Âşık Veysel Through The Eyes of Teachers Candidates: Metaphorical Perception Study

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 41 - 54, 30.03.2024

Lütfullah Çelikten , Süleyman Doğan

https://doi.org/10.30622/tarr.1400297

Öz

Folk poets, who can be called the culture carriers of the society, are the living bodies of historical and cultural heritage. They have interpreted the feelings, thoughts and values that have grown in the warm embrace of the people for centuries through their works. Âşık Veysel stands out as one of the important folk poets of the 20th century. This artist, whose real name is Veysel Şatıroğlu, contributed valuable works to Turkish music despite the difficulties he encountered throughout his life, such as poverty and blindness. The broad themes and original musical techniques in his poems make significant contributions to Turkish music. Âşık Veysel's life and works also contribute significantly to the educational process. His work as a music teacher, especially in village institutes, made him known as a valuable educator. Therefore, Veysel's life and struggles not only present to students the life of an artist, but also the traces of social periods. This research aims to reveal the historical, cultural and literary identity of Âşık Veysel from the perspective of teacher candidates, with a metaphorical approach to his life and works. Metaphors are verbal expressions of how individuals perceive their external world, and these structures are very effective tools in revealing any person's perception of any concept. It is thought that by taking advantage of this enriching potential of metaphors, this research will provide the opportunity to explore teacher candidates' perceptions of Âşık Veysel more closely. In addition, this study is considered to be important in terms of contributing to the commemoration of Âşık Veysel on the 50th anniversary of his death and to keeping the Turkish cultural heritage alive through him. The research group consists of teacher candidates studying at a foundation university in Istanbul. In order to collect data, participants were asked to produce metaphors about "Aşık Veysel" by completing a semi-structured sentence: "Aşık Veysel is like..... because......... .." The collected data were subjected to content analysis. As a result of the analysis of the data, five main themes emerged regarding the pre-service teachers' perceptions of Âşık Veysel: 'Âşık Veysel in Terms of His Life and Lifestyle', 'Âşık Veysel as Nature and Environmental Elements', 'Âşık Veysel as Artistic and Expressive Elements', 'Knowledge and Learning' 'Aşık Veysel in Terms of His Elements' and 'Aşık Veysel as a Precious Being and Symbol.' When these themes are examined, it is seen that the depth and diversity of meaning in Âşık Veysel's works deeply affects teacher candidates. The themes discussed in his works not only increase sensitivity towards nature, environment and society, but also emphasize the importance of national and spiritual values. The wisdom and subtlety in Âşık Veysel's works led to deep thoughts in the learning processes of prospective teachers and became a source of inspiration for them. As a result, in this study, prospective teachers' perceptions of Âşık Veysel were examined comprehensively through his life, works and personality. Âşık Veysel's life struggle, art and legacy reinforced the teacher candidates' commitment to Turkish literature and culture and became an important example for them.

Anahtar Kelimeler

Aşık Veysel, Teacher Candidates, Metaphor, Education, Folk Literature

Öğretmen Adaylarının Gözünden Âşık Veysel: Metaforik Algı Çalışması

Öz

Halk ozanları, toplumun kültürel aktarıcılar olarak adlandırılabilecek canlı tarih ve kültürel miras niteliğindedirler. Yüzyıllardır halkın sıcak bağrında yetişmiş, duygu, düşünce ve değerlere kendi eserleri aracılığıyla tercümanlık etmişlerdir. Âşık Veysel, 20. yüzyılın önemli halk ozanlarından biri olarak öne çıkar. Gerçek adı Veysel Şatıroğlu olan bu sanatçı, hayatı boyunca çektiği yoksulluk ve körlük gibi zorluklara rağmen, Türk müziğine değerli eserler kazandırmıştır. Şiirlerinde geniş temaları işlemesi ve özgün saz tekniği ile Türk müziğine katkıları önemlidir. Âşık Veysel'in hayatı ve eserleri, eğitim ve öğretim süreçlerine de önemli katkılar sağlar. Özellikle köy enstitülerinde müzik öğretmenliği yapması, onun değerli bir eğitimci olarak da tanınmasını sağlamıştır. Bu nedenle Veysel’in yaşamı ve mücadeleleri, öğrencilere sadece bir sanatçının hayatını değil, aynı zamanda toplumsal dönemlerin izlerini de sunar. Bu araştırmada, Âşık Veysel’in hayatı ve eserlerinin metaforik bir bakış açısıyla ele alınarak onun tarihsel, kültürel ve edebi kimliğinin öğretmen adaylarının gözünden ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Metaforlar, insanların dış dünyalarını algılamalarının sözel dışavurumlarıdır ve bu yapılar, herhangi bir kişinin herhangi bir kavramla ilgili algısını ortaya çıkarmak için son derece etkili araçlardır. Metaforlardaki bu zenginleştirici potansiyelden faydalanılarak bu araştırmada, öğretmen adaylarının Âşık Veysel algılarını daha yakından keşfetme fırsatı yakalanılacağına inanılmaktadır. Ayrıca çalışmanın, vefatının 50. yılında Âşık Veysel’in hatırlanması ve onun özelinde Türk kültürel mirasının yaşatılması çalışmalarına katkı sağlaması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul’da yer alan bir vakıf üniversitesinde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerin toplanması amacıyla katılımcıların “Âşık Veysel” hakkında metafor üretmeleri için “Âşık Veysel............ gibidir; çünkü...........” şeklinde yarı yapılandırılmış bir cümlenin tamamlanması istenmiştir. Elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğretmen adaylarının Âşık Veysel ile ilgili algıları veri analizleri sonucunda “Hayatı ve Yaşantısı İtibarıyla Âşık Veysel, Doğa ve Çevre Unsurları Olarak Âşık Veysel, Sanat ve İfade Unsurları Olarak Âşık Veysel, Bilgi ve Öğrenme Unsurları Olarak Âşık Veysel, Değerli Varlıklar ve Semboller Olarak Âşık Veysel” olarak isimlendirilen beş ana tema ortaya çıkmıştır. Araştırma sonuçları, öğretmen adaylarının Âşık Veysel'e dair algılarını derinlemesine incelediğimizde, onların düşüncelerinin temelde iki önemli unsura dayandığını açıkça göstermektedir. İlk olarak, Âşık Veysel'in yaşamı ve karakteri üzerinden yoğun bir odaklanma görülmektedir. Onun zorlu yaşam mücadelesi, engellerle dolu geçmişi ve buna rağmen içsel gücüyle baş etme çabası, öğretmen adaylarının dikkatini çekmiş ve derin izler bırakmıştır. İkinci olarak, Âşık Veysel'in şiirleri ve türkülerinin halk arasında yarattığı etki ve onun 'halk ozanı/şairi' kimliği, öğretmen adaylarının bakış açısında önemli bir yer tutmaktadır. Bu temaları analiz ettiğimizde, Âşık Veysel'in eserlerinin içerdiği derinlik ve anlam çeşitliliği, öğretmen adaylarının üzerinde büyük bir etki bırakmıştır. Onun eserlerinde işlenen konular, insanın doğaya, çevreye ve topluma olan duyarlılığını artırırken, aynı zamanda milli ve manevi değerlere olan bağlılığın önemini vurgulamaktadır. Âşık Veysel'in eserlerindeki bilgelik ve incelik, öğretmen adaylarının öğrenme sürecinde derin düşüncelere yol açmış ve onlara ilham vermiştir. Sonuç olarak, bu çalışma Âşık Veysel'in hayatı, eserleri ve kişiliği üzerinden öğretmen adaylarının algılarını derinlemesine irdelemiştir. Âşık Veysel'in yaşam mücadelesi, sanatı ve mirası, öğretmen adaylarının Türk edebiyatına ve kültürüne olan bağlılığını pekiştirmiş ve onlara önemli bir örnek olmuştur. Öğretmen adaylarının Âşık Veysel'e dair algıları, onun mirası ve değerleri üzerinden gelecek nesillere aktarılacak önemli bir bilgi kaynağını oluşturmakta ve Türk edebiyatının zengin dokusuna katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aşık Veysel, Öğretmen Adayları, Metafor, Halk Edebiyatı, Eğitim

Etik Beyan

Bu araştırma, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu’nun 05.09.2023 tarih ve 2023.09 sayılı etik kurul onayı alınarak gerçekleştirilmiştir.

Kaynakça

• Arıoğlu, İ. E. ve Aydoğdu-Atasoy, Ö. (2023). Somut olmayan kültürel miras bağlamında yaşa(ma)yan insan hazinesi olarak Âşık Veysel. Külliye, [Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. Yılı Özel Sayısı], 22-35.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim, 35(171), 100-108.
• Arslan, M. (2023). Gelenek ve gelecek arasında bir köprü: Âşık Veysel. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Âşık Veysel Hatırasına Gelenek ve Edebiyat Özel Sayısı, 7 - 108.
• Batur, Z. ve Özcan, H. Z. (2019). Ortaokul öğrencilerinin Dede Korkut algıları: Metaforlar. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 8(19), 83-99.
• Çifci, M. (2015). Bir grup üniversite öğrencisinin Mevlâna’yı tanıma düzeyleri ve Mevlâna hakkındaki görüşleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 73, 203-220.
• Coşkun Elçi, A. (2013). Yetiştiği ortam ve yetiştiren unsurlar ışığında müzik yönü ile Âşık Veysel. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 51, 189-209.
• Çelikten, L. ve Doğan, S. (2022). Üniversite öğrencilerinin Mehmet Âkif Ersoy ve İstiklâl Marşı ile ilgili kompozisyonlarının incelenmesi: Yıldız Teknik Üniversitesi örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(Özel Sayı), 41-52.
• Doğan, S. ve Çelikten, L. (2022). Millî ve kültürel bir değer olarak Süleyman Çelebi, Vesîletü’n-Necât ve mevlit geleneği: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 62(2), 605-620.
• Kara, İ. ve Tokmak, A. (2023). Doğal ve kültürel mirasın öğretiminde sosyal bilgiler dersinin yeri ve önemi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, İhtisaslaşma Özel Sayısı, 177-199.
• Kaya, D. (2009) Âşık Veysel. Ankara: Akçağ Yayınları
• Kılcan, B., Akbaba, B. ve Gülbudak, B. (2017). Altıncı ve yedinci sınıf öğrencilerinin Hoca Ahmed Yesevî algıları. Journal of History Culture and Art Research, 6(2), 549-564.
• Kurtoğlu, F. S. (2017). Âşık Veysel’in şiirlerini değerler eğitimi açısından okumak. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (83), 101-123.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. (Çev: G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Özcan, H. Z. ve Batur, Z. (2023). Ortaokul öğrencilerinin Köroğlu algısı: Metaforik bir analiz. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(38), 274-297.
• Özlem, D. (2000). Kültür bilimleri ve kültür felsefesi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Öztaşkın. Ö. B. (2012). Öğretim programları ve ders kitaplarında Hacı Bektaş̧ Velî ve Bektaşilik. Türk Kültürü̈ ve Hacı Bektaş̧ Velî Araştırma Dergisi, 61, 245-262.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Turhan, M. ve Kova, Ö. (2016). Değerler eğitimi açısından Türk halk müziği ve halk ozanları: Neşet Ertaş, Âşık Mahsuni Şerif, Âşık Veysel ve Özay Gönlüm bağlamında bir inceleme. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, (6), 117-128.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N. (2017). Hacı Bektaş Veli, Mevlana ve Yunus Emre’nin yaşayan değerleri: Toplumun bilge insanları üzerine nitel bir analiz. Milli Eğitim Dergisi, 46(215), 5-25.