil üstatlarca okuyuş hatalarının üzerine durulmuş, ilgili eserlerde de Kur’ân kırâatinde sakınılması gereken noktalara işaret edilmiştir. Lahn konusu kaynaklarda lahn-ı celî ve lahn-ı hafî olmak üzere iki alt başlık altında incelenmiştir. Lahn-ı hafî, kıraat alanında belirli yeterliliğe sahip olanların fark edebileceği türden hataları ifade ederken, temel seviyede Kur’ân okuma bilgisine sahip kimselerin görebileceği yanlışlar lahn-ı celî kapsamında ele alınmıştır. Kelimenin aslında tağyire, manada değişime sebep olabildiği için bilhassa lahn-ı celi türünden hatalardan sakınılması önemlidir. Bu başlık altında yer alan harf/hareke değişimi, harflerin incelik/kalınlığına riâyet etmeme gibi hatalar, hatim vb. faaliyetlerde yapıldığı takdirde dahi çok mühim iken, aynı yanlışların namaz kırâati esnasında da ortaya çıkması, ifa edilen ibadetin makbuliyetine engel teşkil edebilmektedir. Bu çalışmada, namaz esnasında yapılan ve yapılabilecek kırâat hatalarının tespiti ve tashihi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, gerek derslerine girilen İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin okuyuşunda tespit edilen gerekse farklı şehirlerdeki muhtelif camilerde şahit olunan kırâat hataları saptanıp ne şekilde düzeltilmesi gerektiği ifade edilmeye çalışılmıştır. Bu vesileyle mevcut yanlış okumaların detaylı biçimde tespit ve tashih edilmesi suretiyle yapılan/yapılması muhtemel hataları engellemeye vesile olabilme maksadı güdülmüştür. Kur’ân-ı Kerîm’de yer alan bütün sûrelerdeki muhtemel hataların tespiti bu çalışmanın maksadını aşacağı için bazı kısa sûreler ele alınmıştır. Bu bağlamda, namaz kırâatiyle ilgilisi bulunan Tekbir, İstiâze-Besmele lafızları, Fatiha sûresi ve namazlarda okunması mutat Kur’ân-ı Kerîm’in son on sûresinde (Fîl-Nâs Sûreleri) yapılan yanlışlar tespit edilmiş, bunların ne şekilde düzeltilmesi gerektiği hususu açıklanmaya gayret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Kırâat, Tecvîd, Lahn, Namaz

Lahn in Prayer Kiraat in Short Surahs

Öz

Since the first period, maximum effort has been made to prevent all kinds of mistakes that can be made in the reading of the Qur'an. Within the framework of these efforts within the scope of the subject of lahn, reading mistakes were emphasised by competent teachers, and the points to be avoided were pointed out in the relevant works. The subject of lahn is analysed in the sources under two sub-headings: lahn al-jalī and lahn al-khafī. While lahn al-khafī refers to the kind of mistakes that can be noticed by those who have certain competence in the field of qiraat, the mistakes that can be seen by those who have basic knowledge of reading the Qur'an are handled within the scope of lahn al-jalī. It is especially important to avoid mistakes of the lahn al-jali type, as they can cause a change in the meaning of the word and a change in the meaning. While the mistakes that can be mentioned under this heading, such as the change of letter/vowel and not respecting the thinness/thickness of the letters, are very important even if they are made in activities such as hatim etc. in daily life, the occurrence of the same mistakes during prayer is of particular importance because it may prevent the acceptability of the worship performed. In this study, it is aimed to identify and correct the qiraat mistakes that are made and can be made during prayer. In this context, it has been tried to identify the qiraat errors detected both in the reading of the students of the Faculty of Theology whose courses were attended and in various mosques in different cities and to express how they should be corrected. In this way, it is aimed to be instrumental in preventing the mistakes made / likely to be made by identifying and correcting the existing misreadings in detail. Since the determination of possible errors in all suras in the Qur'ân al-kerîm would exceed the purpose of this study, some short suras are discussed. In this context, the mistakes made in the words of Takbir, Istiâze-Besmele, Surah Fatiha and the last ten surahs of the Holy Qur'ân al-kerîm (Surahs Fîl-Nâs), which are related to the qiraat of prayer, have been identified and an effort has been made to explain how they should be corrected.

Anahtar Kelimeler

Qur, Qur, Tajvid, Lahn, Prayer

Kaynakça

• Aslan, Ö. (2003). Kur’ân Tilavetinde Tecvîd’in Gerekliliği ve Lahn (Okuyuş Hataları). Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7/1, 357-372.
• Bakırcı, F. (2020). Kur’ân Kıraatinde Fem-i Muhsin Kavramı. İstanbul: Yüksek Lisans Tezi.
• Cüreysî, M. M.N. (2018). Nihayetü'l-kavli'l-müfid fi ilmi't-tecvid. Kahire: Mektebetü Evlêdi’ş-Şeyh li’t-Türâs.
• Çetin, A. (2003). Lahn. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. TDV Yayınları. 27/55-56.
• Çetin, A. (2008). Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları.
• Çetin, A. (2011). Tecvid. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. TDV Yayınları, 40/253-254.
• Demirci, M. (2001). İstiâze. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. TDV Yayınları, 23/318-319.
• Durmuş, İ. (1998). Hemze, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. TDV Yayınları, 17/190-193. ed-Dânî, E. A. O. (2007). Câmiu'l-beyân fi'l-kırââti's-seb'. Câmiatü'ş-Şêriga.
• ed-Dânî, E. A. O. (2000). et-Tahdîd fi’l-itkân ve’t-tecvîd. nşr. Gânim Kaddûrî el-Hamed. Ürdün: Dâru Ammâr.
• ed-Dimyâtî, A. b. M. B. (2006). İthafü fudalâi'l-beşer fi'l-kırââti'l-erbeate aşer. Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• Gürkan, M. (2013). Zelletü’l-Kārî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 44/225-227. TDV Yayınları.
• Halîl b. Ahmed, E. A. Kitâbü’l-Ayn alâ hurûfi’l-mu‘cem. nşr. Abdülhamîd Hindâvî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Işık, E. (1995). Fâtiha Sûresi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. TDV Yayınları, 12/252-254.
• İbnü’l-Cezerî, E. H. Ş. M. b. M. en-Neşr fi’l-kırââti’l-aşr. Mektebetü’t-Ticariyye.
• İbnü’l-Cezerî, E. H. Ş. M. b. M. (1986). et-Temhid fî ilmi't-tecvid. thk. Gānim Kaddûrî el-Hamed. Müessesetü'r-Risâle.
• İbnü’l-Cezerî, E. H. Ş. M. b. M. (2007). el-Mukaddimetü’l-Cezerî. Lübnan: Dar el-Sâgî.
• İbn Manzûr, C. M. b. M. (1990). Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru’l-Fikr. “lhn” md.
• Karaçam, İ. (2010). Kur’ân-ı Kerim'in Faziletleri ve Okunma Kaideleri. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV).
• Komisyon. (2012). Tecvîd Risâlesi. İstanbul: Üsküdar Yayınevi.
• Köse, S. (2011). Tekbir. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. TDV Yayınları, 40/341-343.
• Küçük, C. (2017). Kur'ân Harflerinin Sıfatları (Sıfat-ı Hurûf). Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5 (7), 63-77.
• Medinetü’l-İlmiyye (2012). İnâyetü’n-Nahv. Karaçi: Mektebetü’l-Medîne.
• Muhammed B. M. A. N. (2021). Kuran tilavetinde yaygın hatalar: Fatiha sûresi örneği. (çev. Nihat Temel). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Sarı, M. A. (1999). İbdâl. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 27/55-56. TDV Yayınları. 19/263-265.
• Tatlısu, M. (2021). Kur’ân Tilavetinde Lahn Olgusu: el-Mûdih fi’t-Tecvîd Örneği. Din ve Bilim: Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 4/2, 194-213.
• Tuğral, R. (2007). Kur’ân- Kerîm’in Kolay Talimi. İzmir İlahiyat Vakfı.
• Tuncel, E. (2020). İlk Dönem Tecvid Eserlerinin Teşekkülünde Lahn Olgusunun Etkisi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 59, 105-129.