Ḳuşeyrî’nin Leṭâifu’l-İşârât’ında Ahkâm Âyetlerinin İşârî Yorumu

Yıl 2021, , 1043 - 1074, 31.12.2021

İskender Şahin

https://doi.org/10.47424/tasavvur.969423

Öz

Fıkıh ve tasavvuf, bir insanın günlük yaşamı ile doğrudan alakalı olan iki disiplindir. Bundan dolayı İslam âlimleri, hemen her devirde bu iki alan arasında dinamik bir ilişkinin varlığını fark etmişler ve bu durumu daima göz önünde bulundurmuşlardır. Diğer taraftan söz konusu alanların temel kaynağının Kur’ân ve sünnet olması gerçeği de bu ilişkinin göz ardı edilememesinin nedenlerden biri olarak görülebilir. Bu minvalde çıkış noktaları itibariyle fıkhı ve tasavvufu bir araya getiren Kur’ân olduğu için, mutlaka ona yönelmek gerekir. Bu durumda, mevcut ahkâm âyetlerinin mutasavvıflarca nasıl anlaşıldığı ve yorumlandığı hususu karşımıza çıkmaktadır. Meseleye teferruatlı bir şekilde vakıf olabilmek ve sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek için onun, ancak bir işârî tefsir özelinde daha açık bir şekilde ele alınması gerekir. Bu sebeple makalede örnek bir İşârî tefsir olarak Ḳuşeyrî’nin Leṭâifü’l-işârât'ında müellifin ilgili âyetlere hangi İşârî anlamları verdiği ve bu sayede fıkıh tasavvuf ilişkisini nasıl kurduğu somut veriler ışığında tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, İşârî Yorum, Ahkâm, Ḳuşeyrî, Leṭâifü’l-iSârât.

Workary Interpretation of Provision Verses in Ḳuseyri's Letâifu'l-Isârât

Öz

Fiqh and Sufism are two disciplines that are directly related to a person's daily life. For this reason, Islamic scholars have noticed the existence of a dynamic relationship between these two fields in almost every period and they have always taken this situation into consideration. On the other hand, the fact that the main source of these fields is the Qur'an and the Sunnah, can be seen as one of the reasons why this relationship cannot be ignored. Since it is the Qur'an which brings fiqh and mysticism together, it is absolutely necessary to turn to it. In this case, we come across the issue of how the existing verses of provisions are understood and interpreted by mystics. To be able to understand the issue in detail and to reach healthy results, it should be handled more clearly only in the context of an Ishāri tafseer. For this reason, in the article, as an exemplary Ishāri interpretation, it has been tried to determine in the light of concrete data what Ishāri meanings the author gives to the relevant verses in Ḳushayri's Laṭāʾif al-Ishārāt and how he establishes the relationship between fiqh and mysticism.

Anahtar Kelimeler

Qur, Tafseer, Ishāri Interpretation, Provisions, Ḳushayri

Kaynakça

• Ateş, Süleyman. İşârî Tefsir Okulu. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1974.
• Bekiroğlu, Haydar. "Ḳuşeyrî'nin Leṭâif'inde İşârî Anlam Dünyası". Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6/12 (2017), 89-119.
• Bilkan, Ali Fuat. Fakihlar ve Sofuların Kavgası-17. Yüzyılda Kadızadeliler ve Sivasîler-. İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Fecr Yayınları, 1996.
• Çetin, Abdurrahman. “Nesih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/579-581. İstanbul: TDV Yay. 2006.
• Çetiner, Bedreddin. "Ahkâmu’l-Kur’ân". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1: 551. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi, İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
• Dursun, Akif. Tasavvuf Fıkıh İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İhyâu ulûmi’d-dîn. Beyrut: Daru’l-Marife, ty.
• Gördük, Yunus Emre. Tarihsel ve Metodolojik Açıdan İşârî Tefsir. İstanbul: İnsan Yayınları, 2013.
• Güngör, Erol. İslam Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1998.
• İbn Cüzey, Ebu’l-Kāsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kelbî. el-Ḳavânînü’l-Fıḳhiyye. Byy: bty.
• İbn Hallikân, Ebu'l-Abbas Şemseddin. Vefeyâtu'l-ayân ve enbâu ebnâi'z-zamân. thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru's-Sadr, 1971.
• İbn Mulḳān, Sirâceddîn Ebu'l-Hafs b. Ömer. Tabaḳātu'l-evliyâ. thk. Nureddin Şerîbe. Kahire: Mektebetü'l-Hancî, 1994.
• Kahraman, Abdullah. “Tasavvufî Tefsirlerin Ahkâm Âyetlerine Yaklaşımı (İsmail Hakkı-i Bursevî Örneği)”. Osmanlı Toplumunda Kur’ân Kültürü Ve Tefsir Çalışmaları-I, Ed. Bilal Gökkır ve diğerleri. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2011.
• Koca, Ferhat. “Nesih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/582-584. İstanbul: TDV Yay. 2006.
• Ḳuşeyrî, Abdulkerîm b. Hevâzin b. Abdulmelik. Leṭâifu'l-işârât. thk. İbrahim el-Besyûnî. Mısır: el-Hey'etü'l-Mısriyye el-âmme, ts.
• Ḳuşeyrî, Abdulkerîm b. Hevâzin b. Abdulmelik. Risaletü’l-Ḳuşeyrîyye. tahk. Abdulhâlim Mahmud, Mahmud b. eş- Şerif. Kahire: Mecelletü Kitabi’ş-Şa’b,1998/1409.
• Müslim, Ebu'l-Huseyn Müslim b. Haccâc. es-Sahîh. İstanbul: Çağrı yay., 1992.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünen. İstanbul: Çağrı yay., 1992.
• es-Sübkî, Tâcüddin. Tabakâtü’ş-Şâfiiyyeti’l-Kübrâ. Tahk. Mahmud Muhammed Tanâhî-Abdulfettâh Muhammed el-Hulv. Byy: Hecer, 1413.
• Suyûtî, Ebu'l-Fazl Abdurrahman b. Ebubekir Celâleddîn. Tabaḳātu'l-müfessirîne'l-ışrîn. thk. Ali Muhammed Amr. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1396.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsa b. Sevre. es-Sünen. İstanbul: Çağrı yay., 1992.
• Turan, Abdülbaki. “Ḳuşeyrî ve “Leṭâifu’l-İşârât” İsimli Tefsiri”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 4 (1991), 35-54.
• Uludağ, Süleyman. "İşarî Tefsir". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23: 424-428. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Uludağ, Süleyman. "Ḳuşeyrî". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26: 473-475. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Yılmaz, Hasan Kamil. Tasavvuf Meseleleri. İstanbul: Erkam Yayınları, 1997.