Addressing the Prophet in the Qur’ān: The Example of al-Ahzāb 33/1

Yıl 2022, , 91 - 105, 30.06.2022

Sabuhi Shahavatov

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1073927

Öz

The interpretation of the verses of the Qur’ān, which contains condem-nation or criticism at the literal level towards the Prophet, has been the sub-ject of interest in contemporary studies as well as in classical tafser. The in-terpretation of such forms of addressing to the Prophet Muhammad (and some other prophets) can be analyzed within the framework of the idea of “Infallibility of Prophet” (ismat al-anbiyā) as well as in terms of the func-tional/performative references of the verses in the conditions of their revela-tion. Therefore, Hz. Whether these verses that address the Prophet contain some kind of condemnation, if they contain it, whether this issue will be a contrast to the understanding of ismat is considered a common field of re-search related to the disciplines of tafsir [Quranic Exegesis]; and kalam [Is-lamic Theology]. Determining the meaning through activities such as reveal-ing the philologically probable meanings of the expressions contained in the verses in question and compiling narrations about the subject is related to the discipline of tafsirand the aspect of the subject that corresponds to the adjective ismat is related to the science of kalam. In this context, this article will focus on some problems that may result from ignoring the occasions of revelations, narrations of companions and successors and, some problems that may arise if the discussions on the subject of ismet which is related to the discipline of kalam, on Qur’ān translations based on the translation analysis of verse al-Ahzāb 33/1. Thus, in the light of the evaluations of the commentators of the classical period, the meaning understood from the verse will be compared with the literal meaning, the subject/discussions in different disciplines and the contributions of the results obtained from these discussions in solving the problems in another discipline will be mentioned.

Anahtar Kelimeler

Qur’ānic Exegesis, Interpretation, Commentary, Context, Infallibility.

Kur’an’da Hz. Peygamber’e Hitap Formu: el-Ahzâb 33/1 Âyeti Örneği

Öz

Literal olarak Hz. Peygamber’e yönelik kınayıcı ya da eleştirel dil kulla-nan Kur’an âyetlerinin yorumu klasik tefsirlerin yanı sıra çağdaş çalışmalarda da faklı açılardan ilgi konusu olmuştur. Hz. Peygamber ve diğer bazı peygamberler hakkındaki bu tür hitap formlarının yorumu hem ismetü’l-enbiyâ düşüncesi çerçevesinde hem de âyetlerin indiriliş koşullarındaki işlevsel gönderimleri açısından incelenebilir. Dolayısıyla Hz. Peygamber’i muhatap alan bu âyetlerin bir tür kınama ihtiva edip etmediği, ihtiva ediyorsa bu hususun ismet anlayışıyla karşıtlık teşkil edip etmeyeceği tefsir ve kelam disiplinlerini ilgilendiren ortak araştırma alanı sayılır. Söz konusu âyetlerde yer alan ifadelerin filolojik açıdan muhtemel anlamlarının ortaya konulması ve konuya dair rivayetlerin derlenmesi gibi faaliyetler üzerinden anlam tespiti yapmak tefsir disiplinini, konunun ismet sıfatına taalluk eden yönü ise kelam ilmini ilgilendirmektedir. Bu bağlamda bu yazıda el-Ahzâb 33/1. âyetinin çevirisi özelinde, bu ve benzeri ayetlerin anlamları aktarılmaya çalışılırken mezkûr âyetlerle ilgili sahabe ve tâbiundan nakledilen rivayetlerin, âyetlerin nüzûl koşullarının ve kelam disiplinine taalluk eden ismet konusuna dair tartışmaların dikkate alınmaması halinde ortaya çıkabilecek bazı problemlere işaret edilecektir. Böylece klasik dönem müfessirlerinin değerlendirmeleri ışığında âyetten anlaşılan mananın literal olarak anlaşılan mana ile mukayesesi yapılacak, farklı disiplinlerde yer alan konu/tartışmalar ve bu tartışmalardan elde edilen neticelerin bir başka disiplindeki problemleri çözme konusunda sağlayacağı katkılara değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Yorum, Hitap, İsmet, Bağlam.

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfu’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs an maştehera mine’l-ehâdis alâ elsineti’n-nâs. Nşr. Ahmed el-Kallâş. 2 cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1983.
• Alûsî, Ebu’s-Senâ Şehâbeddîn Mahmûd b. Abdullâh b. Mahmûd. Ruhu’l-me‘âni fî tefsiri’l-Kur’âni’l-‘azim ve’s- seb‘i'l-mesâni, 30 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1997.
• Bulut, Mehmet. “İsmet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23: 134-136.İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Cürcânî, Alî b. Muhammed eş-Şerîf. Kitâbu’t-ta‘rifât. Beyrut, 1985.
• Ebu’l-Hasan Mukātil b. Suleyman b. Beşir, Tefsîru Mukatil b. Süleyman. Thk. Abdullah Mahmud Şehhate. 5 cilt. Kahire, 1970.
• Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed. “N-b-e’”. Tehzîbu’l-luğa. Thk. İbrahim el-Ebyarî. 15 cilt. Kāhire: ed- Daru’l-Mısriyye, 1384/1967.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyad b. Abdullah ed-Deylemî. Meani'l-Kur'ân. 3 cilt. Beyrut: Âlemü'l-Kütüb, 1983.
• İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Gālib. el-Muharraru’l-vecîz fi tefsîr’l-kitâbi’l-azîz. Thk. Abdusselâm Abduşşâfî Muhammed, 6 cilt. Beyrût: Daru’l-kutubi’l-‘ilmiyye, 1422/2001.
• İbn Faris, Ebu'l-Hüseyin Ahmed b. Faris b. Zekeriyyâ. “Nbe”. Mu'cemu Mekāyisü’l-luğa. Thk. Abdusselam Muhammed Harun. 6 cilt. Beyrût, ts.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. Thk. Züheyr eş-Şâviş. 9 cilt. Beyrut: Mektebu’l-İslâmî, 1984.
• Kâdî Abdülcebbar, Şerhu'l-usuli'1-hamse. Trc. İlyas Çelebi. 2 cilt. İstanbul: Yazma Eserler Kurumu, 2013.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân, Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 24 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1427/2006.
• Mâturîdî, Ebu Mansur Muhammed b. Mahmud. Te’vîlâtu’l- Kur’ân. Thk. Ahmet Vanlıoğlu-Bekir Topaloğlu ve diğ. 18 cilt. İstanbul, 2005-2011.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib el-Basrî. en-Nuket ve’l-‘Uyûn, Thk. Abdulmaksud b. Abdurrahîm. 6 cilt. Beyrût: Daru’l-kutubi’l-‘ilmiyye, ts.
• Nesefî, Ebu’l-Berekat Hafızüddin Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medârikü't-tenzîl ve hakaikü't-te'vîl, thk. Yusuf Ali Büdeyvî, 3 cilt. Beyrut: Daru İbn Kesir, 2008.
• Rağib el-İsfahanî, Ebu’l-Kāsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal. “Vky”. Müfredat fî Ğaribi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Halil. Beyrût, 1426/2005.
• Râzî, Ebû Abdillâh Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Mefâtîhu’l-gayb. 32 cilt. Beyrut, 1981.
• Erba‘în fî usûli’d-dîn, Thk. Ahmed Hicâzî. 2 cilt. Kahire: Mektebetu’l-Kulliyâti’l-Ezheriyye, 1986.
• Râzî, Ebû Abdullah Zeynüddin Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkadir, Muhtaru’s-sıhah, Thk. Yusuf Muhammed, Beyrût: Mektebetu’l-‘asriyye, 1999.
• Sâbûnî, Nuraddîn. Kitabu’l-bidâye mine’l-kifâye fi’l-hidâye fi usuli’d-din. Thk. Fethullâh Huleyf. Kahire: Darü’l- Maarif, 1969.
• Taberî, Muhammed İbn Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. 25 cilt. Kāhire, 2001.
• Tabersî, Ebû Ali Eminüddin Fazl b. Hasen b. Fazl. Mecme‘u’l-beyân fî tefsiri’l-Kur’ân. Thk. Hâşim Resuli Muhallatî. 10 cilt. Beyrût, 2008.
• Tehânevî, Muhammed Ali. “en-Nebî”. Keşşâfu ıstılahati’l-funûn ve’l-‘ulûm. Nşr. Ali Dahrûc-Abdullah Hâlidî. 2 cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1996.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Cârullâh Mahmūd b. ‘Umar. el-Keşşâf ‘an hakāiki ğavâmıdi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekāvîl fî vucûhi’t-te’vîl. Thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed, 6 cilt. Riyâd: Mektebetü’l-Ubeykān, 1995.