Ottoman Arabic Poet Ahmed el-Behlûl and the Contents of His Eulogies to Prophet Muhammad

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 837 - 870, 31.12.2019

Ahmet Şen

Öz

Ahmed b. Huseyn el-Behlûl, who was born and raised in
Tripoli, a province of the Ottomans in the 17th century, received education
from the most important scholars of Egypt and then returned to his hometown.
Ottoman poet Ahmed el-Behlûl is also a scholar who was interested in various
fields. Behlûl has dedicated his entire divan (collected poems) known as ed-Durru’l-Asfâ
ve’z-Zebercedu’l-Musaffâ fî Medhi’l-Mustafâ to the eulogy of Prophet Muhammad
(pbuh). The Divan, which is famous in North Africa and particularly in Libya,
is a cinquain written to Kâdî İyâz’s el-‘Iyâdiyye poem and consists of
29 poems each of which begin with the 29 letters of the Arabic alphabet and
each cinquain ends with the same letters. The poet mentions the Prophet Muhammad’s
(pbuh) birth, lineage, social ethics and good appearance, miracles, how
polytheism ended with Him, intercession, His superiority among other prophets,
holy places where He lived, the yearning for Him, the importance of saying
salawat on Him, on His Ahl al-Bayt (Family of the House) and companions, that
He is the savior from sins and mistakes, and the privilege of being His ummah.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and al-Balagha, Prophet Muhammad

Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden Ahmed el-Behlûl ve Hz. Peygamber’e Methiyelerinde Muhteva

Öz

17.
yy. da Osmanlıların bir eyaleti olan Trablusgarb’da doğup büyüyen Ahmed b.
Huseyn el-Behlûl, Mısır’ın önemli ilim adamlarından eğitim almış sonra
memleketine dönmüştür. Osmanlı dönemi şairi Ahmed el-Behlûl, şairlik yönünün
yanı sıra Akâid sahasında Durretu’l-‘Akâi’d, Fıkıh sahasında el-Mu‘ayyene
ve el-‘Izziyye ve Arap Dili ve Edebiyatı sahasında el-Makâmetu’l-Vitriyye
gibi eserleri telif ederek çeşitli sahalarla ilgilenmiş bir âlimdir. Behlûl, ed-Durru’l-Asfâ
ve’z-Zebercedu’l-Musaffâ fî Medhi’l-Mustafâ ismiyle meşhur divânını
tamamıyla Hz. Muhammed’i (sav) medhe tahsis etmiştir. Başta Libya olmak üzere
Kuzey Afrika’da meşhur olan Divan, Kâdî ‘İyâz’ın el-‘Iyâdiyye isimli
manzumesine yazılmış bir tahmis olup Arap alfabesinin 29 harfinin her biriyle
başlayıp beşlemelerin sonlarını da yine aynı harfle bitirdiği 29 kasideden
oluşur. Şair, divanında Hz. Peygamber’in (sav) doğumu, nesebi, güzel ahlakı ve
şemâili, mucizeleri, şirkin onunla ortadan kalktığı, şefaati, peygamberler
arasındaki üstünlüğü, yaşadığı kutsal mekânlar, O’na duyulan özlem, O’na, Ehli
Beytine ve Ashabına salavât getirmenin önemi, O’nun günah ve hatadan kurtarıcı
olması ve ümmeti olmanın ayrıcalığı konularına değinmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belâgatı, Hz. Muhammed, Ahmed el-Behlûl, Osmanlı, Medih

Kaynakça

• Ahatlı, Erdinç. “Şakk-ı Sadr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 309-310. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Ahmed en-Nâib el-Ensârî. el-Menhelu’l-‘Azb fî Târîhi Tarablusi’l-Garb. Trablusgarp: Mektebetu’l-Fercânî, ts.
• Ahmed en-Nâib el-Ensârî. Nefehâtu’n-Nisrîn ve’r-Reyhân. Kâhire: Metâbi’u’s-Sicilli’l-‘Arab, 1994.
• Bagdâdî, İsmâ‘îl b. Muhammed. Hediyyetu’l-‘Ârifîn. 2 Cilt. Beyrût: y.y., 1951.
• Bagdâdî, İsmâ‘îl b. Muhammed. Îdâhu’l-Meknûn fî’z-Zeyli ‘alâ Keşfi’z-Zunûn. Nşr. Meḥmed Şerefeddîn [Yaltkaya]. 2 Cilt. Beyrût: y.y., 1399.
• Behlûl, Ahmed. Dîvânu’l-Behlûl. Nşr. Ahmed el-Kat‘ânî. Trablusgarb: Mektebetu’n-Necâh, 2016.
• Cevherî, İsmâ‘îl b. Hammâd. “Mdh”. Sıhâh. Ahmed ‘Abdulgafûr ‘Attâr. 1: 403. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1987.
• Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi: Osmanlı Dönemi (Mısır ve Bilâdü’ş-Şam Bölgesi). Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2015.
• Durmuş, İsmail. “Methiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 406. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Eren, Mehmet. “Ümmü ma‘bed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 325-326. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
• Eser, Mithat. “Hz. Peygamber’in Bir Bulut Tarafından Gölgelenmesine Dair Rivayetlerin Değerlendirilmesi”. Journal of Islamic Research 1 (2011): 44-54.
• Eşref Fevzî Sâlih. Şuyûhu’l-Ezher. Gîze: Hibetu’n-Nîli’l-‘Arabiyye, 1997.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed. “Mdh”. Tehzîbu’l-Luga. Nşr. Muhammed ‘İvad Mur‘ib. 4: 251. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâs, 2001.
• Fidan, İbrahim. Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden İbnû’n-Naḳîb el-Ḥuseynî ve Şiirleri. Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
• İbn Galbûn, Muhammed b. Halîl. et-Tezkâr fî Men Meleke Tarâblus ve Mâ Kâne bihâ mine’l-Ahbâr. Bingâzî: Dâru’l-Medâri’l-İslâmî, 2002.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem. “Mdh”. Lisânu’l-‘Arab. 2: 589. 15 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1993.
• Küçüksarı, Mücahid. Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden İbrâhîm es-Sefercelânî ve Şiirleri. Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
• Muhibbî, Muhammed Emîn b. Fadlullâh. Hulâsatu’l-Eser fî A’yâni’l-Karni’s-Sânî ‘Aşer. 4 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• Samancı, Yusuf Sami. Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden Mencek Paşa ve Şiirleri. Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
• Suzan, Yahya. “Arap Şiirinde Bir Nazım Türü: Muhammes”. e-Şarḳiyât İlmî Araştırmalar Dergisi 4 (Kasım 2010): 17-37.
• Tâhir Ahmed ez-Zâvî. A‘lâmu Lîbyâ. Bingâzî: Dâru’l-Medâri’l-İslâmî, 2003.
• Topal, Şevket. “Şürünbülâlî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 274-276. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Ziriklî, Hayreddîn. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 2002.