Jurisprudential Topics and Their Criticism Discussed By Molla Lutfī Of Tokat In His Manuscript “Risālah Muta'alliqah Bi Ayah Al-Ḥajj”

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 710 - 724, 30.12.2018

Hilal Özay

Öz

Molla Lutfī of Tokat
is one of the fifteenth-century Ottoman scholars. His work “Risālah
(Kalimāt) Muta'alliqah bi Ayah al- Ḥajj” covers many jurisprudential
issues about al- Ḥajj (pilgrimage). In the
mentioned work, he criticized the interpretation for the  verses 196-198 of surah al Baqarah in the
book “al-Kashshāf 'an Haqā'iq Ghawāmid al- Tanzīl wa 'Uyūn al-Aqāwīl fī Wujūh al-Ta'wīl” which is written predominantly
in dirāyah method by the Mu’tazilī scholar al-Zamakhsharī,
and the commentaries and  annotations
written on this interpretation. This study
discusses the conditions of Ḥajj, the isssue whether the ʿUmrah is wajib or not, abrogation of an āyah
by an hadith, the time for three days fasting during Ḥajj, certain times for performing the rituals
of Ḥajj, the
issue whether the waqfa on Arafah is wajib or not, and also Molla Lutfi’s views
and objections on these topics. 

Anahtar Kelimeler

Hajj, Umrah, Arafah, Zamakshari, al-Taftazani. Keywords: Hajj, Arafat, Teftâzânî

Tokatlı Molla Lutfi’nin “Risâle Müte‘Allika Bi Âyeti’l-Hac” İsimli Yazma Eserinde Ele Aldığı Fıkhi Konular Ve Tenkitleri

Öz

Osmanlı dönemi 15. yy. alimlerinden
Tokatlı Molla Lutfi hac ile ilgili pek çok fıkhi meseleyi içeren “Risâle
(Kelimât) müte‘allika bi âyeti’l-hac” isimli eserinde Mu‘tezile âlimlerinden Zemahşerî’nin ağırlıklı olarak dirayet
metoduyla yazdığı tefsiri el-Keşşâf an haķâiķı ġavâmizi’t-tenzîl ve
uyûni’l-eķâvîl fî vücûhi’t-tenvîl’ isimli eserinde Bakara suresinin 196-198.
ayetlerine yaptığı tefsiri ve daha çok da bu tefsir üzerine yazılmış şerh ve
haşiyeleri tenkit etmiştir. Bu çalışmada haccı tamamlama şartı, umrenin vacip
olup olmadığı, hadisin Kur’an’ı neshi, hacda üç gün orucun tutulma vakti, hacta
yapılacak görevlerin belli aylarda geçerli olduğu, arafat vakfesinin vacip olup
olmadığı konuları ve bu konularda Molla Lutfi’nin görüşleri ve itirazları ele
alınmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Hac, Umre, Arafat, Zemahşeri

Kaynakça

• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Ebu’z-Ziya Matbaası, 1935.
• İbn Kesîr, Ebu'l-Fida İsmail b. Ömer. Çev. Bekir Karlığa, Bedrettin Çetiner. Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1984.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (273/887). Sünenü İbn Mâce. İstanbul, 1992. Komisyon. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: TDV, 2006.
• Konyalı Mehmet Vehbi. Hülasatü’l- Beyan fi Tefsiri’l- Kur’an. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1967.
• Molla Lutfi. Risâle (Kelimât) müte‘allika bi âyeti’l-hac. Süleymaniye Kütüphanesi, Şehit Ali Paşa, nr. 2844.
• Nesâi, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali b. Bahr b. Sinan b. Dinâr (303/915), Sünenü Nesâî. İstanbul, 1992.
• Özen, Şükrü. “Teftâzânî.” DİA. Ankara, 2011, 40: 301-308.
• Tirmizî, Muhammed b. İsâ b. Sevre (279/892). Sünenü’t-Tirmizî. İstanbul, 1992.
• ez-Zemahşeri, Ebü’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed el-Harizmi. el-Keşşaf an haka’iki gavamidi't-tenzil ve uyuni'l-ekavil fi vucuhi't-te'vil. İstanbul 2016.