Sadi Ozen and The Dergah of Daru’l Hazen(1938-1912)

Yıl 2024, Sayı: 53, 93 - 110, 30.06.2024

Ergün Yıldırım

Öz

Sufism is a very rich world of thought, movement and belief. It is present at all levels of society. They fulfil various functions such as different social movements, groupings and solidarity communities, educational and socialisation institutions in Islamic society. In this respect, it is important to study them with the science of sociology. Sadi Özen is a social actor who emerged in the context of Sufism. He is a Kadiri sheikh who grew up and continued his services in the Sufi environment of Harput-Elâzığ. However, he has a history and family that goes back to Bukhara. The Sheikh, nicknamed Sadi Baba, is a figure who, despite the unfavourable conditions of modern times with the closure of dervish lodges in Turkey, has managed to preserve the heritage of his environment in the world of a city and within the great Sufi tradition. In the Dar'ul Hazen Lodge, he tries to enlighten his surroundings through various conversations.
This article focuses on his thoughts, his poetry, his relationships and his view of Sufism. Overall, it deals with the beliefs, culture and relationships formed around a local sheikh. Sadi Özen's ideas and the network of social relations in his dervish lodge are briefly discussed, as is his social agency. Said Özen, the Sheikh of Dar'ul Hazen Dargah, is studied within the framework of Sufi sociology.

Anahtar Kelimeler

Sufi Sociology, Dargah, Kadiri, Faith, Social Network

سعدي أوزن وتكية دار الخزن (1938-2012)

Öz

التصوف عالم غني جدًا بالفكر والحركة والاعتقاد. ويظهر حضوره في جميع طبقات المجتمع. وهي تؤدي وظائف متعددة الأوجه مثل الحركات الاجتماعية المختلفة، والتجمعات والجماعات المتضامنة والتضامن، ومؤسسات التربية والتنشئة الاجتماعية في المجتمع الإسلامي. وفي هذا الصدد، من المهم دراستها بعلم الاجتماع. سعدي أوزين هو فاعل اجتماعي ظهر في سياق التصوف. وهو شيخ قادري نشأ في بيئة صوفية في هاربوت-إيزيغ واستمر في خدمته. ومع ذلك، فإن تاريخه وعائلته يعودان إلى بخارى. الشيخ الملقب بـ ”سعدي بابا“ هو شخصية استطاعت رغم كل الظروف غير المواتية التي عاشها في العصر الحديث مع إغلاق محافل الدراويش في تركيا، أن يحافظ على إرث بيئته في عالم المدينة وفي إطار التقليد الصوفي العظيم. وقد حاول تنوير بيئته بأحاديث مختلفة في محفل دار الحضرة.
يركز هذا المقال على أفكاره وأشعاره وعلاقاته ونظرته إلى التصوف. ويتناول بشكل عام المعتقدات والثقافة والعلاقات التي تشكلت حول شيخ محلي. ويناقش بإيجاز أفكار سعيد أوزين وشبكة العلاقات الاجتماعية في محفل الدراويش الذي كان يقيم فيه، بالإضافة إلى وكالته الاجتماعية. كما يتم بحث سعيد أوزن، شيخ دار الحضرة في إطار علم الاجتماع الصوفي.

Anahtar Kelimeler

علم الاجتماع الصوفي, الدرقاه, القادرية, الاعتقاد, الشبكة الاجتماعية

Sadi Özen ve Daru'l Hazen Dergâhı (1938-2012)

Öz

Tasavvuf, çok zengin bir düşünce, hareket ve inanç dünyasıdır. Toplumun bütün katmanlarında varlığını göstermektedir. İslam toplumunda çeşitli sosyal hareketler, gruplaşma ve dayanışma toplulukları, eğitim ve sosyalleşme kurumları gibi çok yönlü fonksiyonlar yerine getirmektedirler. Bu açıdan da sosyoloji bilimiyle araştırılmaları önem kazanmaktadır. Sadi Özen de tasavvuf bağlamında ortaya çıkan bir sosyal aktördür. Harput-Elâzığ tasavvuf çevresinde yetişmiş ve hizmetlerini sürdürmüş bir kadiri şeyhidir. Ancak Buhara’ya uzanan bir tarihi ve ailesi bulunmaktadır. Sadi Baba lakaplı şeyh, modern zamanlarda Türkiye’de tekkelerin kapatılması ile beraber yaşanan bütün olumsuz şartlara rağmen yine de bir şehrin dünyasında ve büyük tasavvuf geleneği içinde yer alan çevrenin mirasını sürdürmeyi başarmış bir şahsiyettir. Dar’ul Hazen dergâhında çeşitli sohbetlerle çevresini aydınlatmaya çalışır.
Bu makalede onun düşünceleri, şairliği, ilişkileri ve tasavvufa bakışı üzerinde durulmaktadır. Bir bütün olarak yerel bir şeyh etrafında oluşan inanç, kültür ve ilişkileri ele almaktadır. Sadi Özen’in sosyal aktörlüğü kadar benimsediği düşünceler ve dergâhındaki sosyal ilişkiler ağı da kısaca ele alınmaktadır. Dar’ul Hazen Dergahı’nın şeyhi Said Özen, tasavvuf sosyolojisi çerçevesinde araştırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf Sosyolojisi, Dergah, Kadiri, İnanç, Sosyal Ağ

Kaynakça

• Çakır, Ruşen. “Gomaşinen (59)- Elazığ’dan iki portre: Sadi Baba ve Hacı Efraim” https://medyascope.tv/2021/09/25/
• Çelik, İsa-Dumlu, Mikail. “Kâdiriyye Tarikatı Halisiyye Şubesi Mürşidlerinden Elazığlı Hacı Ömer Baba (v. 1321/1905)Hayatı, Eserleri Fikirleri ”, Gümüşhane Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt:7, sayı: 14, Sayfa: 89-124, 2018.
• Dağoğlu, Murat. Sadi Özen’in yakın müritlerinden emekli mühendis. Murat Dağoğlu ile mülakat, Elâzığ, 2022.
• Erdem, B. Şeyh Musa Kazım Efendi, Elâzığ: Çayda Çıra Yayıncılık, 2011.
• Kara, Mustafa. “Harputta Bir Karabağlı Bir Derviş Şair: Nigari”, Dünü ve Bugünü ile Harput, Elâzığ: Türkiye Diyanet Vakfı Elâzığ Şubesi Yayınları, 2005.
• Sunguroğlu, İshak. Harput Yollarında, Ankara: Elâzığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayınları, 1958.
• Özen, Sadi. Emir Muaviye Sahabi mi?, İstanbul: Birleşik Dağıtım, 1996.
• Özen, Sadi. Ankalar ve Kargalar, Kahramanmaraş: Poza Ofset, 2013.
• Mehmet Taha Özen ile Mülakat, Elâzığ, Şubat 15, 2022.
• Nevzat Ülger ile Mülakat, Elâzığ, 17.07. 2023.
• Ülken, Hilmi Ziya. Türk Tefekkürü Tarihi. İstanbul: YKY, 2007.
• Ünal, Mehmet Ali. XVI. Yüzyılda Harput Sancağı, TTKB, Ankara: 1989.
• Yıldırım, Ergün. “Bir Şeyh ve Bir İslamcı: Sadi Baba ve Ercüment Özkan”, (Yeni Şafak, 18.09.2019)
• Tatçı, Mustafa. Yunus Emre Divanı-Seçmeler, Ankara, DİB, 2021.
• Ömer Yıldırım ile Mülakat, Elâzığ, 17.08.2022.