Ebû İshak Eş-Şîrazî’nin Zühd Hayatı

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 47, 359 - 381, 04.06.2021

Mehmet Cafer Varol

Öz

Ebû İshak eş-Şîrâzî (h.393-472), Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun siyasî hakimiyet ve nüfuz açısından zirvede olduğu Sultan Alp Arslan (1063-1072) ve Sultan Melikşah (1072-1092) devirlerinde Şafiî fıkhında otorite kabul edilen büyük bir âlimdir.
Ebû İshak eş-Şîrâzî’nin zahidine hayatı pek çok mutasavvıfı hayrette bırakacak kadar ileri seviyededir. Aynı zamanda tasavvufî şiirlerinin mana zenginliği ile de ön plana çıkmaktadır. İmam Ebû İshak eş-Şîrâzî, hem çokça şiir ezbere bilir, hem de kendisi şiir yazan bir şairdir. Daha çok nasihat ve ibret barındıran edebi yönü yüksek şiirleri tercih ederdi.
Şîrâzî hem kendi dönemindeki ulemaya hem de kendisinden sonraki ulemaya eserleriyle tesirde bulunmuştur. Eserleri pek az müellife nasip olacak bir şekilde ulemanın ilgisini çekmiş neredeyse her ilim dalında kaleme aldığı eserleri üzerine onlarca şerh, muhtasar ve manzum eserler yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ebû İshak, Şîrazî, Nizamiye, Zühd

Kaynakça

• Aybakan, Bilal, ''Ebû İshak eş-Şîrâzî'', DİA, 2010, XXXIX, 184-186.
• el-Bağdadî, Şihabuddin Ebi Abdillah Yakut b. Abdullah el-Hamavi er-Rumî, Mu’cemu’l-Buldan I- V, Dâru’s-Sadır Beyrut 1979.
• el-Bendârî, Ali b. Muhammed, Tarih-i Devleti Âl-i Selçuk I, Şeriket Tab’ati’l-Kütübü’l-Arabiye Mısır 1900.
• Ebi’l-Ferec, Abdurrahman b. el-Cevzî, el-Muntazam fi Tarihî’l-Mülukî ve’l-Ümem I-XIX, Haydarabad ed-Dakn- h.1359.
• el-Enbarî, Ebi’l-Berekat Kemaleddin Abdurrahman b. Muhammed, Nüzhetu’l-elibbaî fi Tabakati’l-Udeba I, (Thk. Muhammed Fadl İbrahim), Mektebetu’l-Menar Ürdün.
• el-Habeşi, Abdullah Muhammed, Mucemü’ş-Şâmil li-Esmai’l-kütübi’l- meşruha fi’t-türasi’l-İslamî ve Beyâni Şuruhuhî I-III, Abu Dabi 1424/2004.
• İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed b. Haldun el-Hadramî, Tarihû ibn Haldûn I- VIII, Dâru’l-Fikir, Beyrut 2000.
• İbn Hallikân, Ebû Bekir Ahmed b. Muhammed, Vefeyâtü’l- A'yân ve enbâi'z-Zamân I- VIII, Dâru's-Sâdır (Thk. İhsan Abbas), Beyrut 1972.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fida İsmail b. Ömer, el-Bîdâye ve’n-Nîhâye I-XV, Mektebetü’l-Maarif Beyrut, 1991.
• İbn Kesîr, İsmail b. Ömer Tabakatu’l-Fukahaî’ş-Şafiiyyîn, Mektebetu’s-Sekafetu’t-Dîniyye Kahire 1413. 330.
• İbn’n-Neccâr, Ahmed b. Ali b. Sabit el-Hatib el-Bağdadî, Tarihî Medinetu’s-Selam(Tarihî Bağdad) I- XXI, Dâru’l-Garbi’l-Îslamî Beyrut 2001.
• İbnü’l-Esir, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebû Bekir Muhammed b. Muhammed b. Abdülkerim eş-Şeybanî el-Cezerî İzzeddin, el-Kamil fi’t-Tarîh I- XIII, Beyrut Dâru’s-Sadır 1979.
• Heyet, Dairetu’l-Mearifu’l-İslamiye, Buz Recmîrî, İntişarat Cihan, Tahran.
• el-Hüseynî, Ebû Bekir Hîdayetullah Tabakatu’ş-Şafiîyye, Dâru’l-Afaku’l-Cedid Beyrut 1965.
• el-İsnevî, Abdurrahim b. el-Hasan b. Ali eş-Şafii, Tabakatu’ş-Şafiîyye li’l-İsnevî I-II, thk. Abdullah el-Cebûrî, Dâru’l-Ulûm, Riyad 1400.
• el-Kazvinî, Zekeriya Muhammed b. Mahmud, Âsaru’l-Bilad ve ahbaru’l-Îbad, Dâru’s-Sadır Beyrut.
• el-Mısrî, Zekeriya Abdurrezzak, el-İmam eş-Şîrâzî Beyne’l-İlmi ve’l-Amel ve’l-Mutekadi ve’s-Süluk, Muessesetu’r-Risale, Beyrut.
• Muhammed Hudarî Bey, Muhadarat fî Tarihu’l-Ümemi’l-İslamiyyetî, (Thk. Muhammed el-Osmanî), Dâru’l-Kalem Beyrut 1406, I/62.
• en-Nesâî, Ebî Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali b. Sinan, Sünenü’n-Nesaî es-Suğra, Dâru’s-Selam Riyad-1999.
• Özaydın, Abdülkerim, “Bağdat Nizâmiye Medresesi’nin İlk Müderrisi Ebû İshâk Eş-Şîrâzî ve Medresenin Resm-i Küşâdı”, Şarkiyat Mecmuası Sayı 26 (2015-1).
• Özaydın, Abdülkerim, “Nizâmiyye”, DİA, XXXIII, 139.
• es-Safdî, Selahaddin Halil b. Übeyk, el-Vafî bi’l-vefiyat, I-XXIX, Dâru İhyaî Turasi’l-Arabî Beyrut 1420.
• es-Sübkî, Taceddin Abdülvahhap b. Takiyüddin, Tabakât-ü Şâfiîyye el-Kübra I- X, Dâru ihya' kutubu'l arabiye Beyrut 1413.
• eş-Şafii, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref en-Nevevî, el-Mecmu’ Şerhu’l-Mühezzeb I- XXIII, Mektebetu’l-İrşad Cidde 1999.
• eş-Şafii, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref en-Nevevî, Tehzibu’l-Esma ve’l-Luga I- IV, Dârun-Nefâis 2005.
• eş-Şîrâzî, Ebû İshak İbrahim b. Ali b. Yusuf el-Feyruzabadî, Tabakatu’l-Fukaha, Dâru’r-Raidu’l-Arabî Beyrut 1981.
• Talas, Asad, “Nizamiye medresesi ve tarifi”, Eğitim Yönetimi Dergisi yıl:1 sy.: 4.
• Taşköprüzade, Ahmet Mustafa, Miftahu’s-Saadet I-III, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye Beyrut 1985.
• el-Yafiî, Ebû Muhammed Abdullah b. Asad b. Ali b. Süleyman, Mir’atü’l-cinân ve İbretu’l-Yakzan I-IV, Dâru’l-Kutubü’l-İlmiyye Beyrut 1997.
• ez-Zehebi, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyer-i A'lâmî'n- Nübelâ I- XXIX, Müessesetü’r-Risale, Beyrut 1984.
• Zerrinkub, Abdulhüseyin, Medreseden Kaçış İmam Gazalî’nin Hayatı Fikirleri ve Eserleri, Ağaç Yayınları İstanbul 2017.
• Zîriklî, Hayreddin, el-A’lam Kamus Teracîm I- VIII, Dâru’l-Alemi’l-Malayîn, Beyrut, 2002.