Kur’ân-ı Kerîm’de Nesh İddiası

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 463 - 500, 30.06.2019

Zakir Demir

Öz

Tercümesini
yapmaya çalıştığımız bu risale Muhammed Sâlih Ali Mustafa (ö. 1438/2017)
tarafından hazırlanılmış olup en-Nesħ fi’l-Kur’âni’l-Kerîm
(Dâru’l-Kalem, Beyrut 1409/1988, 72 s.) adıyla neşredilmiştir. Evrenselcilik
iddiasını temellendirmek maksadıyla neshi “hükümlerde tedricilik” olarak
tanımlamakta ve nesih problemini özet bir şekilde okuyucularına sunmaya
çalışmaktadır. Alî Mustafa, nesih
konusunu üç başlık altında ele almıştır. Birinci bölümde nesih terimi, selef ve
halef âlimlerinin nesih için zikrettikleri lügat ve ıstılah tanımları konu
edinmektedir. Bu bölümde nesih taraftarlarının ve muhaliflerinin delillerine,
neshi tanıma yollarına yer vererek konu hakkında biraz detaya girmiştir. Nesih
konusunu ele alan pek çok kitapta yer verildiği halde neshin kısımlarına,
şartlarına, çeşitlerine ve neshin bedâ ile tahsîs arasındaki farkına
değinmemiştir. İkinci Bölümde sahabe ve tabiûn döneminden başlayarak günümüze
kadar nesih konusunda yazılmış eserlerin listesine yer vermiştir. Üçüncü
bölümde klasik kitaplarda mensûh olduğu iddia edilen âyetlere dair özet bir
sunumu konu edinmiştir. Risalenin çevirisinde büyük ölçüde asıl metne bağlı kalmaya
çalıştık. Bununla birlikte, cümleler ve pasajlar arasındaki bağlantı
kopukluklarını ve bazı ifadelerdeki mana kapalılıklarını gidermek amacıyla asıl
metinde bulunmayan bazı kelimeler ilave etmek suretiyle metni daha anlaşılır
kılmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

NESİH, MENSUH, NASİH, MEFHÛMU'N-NESH, TARİHU'N-NESH

Kaynakça

• Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr es-Süyûtî (ö. 911/1505), el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân, Mektebetu’s-Sekafiyye, Beyrût ts.Ebû Muhammed Alî b. Hazm el-Endelüsî ez-Zâhirî (ö. 456/1064), el-İhkâm fî usuli’l-ahkâm (nşr. Muhammed Ahmet Abdülaziz Zeydan), Dâru’l-Fikri’l Arabî, 1398/1978.Ebû’l-Hasen Seyfüddîn Alî b. Muhammed b. Sâlim es-Sa‘lebî (ö. 631/1233), el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm, Halep 1387/1967.Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Talib el-Kaysî(ö.437), el-İzâh li nâsihi’l-Kur’ân ve mensûhi ve ma‘rifetu usûlihi ve ihtilâfu’n-nâsi fihi (nşr. Ahmet Hasen Ferhat), Câmiatu’l-İmam Muhammed b. Suudi’l-İslamiyye, Riyad 1396/1976.