Private Employment Agencies As An Instrument Of Change In The Phenomenon Of "Insecurity" In Employment In Turkey

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 142 - 172, 12.12.2023

Aytül Güneşer Demirci

https://doi.org/10.56400/tarsusiibfdergisi.1342829

Öz

Today, the change in the functioning and organisation of public institutions and private enterprises as an extension of the neo-liberal understanding has necessitated some changes in the most fundamental area of working life, namely employment, and this necessity has brought about many regulations regarding working life. These regulations have been designed in such a way as to weaken the legal rights of workers and to destroy their gains to date. The construction of a precarious working life has become the basic policy and private employment agencies have been pointed out in public policy documents as one of the institutional structures that will regulate and manage this basic policy. This study aims to evaluate the existence of Private Employment Agencies, the most important institutional pattern of change on the grounds of flexibility and precariousness, from the date of their emergence to the present day and to answer the question of what exactly the task of mediating in finding jobs and workers means.

Anahtar Kelimeler

Neo-liberal policies, Flexibility, Precariousness, Private Employment Agencies, Hired Labour

TÜRKİYE’DE İSTİHDAMDA “GÜVENCESİZLİK” FENOMENİ EKSENİNDE YAŞANAN DEĞİŞİMİN ARACI OLARAK ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI

Öz

Günümüzde neo-liberal anlayışın uzantısı olarak kamu kurumlarının ve özel işletmelerin işleyiş ve örgütlenme tarzındaki değişim, çalışma yaşamına ilişkin en temel alan olan istihdam biçiminde birtakım değişiklikleri zorunlu kılmış ve bu zorunluluk çalışma yaşamına ilişkin birçok düzenlemeyi beraberinde getirmiştir. Bu düzenlemeler, çalışanların yasal haklarının zayıflamasına yol açacak ve bugüne kadarki kazanımlarını yok edecek biçimde kurgulanmıştır. Güvencesiz bir çalışma yaşamının inşası temel politika haline gelmiş ve bu temel politikayı düzenleyip yönetecek kurumsal yapılardan birisi olarak da kamu politikası belgelerinde özel istihdam büroları işaret edilmiştir. Çalışma, değişimin esneklik ve güvencesizlik zeminindeki en önemli kurumsal örüntüsü olan Özel İstihdam Bürolarının gündeme geldiği tarihten günümüze kadar geçen süreçteki varlığının değerlendirmesini ve iş ve işçi bulmaya aracılık etme görevinin tam olarak ne anlama geldiği sorusuna cevap vermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Neo-liberal politikalar, Esneklik, Güvencesizlik, Özel İstihdam Büroları, Kiralık İşçi.

Kaynakça

• Ciğerci Ulukan, N. (2014). İşsizlik Versus Geçici Çalışma: Özel İstihdam Bürolarının Kiralık İşçileri, Müftüoğlu, Ö. ve Koşar, A (Ed.) Türkiye’de Esnek Çalışma (içinde) İstanbul, 143-156.
• Çam, E. (2005). Sendikal perspektiften özel istihdam büroları ve Türkiye. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2013). Özel istihdam büroları aracılığı ile geçici iş ilişkisi. Çalışma Meclisi Hazırlık Toplantısı Raporu, Ankara, 17-20.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2014). Ulusal istihdam stratejisi belgesi. https://www.csgb.gov.tr/cgm/dokumanlar/ulusal_istihdam_stratejisi/
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2014). Geçici İş İlişkisi Hakkında 19 Kasım 2008 tarih ve 2008/104/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi. http://www.csgb.gov.tr/media/1324/çalışma-mevzuatı-ile-ilgili-avrupa-birliği-direktifleri.pdf
• Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu. (2016). 6715 Sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (Kiralık İşçilik) Anayasa’ya Aykırılığı Konusunda Rapor. www.disk.org.tr/wp-content/uploads/2016/07/6715-AYM-DISK_RAPOR-1-Temmuz-2016-SON.pdf
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) RG 26215, 01/07/2006.
• Ekin, N. (2001). Türkiye’de İş Piyasasının Yeniden Yapılanması: Özel İstihdam Büroları, İstanbul Ticaret Odası Yayını, İstanbul.
• Hekimler, A. (2013). Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisine İlişkin Mevzuat ve Taslakların Genel Değerlendirmesi, Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi Semineri-Tebliğler ve Görüşler, TİSK Yayınları, Ankara, s.49-76.
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (1997). 181 No’lu Özel İstihdam Büroları Sözleşmesi. http://www.iloex.ilo.ch:1567/scripts/convde.pl?C181
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (1997). 188 No’lu Özel İstihdam Büroları Hakkında Tavsiye Kararı. http://www.iloex.ilo.ch:1567/scripts/convde.pl?R188
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (1950). 2 No’lu İşsizlik Sözleşmesi. http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377236/lang--tr/index.htm
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (1946). 34 No’lu Ücretli İş Bulma Büroları Sözleşmesi. https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377245/lang--tr/index.htm
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (1949). 88 No’lu İş ve İşçi Bulma Servisi Kurulması Sözleşmesi. http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377236/lang--tr/index.htm
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (1951). 96 No’lu Ücretli İş Bulma Büroları Sözleşmesi (Revize). http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377236/lang--tr/index.htm
• Türkiye İş Kurumu. (2012-2022) İşgücü Piyasası Araştırma Raporları (IPA).
• Türkiye İş Kurumu. (2012-2022) Özel İstihdam Büroları İstatistikleri. http://www.ıskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler İŞKUR. http//www.esube.ıskur.gov.tr/istihdam/reports/OzelIstihdamBurolari/RaporIstOibBuroPublic
• Türkiye İş Kurumu. (t.y.). Özel İstihdam Büroları. https://www.iskur.gov.tr/ozel-istihdam-burolari/
• Türkiye İş Kurumu. Ocak-Şubat-Mart 2014 / Temmuz-Ağustos-Eylül 2016 İstatistikleri.
• Kadın Emeği ve İstihdamı Geliştirme Girişimi. (2015). Özel İstihdam Büroları ve Bürolar Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi: Kadın İstihdamı için Çözüm Mü? Güvencesiz Esneklik için Tuzak Mı? Araştırma Raporu. https:// keig.org/wp-content/uploads/2016/04/oib-web.pdf
• Kutlu, D. (2010). Geçici çalışmanın süreklileşmesi ve güvencesizleşme: Özel İstihdam Bürolarının değişen rolü, TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 41-47.
• Oğuzman, M. K. (1967). 931 sayılı Yeni İş Kanununun Özellikleri, Journal of İstanbul University Law Faculty, 33 (3-4), 215-227. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuhfm/issue/9093/113613
• Özcan, C. (2022). Yurtdışına Türk işçisi götüren işverenlere yeni teşvik [köşe yazısı]. http://www.dunya.com/kose-yazisi/yurtdisine-turk-iscisi-goturen-isverenlere-yeni-tesvik/21461
• Selek Öz, C. (2008). 4857 sayılı İş Kanunu döneminde iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetleri, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 21(5-6), 18-30.
• Uçkan, B. (2005). Türkiye’de iş aracılığı hizmetlerinin tarihsel gelişim sürecinde kamu tekelinin kırılması, Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 149-178.
• 01/08/2008 tarih ve 26954 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/08/20080801-15.htm
• 05/07/2003 tarih ve 25159 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun. http://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4904&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• 06/08/2008 tarih ve 26959 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 nci Maddesine ve 4857 sayılı İş Kanununun 108 inci Maddesine İstinaden Uygulanacak İdari Para Cezaları Hakkında Tebliğ. http://www.turmob.org.tr
• 08/06/1936 tarih ve 3330 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3008 sayılı İş Kanunu. http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/3330.pdf
• 21/01/1946 tarih ve 6215 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4837 sayılı İş ve İşçi Bulma Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun. http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6215.pdf
• 12/08/1967 tarih ve 12672 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Kanunu. http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv
• 01/09/1971 tarih ve 13943 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Kanunu. http://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1475&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• 11/08/1973 tarih ve 14622 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş ve İşçi Bulma Kurumunun Ödevlerinin Yapılış Şekilleri Hakkında Tüzük. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/2.5.76825.pdf
• 06/08/1973 tarih ve 14617 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşverenlerin İşçi İsteklerini İş ve İşçi Bulma Kurumuna Bildirmeleri Hakkında Tüzük.
• 10/06/2003 tarih ve 25134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4857 sayılı İş Kanunu. http://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf
• 11/11/2016 tarih ve 29854 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/10/20161011-1.htm
• 19/03/2013 tarih ve 28592 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130319.pdf
• 20/05/2016 tarih ve 29717 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6715 sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/05/20160520.htm
• 24/01/2005 tarih ve 25706 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü Masraf Karşılıklarının Tespit ve Uygulamasına İlişkin Yönetmelik. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/01/20050124-1.htm
• 04/10/2000 tarih ve 24190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 617 sayılı Türkiye İş Kurumunun Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2000/10/20001004M1.htm
• 29/05/2013 tarih ve 28661 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130529-11.htm