Abū Dhu’ayb al-Khudhalī and His Elegies: The Case of His Elegy to His Sons

Yıl 2023, , 1407 - 1436, 31.12.2023

Esat Ayyıldız

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1358459

Öz

In the vast expanse of classical Arabic literature, the works of Abū Dhu’ayb al-Hudhalī stand out, particularly his elegies, which provide a pro-found glimpse into the sociocultural dynamics of his era. The research presented in this article delves deep into the life and artistry of Abū Dhu’ayb, meticulously examining how his personal experiences and surroundings shaped his poetic expressions. Elegies, often characterized by their mournful tone and reflective nature, become especially significant in Abū Dhu’ayb’s repertoire as they offer poetic lamentations and provide insight into the world in which he lived. The subject of this research focuses on Abū Dhu’ayb’s elegies, providing an in-depth literary analysis, and aiming to discern the intricate interplay between his life’s events and his poetic manifestations. By situating Abū Dhu’ayb’s elegies within the broader canvas of classical Arabic poetry, this research seeks to shed light on their distinct characteristics, thematic concerns, and stylistic nuances. Within the scope of this article, special attention is given to his deeply moving elegy dedicated to his sons. Drawing from a wide spectrum of his poems, we ensure a comprehensive understanding of Abū Dhu’ayb’s unique approach to the art of elegy. The rationale for this inquiry becomes particularly salient when we position Abū Dhu’ayb within the milieu of his literary peers. Although numerous poets of his era ventured into the domain of elegy, Abū Dhu’ayb’s compositions stand apart, characterized by their intimate resonance and the intricate threads of narrative woven seamlessly into his poetic tapestry. Engaging with overarching themes of fate, destiny, honor, and the human condition, his works do more than just lament the loss of loved ones or ponder the transient nature of life. Through this research, we aim to elevate the understanding of Abū Dhu’ayb’s contribution to Arabic literature and underscore the importance of his elegies as both literary mas-terpieces and historical documents. The primary purpose of this study is twofold. Firstly, it seeks to explore the artistic depth and breadth of Abū Dhu’ayb’s elegies, understanding their thematic richness and linguistic excellence. Secondly, the study aims to draw connections between the poet’s life—a life replete with its share of joys, sorrows, triumphs, and tribulations—and the elegies he crafted. By doing so, the research offers a holistic view of the poet, not just as a literary figure but also as a person deeply affected by the world around him. The methodological framework employed in this research is rooted in both literary analysis and historical contextualization. By closely reading Abū Dhu’ayb’s elegies, the research deciphers their symbolic and metaphorical elements, laying bare the poet’s craft. Concurrently, by positioning these elegies within their historical context, the study provides a broader understanding of the socio-political and cultural milieu of Abū Dhu’ayb’s era. This dual approach ensures a well-rounded exploration, enabling readers to appreciate the elegies both as individual pieces of art and as part of a larger poetic tradition. The research methodology used in this study involves a combination of literary analysis and historical contextualization.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature, Abū Dhu’ayb al-Hudhalī, Elegy, Classical Arabic Poetry, ‘Ayniyya of Abū Dhu’ayb

Ebû Züeyb el-Hüzelî ve Mersiyeleri: Oğullarına Nazmettiği Mersiye Örneği

Öz

Klasik Arap edebiyatının geniş yelpazesi içerisinde, Ebû Züeyb el-Huzelî’nin eserleri, bilhassa da döneminin sosyokültürel dinamiklerine derin bir bakış sağlayan mersiyeleri ön plana çıkmaktadır. Bu makalede takdim edilen araştırma, Ebû Züeyb’in hayatını ve sanatını derinlemesine incelemekte, şahsî deneyimlerinin ve muhitinin şiirsel ifadelerini nasıl şekillendirdiğini titizlikle irdelemektedir. Genellikle kederli tonları ve düşündürücü tabiatıyla karakterize edilen mersiyeler, yalnızca şiirsel ağıtlar sunmakla kalmayıp şairin içerisinde yaşadığı dünyaya dair bir kavrayış imkânı sağladığı için de Ebû Züeyb’in külliyatında özellikle önem kazanmaktadır. Bu araştırmanın konusu, Ebû Züeyb’in mersiyelerine odaklanmakta, derinlemesine bir edebî analiz sunmakta ve onun hayatındaki olaylar ile şiirsel tezahürleri arasındaki karmaşık etkileşimi belirginleştirmeyi amaçlamaktadır. Mezkûr araştırma, Ebû Züeyb’in mersiyelerini klasik Arap şiirinin daha geniş bir çerçevesine yerleştirerek, onların farklı özelliklerine, tematik kaygılarına ve üslup nüanslarına ışık tutmayı planlamaktadır. Makale kapsamında, şairin oğullarına ithaf ettiği son derece dokunaklı mersiyesine ise özel bir alaka gösterilmektedir. Şiirleri-nin geniş bir yelpazesinden yararlanılarak, Ebû Züeyb’in mersiye sanatında sergilediği yaklaşımın kapsamlı bir şekilde anlaşılması sağlanmaktadır. Bu araştırmanın ehemmiyeti, Ebû Züeyb’i edebiyatçı çağdaşlarının muhiti içeri-sinde konumlandırdığımızda bilhassa belirginleşmektedir. Zira döneminin pek çok şairi mersiye alanına girmiş olsa da Ebû Züeyb’in kompozisyonları, samimi duygulanımları ve şiirsel dokusuna kusursuz bir şekilde işlenen girift anlatılarıyla ön plana çıkmaktadır. Kader, mukadderat, onur ve insanlık ahvali gibi kapsayıcı temalarla ilgilenen eserleri, sevdiklerinin kaybına ağıt yakmaktan veya hayatın geçici doğası üzerine düşünmekten daha fazlasını ifade etmektedir. Bu araştırmayla, Ebû Züeyb’in Arap edebiyatındaki katkılarının daha iyi anlaşılması ve mersiyelerinin hem edebî şaheserler hem de tarihî vesikalar olarak öneminin vurgulanması da hedeflenmektedir. Çalışmanın asli gayesi iki yönlüdür. İlk olarak, Ebû Züeyb’in mersiyelerinin sanatsal derinliğinin ve genişliğinin keşfedilmesi, tematik zenginliğinin ve dilsel mükemmelliğinin anlaşılması amaçlamaktadır. İkinci olarak ise çalışma, şairin sevinçler, üzüntüler, zaferler ve sıkıntılarla dolu yaşamı ile yazdığı mersiyeler arasında bağlantılar kurmayı istemektedir. Bu sayede araştırma, şairin sadece edebî bir figür değil, aynı zamanda etrafındaki dünyadan derinden etkilenen bir kişi olduğu hususunda da bütüncül bir bakış açısı sağlamaktadır. Bu araştırmada kullanılan metodolojik çerçeve hem edebî analize hem de tarihsel bağlamsallaştırmaya dayanmaktadır. Araştırma, Ebû Züeyb’in mersiyelerini yakından tetkik ederek, sembolik ve metaforik unsurlarını deşifre etmektedir ve şairin zanaatını belirgin kılmaktadır. Aynı zamanda bahis mevzu tetkik işlemi, bu mersiyeleri tarihsel bağlamları içerisinde konumlandırarak, Ebû Züeyb’in döneminin sosyo-politik ve kültürel ortamının daha geniş bir ölçüde anlaşılmasını da sağlamaktadır. Bu ikili yaklaşım, okuyucuların mersiyeleri hem bireysel sanat eserleri hem de daha geniş bir şiir geleneğinin parçası olarak takdir etmelerini sağlayarak çok yönlü bir mütalaa imkânı sağlamaktadır. Bu çalışmada kullanılan araştırma metodolojisi, literatür analizi ve tarihsel bağ-lamsallaştırmanın bir kombinasyonunu içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı, Ebû Züeyb el-Hüzelî, Mersiye, Klasik Arap Şiiri, Ebû Züeyb’in ‘Ayniyye’si

Kaynakça

• Blachère, Régis. Histoire de la littérature arabe: Des origines à la fin du XVe siècle de J.-C. Paris: Librairie d'Amérique et d’Orient Adrien Maisonneuve, 1952.
• al-Ḍabbī, al-Mufaḍḍal. al-Mufaḍḍaliyyāt. Critical ed. Aḥmad Muḥammad Shākir – ‘Abd al-Salām Muḥammad Hārūn. Cairo: Dār al-Ma‘ārif, 6th Edition, n.d.
• al-Ḍabbī, al-Mufaḍḍal. Dīwān al-Mufaḍḍaliyyāt: Ma‘a sharḥ wāfir li-Abī Muḥammad al-Qāsim b. Muḥammad b. Bashshār al-Anbārī. Critical ed. Charles James Lyall. Beirut: Maṭba‘a al-Ābā’ al-Yasū‘iyyīn, 1920.
• Er, Rahmi. “Ebû Züeyb el-Hüzelî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/272. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Grunebaum, G. E. von. “Abū Dhu’ayb al-Hudhalī”. The Encyclopaedia of Islam. ed. H. A. R. Gibb et al. 1/115. Leiden: E. J. Brill, 1979.
• al-Iṣfahānī, Abū al-Faraj ‘Alī. Kitāb al-aghānī. Critical ed. Iḥsān ‘Abbās – Ib-rāhīm al-Sa‘āfīn. 25 Volumes. Beirut: Dār Ṣādir, 1429/2008.
• Jacobi, Renate. “Die Anfänge der arabischen Ġazalpoesie: Abū Ḏu’aib al-Huḏalī”. Der Islam 61 (1984), 218-250.
• Montgomery, James E. “Dichotomy in Jāhilī Poetry”. Journal of Arabic Litera-ture 17 (1986), 1-20.
• Qasımova, Aida. Ərəb Ədəbiyyatı: V-XIII Əsrlər. Bakü: Qasımova A.Ş., 2019.
• Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums. 17 Volumes. Leiden: E. J. Brill, 1975.
• al-Shamlān, Nūra. Abū Dhu’ayb al-Hudhalī: Ḥayātuh wa shi‘ruh. Riyadh: ‘Imāda Shu’ūn al-Maktabāt, 1980.
• al-Shāwī, ‘Abd al-Hādī ‘Abd al-Raḥmān. “Thunā’iyya al-ḥayāt wa al-mawt bayn al-shā‘ir Abī Dhū’ayb al- Hudhalī (27 h) wa al-shā‘ir Abī al-‘Alā’ al-Ma‘arrī (449 h)”. Majalla al-Mustanṣiriyya li-l-‘Ulūm al-Insāniyya 2 (2023), 366-374.
• Stetkevych, Jaroslav. “The ‘Ayniyyah of Abū Dhu’ayb al-Hudhalī: The Achievement of a Classical Arabic Allegorical Form”. Journal of Arabic Literature 51 (2020), 273-324.
• al-Sukkerī, Abū Sa‘īd al-Ḥasan b. al-Ḥusayn b. ‘Ubayd Allah. Dīwān al-Hudhaliyyīn. Critical ed. Aḥmad al-Zayn. 3 Volumes. Cairo: al-Dār al-Qawmiyya li-l-Ṭibā‘a wa al-Nashr, 1385/1965.
• al-Ṭawālba, ‘Alī Maḥmūd – Banī ‘Īsā, Aḥmad Hilāl. “al-Mu‘ādil al-mawḍū‘ī fī ‘ayniyya Abī Dhū’ayb al-Hudhalī”. al- Majalla al-Mishkāt li-l-‘ulūm al-insāniyya wa al-ijtimā‘iyya 7/2 (1442/2020), 454-474.
• al-Ziriklī, Khayr al-Dīn. al-A‘lām. 8 Volumes. Beirut: Dār al-‘Ilm lil-Malāyīn, 2002.