SUFİ NOVEL IN MODERN ARABIC LITERATURE

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 39 - 60, 30.06.2019

Ethem Demir

Öz

Modern Arap Edebiyatında Tasavvufî Roman

Öz

Roman, edebî anlatım
gücüyle dil, kültür ve gelenek gibi insana dair her şeyi en iyi şekilde yansıtan
bir aynadır. Bu anlamda bireylerin ve toplumların karakterleri, kültürleri ve
düşünceleri onunla en güzel şekilde yansıtılabilmektedir. Romanın söz konusu öneminin
farkında olan edebiyatçılar, yaşadıkları toplumun tarihi, toplumsal gerçekleri,
serüvenleri ve aşkları gibi her hangi bir yönünü anlatmak istediklerinde roman
aynasını ilgili yöne çevirmişlerdir. 1960’lı yıllara gelindiğinde Arap
edebiyatçılar; siyasi ve sosyal çeşitli bunalımlar yaşayan Arap toplumunu
huzurlu bir atmosfere yönlendirmek adına söz konusu aynayı bu sefer insana
huzur veren, umutlarını yeşerten, muhabbetle donatan ve aidiyet duygusunu
geliştiren toplumun farklı bir yapısına, tasavvufa çevirmişlerdir. Bu anlamda yeni
bir roman türü olarak ortaya çıkan tasavvufî roman, tasavvufun manevi
hallerine, toplumsal yansımalarına ve bireydeki tezahürlerine değinmiştir. Konu
ve üslûp bağlamında Kur’ân’î bir anlayışı esas alan tasavvufî roman, Müslümanın
mazisiyle yaşadığı kültürel zihin kopukluğunu reddederek tarihiyle yeniden
güçlü bağlar tesis etmesini istemiştir. Bu manada özellikle sûfî ve Müslüman felsefecilerin
tarihî birikimlerinden yararlanmış ve Müslümanların kültürel, fikrî ve ‘irfânî
tarihî miraslarını edebî anlamda canlandırmaya çalışmıştır.

Abstract

The novel is a mirror that reflects everything about human beings like
language, culture and tradition in the best way. In this sense, the characters,
cultures and thoughts of individuals and societies can be reflected in the best
way. Being aware of the importance of the novel, the writers turned the novel
mirror into the related direction when they wanted to explain any aspect of the
society, such as their history, social realities, adventures and love. In the
1960s, Arab literary figures; In order to direct the Arab society living in a
variety of political and social crises to a peaceful atmosphere, they turned
this mirror into a different structure -meanly Sufism-, which gave people
peace, hope, nurture, and develop a sense of belonging. In this sense, the Sufi
novel, which emerged as a new type of novel, touched on the spiritual states,
social reflections and manifestations of Sufism. The Sufistic novel, which is based
on a Quranic understanding in the context of the subject and style, has asked
the Muslim to establish strong ties with his history by rejecting the cultural
mind break with his past. In this sense, he has benefited from the historical
accumulations of Islamic Sufis and philosophers and tried to revive the
cultural, intellectual and sufi Islamic historical legacies of the Muslims.

Anahtar Kelimeler

Arap edebiyatı, Roman, Modern Arap romanı, Tasavvufî roman

Kaynakça

• Altıntaş, Hayrani. Tasavvuf Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1986. ‘Arabî Bost. “Sihru’r-rivâyeti’l-‘irfâniyye ‘inde Abdililâh b. ‘Urfa”. Erişim tarihi: 06.01. 2019. https://arabicpost.net/opinions/2018/05/05/سحر-الرواية-العرفانية-عند-عبد-الإله-بن/.
• Bâtûl, ‘Arcûn. “Mine’t-tecribeti’s-Sûfiyye ile’r-rivâyeti’t-tecrîbiyyeti’l-mu‘âsıra: et-Tecelliyât li Cemâl el-Gîtânî nemûzeç”, Mecelletü’l-fikri’l-mutevassatî 6 (Eylül 2013): 128-173
• Bilgin, Önder. “Petrus Apaelardus Skolastiği: Sic et Non”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9/2 (Aralık 2009): 113-133 Cevizci, Ahmet. Ortaçağ Felsefesi Tarihi. Bursa: Asa Kitapevi, 2001. el-Cezîre, “Ehemiyyetü’r-Rivâye”. Erişim: 22 Ocak 2019. https://blogs.aljazeera.net/blogs/2016/10/11/أهمية-الرواية.
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. 10. Baskı. Ankara: Öncü Kitap Yayınları, 2009.
• Dayfi, Şevkî. el-Edebu’l-‘Arabiyyü’l-mu‘âsır fî Mısır. 3. Baskı. b.y.: Dâru’l-Ma‘ârif, 1992. Demir, Ethem. Ali Ahmed Bâkesîr ve Romancılığı, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2018.
• Er, Rahmi. Modern Mısır Romanı. 1. Baskı. Ankara: Hece Yayınları, 2015. Gazûl, Feriyâl Cebûrî. “er-Rivâyetü’s-Sûfiyye fi’l-Edebi’l-Magâribî”. Mecelletü Alif 17 (Kasım 2017): 28-53 Hacerî, İbrahim. “er-Rivâyetü’l-‘İrfâniyye: Medhal li Kadâya’n-Nev‘i”, Mecelletü Zevât 10, (Mayıs 2015): 10-15
• Hasan, ‘Ammâr Ali. Şeceretü’l-‘âbid. 1. Baskı. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 2011.
• Hasnâvî, Abdürrahim. “el-Vesîkatü’t-Târihiyye: İdâetün Epistemolojiyye”, Mecelletü’l-Mahtûtât ve’l-Mektebât li’l-Abhâsi’t-Tahassusiyye 1/3 (Eylül 2017): 102-122
• Hira, Cedîd. el-‘Acâibî fi’rivâyeti’l-Megâribiyyeti’l-mu‘âsıra: Rivâyâtü’l-mevlûdî şağmûm inmûzec. Doktora Tezi, Cîlâlî Liyâbis Üniversitesi, 2018.
• Hüseyn, Karnût. et-Tenâsu fi’r-Rivâyeti’l-Magâribiyyeti: Rivâyeteyi’t-Tibr ve Fezâ‘a Li İbrahim el-Kônî İnmûzecen. Yüksek Lisans Tezi, Ziyân ‘Âşûr Üniversitesi, 2013.
• İbn ‘Urfe, Abdulilâh. Tavâsînü’l-Gazzâlî. 1. Baskı. Beyrut: Dâru’l-Âdâb, 2011.
• İttihâd. “er-Rivâyetü’s-Sûfiyye…Mevsimü’l-Hicreti İle’l-Gaybiyyât”. Erişim: 28.11.2018. https://www.alittihad.ae/article/48498/2016.
• Kâsım, Abdülhakîm. Eyyâmu’l-insâni’s-seb‘a. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 1965.
• Ma‘aküm. Efdalü Mieti Rivâyetin Arabiyyetin fî Kâimeti İttihâdi’l-Küttâbi’l-Arabi ve Efdalü Mieti Rivâyetin fî Külli’l-‘Usur. Erişim: 25.12.2018. http://maakom.com/site/article/13836.
• Mahfûz, Necîb. et-Tarîk. Kahire: Darû’ş-Şurûk, 2008. Necâhî, Neclâ. “Delâletü’l-Me‘âlimi’l-Mekâniyye fî’s-Serdi’l-‘Irfânî Beyne’t-Târîhî ve’l-Mutehayyel Rivâyetü’l-Havâmîm li ‘Abdililâh b. ‘Urfe İnmûzec”. Mecelletü’l-‘allâme, 1/1 (Ocak 2016): 181-193
• Noyan, Sema. “1980 Sonrası Popüler Romanlar ve Tasavvuf”. Akademik Platform İslamî Araştırmalar Dergisi 1/2 (Nisan 2017):13-22
• Revîtî. “Abdulhâlık er-Rukkâbî”. 25.12.2018. https://www.rewity.com/forum/t216736.html.
• Sekâfât. “et-Tehâvvulâtü’l-Ma‘rifiyyetü’l-Cedîde fi’r-Rivâyeti’l-‘Arabiyye Be‘de 1990 Milâdi”. Erişim: 28.11.2018. http://thaqafat.com/2015/06/26311.
• Seyyâd, ‘Âdil. el-Ensâku’l-Mudmara fî rivâye Kavâ‘idi’l-‘ışki’l-Erba‘în rivâyet ‘an Celâleddin er-Rûmî li Elif Şafak, Yüksek Lisan Tezi, el-Arabî et-Tebesî Üniversitesi, 2017.
• Tahrîşî, Muhammed. Kırââtün fi’l-hitâbi’r-revâî, 1. Baskı. Londra: E-Kutub Ltd, 2017.
• Tekin, Mehmet. “Tuhaf Bir Tezli Roman: Aşk”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 4 (Temmuz 2010): 7-35
• ‘Ukbâ, Salâh Müeyyed. et-Turuku’s-sûfiyye ve’z-zevâyâ bi’l-Cezâir: târîhuhâ ve neşâtuhâ. Beyrut: Dâru’l-Burâk, 2002. Vahde. “en-Nez‘atü’s-Sûfiyye fî Rivâye ‘et-Tarîk’”. Erişim: 27.11.2018. https://www.alwahdahnews.net/26730/. Vatan. “Aşkla Kazandı”. Erişim: 10.02.2019. http://www.gazetevatan.com/-ask-la-kazandi--257175-magazin/.
• Vedâ‘atüllah, Âsiyê Muhammed. “eş-Şahsiyyetü’s-Sûfiyye fî Edebi’t-Tâhir Vattâr Rivâyetü ‘el-Veliyü’t-Tâhir’ Nemûzec”. Mecelletü’l-ulûmi’l-insâniyye 14 (Şubat 2014):186-202
• Verârî, Abdullatîf. “er-Rivâyetü’l-‘İrfâniyye: Kadâya’n-Nev‘i, el-Kitâbe ve’l-Mutahayyel”. Mecelletü Zevât 10 (Mayıs 2015):10-15
• Vidyû. “er-Rivâye”. Erişim: 27.11.2018. http://www.feedo.net/LifeStyle/Arts/Literature/Novels.htm. el-Yevmü’s-Sâbi‘. “‘Aşru’s-Senevât mine’l-Bûkır…Rivâyâtü’l-Kâimeti’t-Tavîle vel-Kasîra ve’l-Fâizûne ve’t-Tahkîm”. Erişim: 25.12.2018. https://www.youm7.com/story/2017/4/26/10-سنوات-من-البوكر-روايات-القائمة-الطويلة-والقصيرة-والفائزون-ولجان/3207279. Zahîr, İhsân İlhâ. et-Tasavvuf: el-menşe’ ve’l-mesâdir. 1. Baskı. Lâhûr: İdâru’t-Tercumâni’s-Sünne, 1986.