Hudeybiye Antlaşması’nın Sosyo-Politik ve Stratejik Açıdan Tahlili Üzerine Bazı Tespitler

Yıl 2023, , 459 - 482, 30.06.2023

Mücahit Yüksel

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1265344

Cited By: 1

Öz

Hudeybiye Antlaşması, İslâm tarihindeki önemli dönüm noktalarından birisidir. Nitekim öncesinde müşriklere karşı savunma durumunda olan Müslümanlar, bu antlaşmanın ardından üstünlüğü ele geçirmeye başlamışlardır. Ayrıca bu antlaşma ile müşrikler ilk defa Müslümanları bir güç olarak tanımış oldular. Bu antlaşmanın öncesinden sonuna kadar yaşanan süreç, Hz. Peygamber’in siyasetindeki sosyolojik ve psikolojik birçok başarılı hamleyi de ihtiva etmektedir. Zira Hz. Peygamber, özellikle sergilediği barışçıl tavır ve başarılı siyaset sayesinde müşrikleri antlaşma yapmak zorunda bırakmıştır. Hz. Peygamber’in dikkat ettiği diğer sosyolojik ve psikolojik hususlar ise şu başlıklar altında toplanmaktadır: Toplum sosyolojisini iyi analiz etmek ve kamuoyunun desteğini kazanmak, kararlılık vurgusu yapmak, tedbirli olmak, istişareye önem vermek, birlik görüntüsü vermek, düşmanının değer yargılarını bilmek ve ilkeli davranmak. Nihayet, Hz. Peygamber’in uzun vadeli ve ilkeli hamleleri, müşriklerin dar çerçeveli ve kişisel hamleleri karşısında üstün gelmiştir. Bu makalede, Hudeybiye Seferi’nin başından sonuna kadar uzanan süreçte Hz. Peygamber’in ve müşriklerin karşılıklı olarak uyguladıkları psikolojik harp unsurları üzerinde durulmaktadır. Nitekim bu önemli veriler, her devirdeki Müslümanlara örnek olacak mahiyettedir. Çalışmada, muhtevanın niteliği gereği tasvir edici, didaktik ve analiz edici metot kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Hz. Peygamber, Hudeybiye Antlaşması, Siyaset, Müşrikler

Some Findings on the Socio-Psychologial and Strategic Analysis of Hudaybiyyah Peace

Öz

Hudaybiyyah Peace is one of the important turning points in the history of Islam. As a matter of fact, the Muslims, who were in a position of defense against the polytheists before, started to gain the upper hand after this treaty. In addition, with this peace, the polytheists recognized Muslims as a force for the first time. The process from before to the end of this treaty also includes many successful sociological and psychological moves in the policy of the Prophet. Because the Prophet forced the polytheists to make a treaty, especially thanks to his peaceful attitude and successful policy. Other sociological and psychological issues that the Prophet paid attention to are grouped under the following headings: To analyze the sociology of society well and to gain the support of the public, to emphasize determination, to be cautious, to give importance to consultation, to give an appearance of unity, to know the value judgments of the enemy and to act principled. Finally, the long-term and principled moves of the Prophet prevailed over the narrow and personal moves of the polytheists. This article focuses on the elements of psychological warfare mutually practiced by the Prophet and the polytheists in the period from the beginning to the en of the Hudaybiyya Expedition. As a matter of fact, these important data set an example for Muslims in every period. In the study, descriptive, didactic and analytical methods were used in accordance with the nature of the subject.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Prophet, Hudaybiyyah Peace, Politics, Polytheists

Kaynakça

• Aktay, Yasin - M. Mahfuz Söylemez (ed.). Bir Müslüman İslâm Tarihi’nin Sorunlu Konularına Nasıl Bakmalı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2021.
• Azimli, Mehmet. “Tarihin Kırılma Noktası: Hudeybiye Antlaşması”. Hikmet Yurdu 3/6 (2010), 35-48.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Cümel min ensâbi’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr, Riyâd ez-Ziriklî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. Dımaşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Arap-İslâm Siyasal Aklı. çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2. Basım, 2001.
• Ebû Halil, Şevkî. Sulhu’l-Hudeybiyye el-fethu’l-mubîn. Beyrut-Dımaşk: Dâru’l-Fikri’l-Muâsır-Dâru’l-Fikr, 1983.
• Erşahin, Seyfettin. İslâm Tarihini Anlama Klavuzu. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
• Fakîhî, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak. Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehri ve hadîsihi. thk. Abdulmelik Abdullâh Dehîş. 6 Cilt. Beyrut: Dâru Hadar, 2. Basım, 1414.
• Halil, İmadüddin. Dirâse fi’s-sîre. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2. Basım, 1425.
• Hattâb, Mahmud Şît. er-Rasûlü’l-kâid. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 6. Basım, 1422.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Hibbân b. Muâz b. Ma῾bed. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbârü’l- hulefâʾ. thk. Seyyid Aziz vd. 2 Cilt. Beyrut: el-Kütübü’s-Sekâfiyye, 3. Basım, 1417.
• İbn Hişâm, Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ vd. 2 Cilt. Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdihî, 2. Basım, 1955.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebû Bekr. Zâdü’l-meâd fî hedyi hayri’ı-ibâd. 5 Cilt. Beyrut-Kuveyt: Müessesetü’r-Risâle-Mektebetü’l-Menâri’l-İslâmiyye, 27. Basım, 1994.
• İbn Saʻd, Ebû Abdullah Muhammed b. Saʻd b. Munîʻ. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1990.
• İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed b. Mu-hammed el-Ya‘merî. ʿUyûnü’l-eser fî fünûni’l-meġāzî ve’ş-şemâʾil ve’s-siyer. thk. İbrahim Muhammed Ramazan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1993.
• Kapar, Mehmet Ali. “Hudeybiye Seferi ve Hz. Muhammed’in Barışçı Siyase-ti”. Tarihin Peşinde: Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmaları Dergisi 8/16 (2016), 155-175.
• Khanfar, Wadah. İlk Bahar. çev. Mehmet Yuşa Solak, Hasan Hacak. İstanbul: Vadi Yayınları, 5. Basım, 2021.
• Kur’ân-ı Kerim Meâli. çev. Hayreddin Karaman vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
• Lâhûrî, Muhammed Ali. Hayâtu Muhammed ve risâletuhû. çev. Münîr Baʻlebekî. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2. Basım, 1390.
• Öz, Ahmet. “Vahyin Son Yılları (Hudeybiye Anlaşması ve Mekke’nin Fethi)”. Tefsir (Surelerin Nüzul Sırasına Göre Analizi), 547-576.
• Öz, Şaban. İslâm Tarihi Metodolojisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Basım, 2011.
• Özmen, Ramazan. “Hudeybiye Barış Antlaşması ve Hadislerin Anlaşılmasında Hâdiselerin Arka Planını Okumanın Sunacağı İmkânlar Üzerine Bir Deneme”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 40 (2018), 277- 298.
• Şâmî, Muhammed b. Yûsuf es-Sâlihî. Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ʻibâd. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Muavvid. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Taberî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1407.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer b. Vâkıd Ebû Abdullah. Kitabu’l-Meğâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Aʻlemî, 3. Basım, 1989.