Güncel Algıyla Kur’an’ın İtibarsızlaştırılmaya Çalışılması: Hz. Peygamber’in Evlilikleri ve Kölelik Meselesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 1491 - 1519, 31.12.2021

Muhammet Karaosman

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1010256

Öz

Günümüzde insan zihni çeşitli algı yönetimi metodlarıyla saldırıya mâruz kalmaktadır. Medya insan algılarını yönetmekte sıkça başvurulan bir araçtır. Bu yöntemlerin etkisiyle insanlar gerçeklerden daha çok algılarına göre hareket etmektedir. Oysa algılar her zaman gerçeğe tekabül etmez. Bu bağlamda Batı dünyasının yeni ötekisi/düşmanı Müslümanlar hakkındaki olumsuz algı en çok Kur’an-ı Kerim üzerinden oluşturulur. Araştırmamızda güncel algılara aykırı görünen iki örnek Kur’an perspektifinden incelenmektedir. Bu meseleler Hz. Muhammed’in Hz. Aişe ve Hz. Zeyneb’le yaptığı evlilikler, çok evlilik mevzusu ve kölelik meselesidir. Çalışmamız nitel bir araştırma olup literatür taramasına dayanmaktadır. Öncelikle bu konuların Hicaz-Arap kültüründe ve Kur’an’da nasıl yer aldığı ele alınmaktadır. Örnek olarak incelenen uygulamaların var olan kültüre uygunluğu müşrik, Yahudi ve münafıkların meseleye bakışıyla ortaya konulmaktadır. Ardından bu hususlarla ilgili oryantalist ve ülkemizdeki İslam dinine önyargılı bazı yazarların iddialarına yer verilmektedir. Araştırmacıların artık bigâne kalamayacağı sosyal medyadan da bazı örneklerden istifade edilmektedir. Nihayetinde şöyle bir tablo ortaya çıkmaktadır. Güncel algı, önce değer haline getirilmekte; daha sonra da bu algı başka zamanlara teşmil edilerek değerlendirme ölçütü olmakta ve bu ölçüye uymayan farklı uygulamalar itibarsızlaştırılmaya çalışılmaktadır. Kur’an ayetleri başta olmak üzere klasik eserlerdeki rivayetlerden hareketle bir itibarsızlaştırma faaliyeti yapılmaktadır. Fakat Kur’an-ı Kerim ayetleri sosyo-kültürel ortamlarından uzak bir şekilde literal okunarak çarpıtma yapılmakta ve genellikle anakronizme düşülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Algı Yönetimi, Kölelik, Teaddüd-i Zevcat, Ümmühatü’l-Mü’minin

Trying to Discrediting the Qur'an with Current Perception: Hz. Prophet's Marriages and the Issue of Slavery

Öz

Nowadays, the human mind has been attacked by various perception management methods. Media is a frequently used tool in managing human perceptions. Under the influence of these methods, people act more according to their perceptions than the facts. However, perceptions do not always correspond to reality. In this context, the negative perception about Muslims, the new other/enemy of the Western world, is most often formed through the Holy Qur'an. In the current study, two examples that seem to contradict current perceptions are examined from the perspective of the Qur'an. These examples are the marriage of Hz. Muhammad with Hz. Aisha and Hz. Zeyneb, the issue of polygamy and slavery. Our study is qualitative research and is based on a literature review. First of all, it is discussed how these issues take place in the Hijaz-Arab culture and the Qur'an. The suitability of the practices examined as an example to the existing culture is revealed by the viewpoint of the polytheists, Jews, and hypocrites. Then, the claims of some authors who are orientalist and biased against the Islamic religion in our country regarding these issues are included. Some examples are used from social media, where researchers can no longer remain ignorant. Finally, the following table emerges. The current perception is first converted into value; then this perception is transferred to other times and becomes a criteria for evaluation, and different practices that do not comply with this measure are discredited. Based on the narrations in classical works, especially the verses of the Qur'an, a discre-diting activity is made. However, the verses of the Qur'an are read literal away from their socio-cultural environments, distorting them and generally falling into anachronism.

Anahtar Kelimeler

The Qur, Perception Management, Slavery, polygamy, Ümmühatü

Kaynakça

• Abbott, Nabia. Hazreti Muhammed’in Sevgili Eşi Ayşe. çev. Tuba Asrak Hasdemir. Ankara: Yurt Kitap Yayın, 1999.
• Acarlıoğlu, Ahmet. “Sahâbîlerin Yaptıkları Evlilikler Bağlamında Hz. Pey-gamber (S. A. S.) Döneminde Çok Kadınla Evlilik Üzerine Bir Değerlen-dirme”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XXV/2 (2020), 83-109.
• Akgündüz, Ahmet. İslâm Hukukunda Kölelik-Câriyelik Müessesesi ve Osmanlı’da Harem. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 6. Basım., 2006.
• Akseki, Ahmed Hamdi. “İslâmiyet ve Taaddüd-i Zevcât”. Osmanlıdan Cumhuriyete İslam Düşüncesinde Arayışlar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 1999.
• Aktan, Hamza. “Hz. Peygamber Döneminde Kölelik Olgusu ve İnsan Özgürlüğüne Kur’anî Yaklaşım”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2001), 59-79.
• Apaydın, Mehmet. Siyer Kronolojisi. İstanbul: Kuramer Yayınları, 1. Basım., 2018.
• Arsel, İlhan. Kur’an’ın Eleştirisi 1. İstanbul: Kaynak Yayınları - İlhan Arsel Eserleri Dizisi, 2015.
• Arsel, İlhan. Kur’an’ın Eleştirisi 2. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2014.
• Arsel, İlhan. Şeriat ve Kadın. İstanbul: Kurtiş Matbaası, 1991.
• Arsel, İlhan. Şeriat ve Kölelik. İstanbul: Kaynak Yayınları - Turan Dursun ve Aydınlanma Dizisi, 2014.
• Arslan, İhsan. “Hz. Peygamber’in Zeyneb bint Cahş ile Evliliğinin Değerlendirilmesi”. Uluslarası Sosyal Araştırmalar Dergisi XII/ (2019), 938-945.
• Ateş, Ali Osman. Oryantalistlerin Hazreti Peygamber ile İlgili İddialarına Cevaplar. İstanbul : Beyan Yayınları, 1996.
• Atmaca, Gökhan. Hz.Ömer’in Kur’an Anlayışı ve Tefsir İlmine Katkıları. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Aydın, Erdoğan. Kur’an ve Din / İslamiyet Gerçeği I. İstanbul: Literatür Yayınları, 2019.
• Aydın, Mehmet Akif - Hamidullah, Muhammed. “Köle”. Türkiye Diyanet Vakfı Diyanet İslam Ansiklopedisi. 246- 248. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002.
• Ayverdi, Samiha. Kur’an Ahlakı ile Kölelikten Efendiliğe. İstanbul: Merkez Yayınevi, 1987.
• Azimli, Mehmet. “Hz. Aişe’nin Evlilik Yaşı Tartışmalarında Savunmacı Tarihçiliğin Çıkmazı”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 16/1 (2003), 28-37.
• Barış, Mustafa Necati. “Zeyneb bint Cahş ve Hz. Peygamber ile Evliliği”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi X/2 (2010), 177-192.
• Beğavî, el-Ḥuseyn b. Mesʿûd b. Muḥammed b. el-Ferrâʾ. Meʿâlimu’t-Tenzîl fî Tefsîri’l-Ḳurʾân. ed. ʿAbdurrezzâḳ el- Mehdî. I-V Cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Turâŝi’l-ʿArabî, 1420.
• Buhârî, İsmail Ebu Abdillah. Sahihu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necat, 1422.
• Burrî, Muḥammed b. Ebî Bekr b. ʿAbdullâh et-Tilmsânî el-. el-Cevhere fî Nese-bi’n-Nebî ve Aṡḥâbihi’l-ʿAşere. ed. Muḥammed et-Tûncî. Riyad: Dâru’r-Rifâʿî, 1983.
• Çınar, Mahmut. “Hz. Peygamber’in Zeynep Bint Cahş ile Evlliliği Etrafındaki Şüpheler”. Diyanet İlmi Dergi XLIII/1 (2007), 31-50.
• Cengiz, Mehdi. Dilde Kesinlik Sorunu- Anlatabilmenin İmkânı. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2021.
• Demir, Perihan. Zeyneb Binti Cahş’ın Hayatı ve Rivayetleri Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
• Demircan, Adnan. “Câhiliyye ve Hz. Peygamber Döneminde Çok Kadınla Evlilik”. İstem: İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi I/2 (2003), 9-32.
• Divlekci, Celalettin. “Ahzâb Suresi 37. Ayetiyle İlgili Nüzul Sebebi Rivayetleri Ve İlmî Değeri”. EKEV Akademi Dergisi 59 (2014), 89-106.
• Dursun, Turan. Din Bu I. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1991.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’âs. Sünenu Ebî Dâvûd. ed. Muhammed Muhyid-din Abdülhamid. 4 Cilt. Beyrut: el- Mektebetu’l-Asriyye, 1992.
• Ebü’l-Kāsım Mahmûd ez-Zemahşerî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabi, 1407.
• Erkocaaslan, Receb. “Hz. Peygamber’e Atılan Çirkin Bir İftira: Hz. Peygamber Zeyneb bint Cahş Evliliğinin Hz. Dâvûd Bat-Şeba Evliliğine Benzetilmesi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi XXIV/1 (2020), 475-496.
• Erul, Bünyamin. “Hz. Aişe Kaç Yaşında Evlendi? Dokuz Mu? On Dokuz Mu”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 19/4 (2006), 637-649.
• Fahruddin er-Râzî. Mefâtihu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1421.
• Görgün, Hilal. “Batıdaki Yayınların ‘Müslüman Kadın Algısına’ Etkisi Üzerine Bazı Notlar”. Türkiye V. Dini Yayınlar Kongresi-Kadın Konulu Dini Yayınlar -Tebliğler-Müzakereler. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2011.
• Görgün, Hilal. “Ortadoğu’da Sömürgeleşme Süreci: Bir Zihniyet Analizi”. Ortadoğu: Kaos mu Düzen mi? İstanbul: Tatav: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları, 2004.
• Gündüz, Ahmet. “Esbâb-ı Nüzûl Işığında Hz. Zeyneb’in Evlilikleri ve Nâzil Olan Hükümler”. Harran Üniversitesi İlahiyat fakültesi Dergisi XVIII/30 (2013), 170-195.
• Hatalmış, Ali. İslam Toplumunda Kölelik ve Cariyelik. Ankara: Araştırma Yayınları, 2012.
• İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdülmelik b. Hişâm ez-Züheylî el-Meâfiri. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Yusuf Ali Budeyvî. Yemâme, Dımaşk-Beyrut, 2005.
• İbn İsḥâḳ, Ebû ’Abdullâh Muḥammed b. İsḥâḳ b. Yesâr el-Muṭṭalibî. es-Sîre (Kitâbu’s-Siyer ve’l-Meğâzî). ed. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1978.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm. thk. Muhammed Hüseyin Şemsüddin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1419.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed. “Sünen”. thk. Muhammed Fuad Abdülbaki. Kahire: Dâru İhyai Kütübi’l- Arabiyye, ts.
• Jamjoom, Mohammed. “Yemeni Girl, 12, Dies in Painful Childbirth”. CNN.com. Erişim 28 Ağustos 2021. http://edition.cnn.com/2009/Health/09/14/yemen.childbirth.death/
• Karabulut, Bilal. “Algı Yönetimi ve Güvenliğin Siyasal Bir Araç Haline Dö-nüştürülmesi: Güvenlikleştirme Teorisi”. ed. Bilal Karabulut. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Karakaya, Nejdet. Kur’an’da Beş Duyu ve Algı. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Karaman, Hayrettin. “Köle ve Cariye Yok (Olmalıydı)”. Yeni Şafak (2010).
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. I-V Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Kevser Kâmil, Ali - Öğüt, Salim. “Çok Evlilik”. Türkiye Diyanet Vakfı Diyanet İslam Ansiklopedisi. 8/365-369. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Kılıç, Cemil. “Twitter”. Twitter. Erişim 10 Ekim 2021. https://twitter.com/m_cemilkilic/status/932620249907777536
• Kılıç, Cemil. “Twitter”. Twitter. Erişim 21 Eylül 2021. https://twitter.com/m_cemilkilic/status/1255404168686288896
• Koç, Ayten. “Hz. Zeyneb bint Cahş’ın Hayatı”. Diyanet İlmi Dergi XLV/2 (2009), 109-120.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. Ahmed el-Berduni, İbrâhim el-Itfiyyiş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1384.
• Kütükde, Hüseyinalp. Kur’an’da Algı Yönetimi (Mekke Dönemi). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Câmiʿu’l-beyân fî teʾvîli ʾâyi’l-Ḳur’ân. ed. ʿAbdullâh b. ʿAbdilmuḥsin et-Turkî. Beyrut: Dâru Hicr, 1422.
• Mukâtil b. Süleymân Ebü’l-Hasen b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. ed. Abdullâh Maḥmûd Şeḥâte. I-V Cilt. Beyrut: Müessesetü’t-Tarîhi’l-Arabiyyi, 1423.
• Mücâhid, Ebu’l-Haccâc el-Mahzûmî. Tefsîru Mücâhid. ed. Muḥammed ʿAbdu’s-Selâm Ebû’n-Nîl. Mısır: Dâru’l- Fikri’l-İslâmiyyi’l-Hadîse, 1410.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîhu Müslim. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, ts.
• Sa’lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim. el-Keşf ve’l-beyân fî tefsi-ri’l-Kur’an. ed. Ebû Muhammed b. Âşur. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, 1422.
• Saltık, Ahmet. “İslam’da ve Kuran’da Kölelik”. Erişim 21 Eylül 2021. http://ahmetsaltik.net/2016/07/03/islamda-ve- kuranda-kolelik/
• Saltık, Ahmet. “İslam’da ve Kuran’da Kölelik”. http://ahmetsaltik.net/. Erişim 14 Ekim 2021. http://ahmetsaltik.net/2016/07/03/islamda-ve-kuranda-kolelik/
• Sarıçiçek, Sertaç. “İran’da Gündemden Düşmeyen Çocuk Evlilikleri Sorunu”. İRAM Center | İran Araştırmaları Merkezi. Erişim 22 Eylül 2021. https://iramcenter.org/iranda-gundemden-dusmeyen-cocuk-evlilikleri-sorunu/
• Sarmış, İbrahim. Rivayet Kültürü ve Olumsuz Kadın Algısı. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2013.
• Savaş, Rıza. “Hz. Aişe’nin Evlenme Yaşı İle İlgili Farklı Bir Yaklaşım”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (1995), 139-144.
• Suzan, Yıldırım. “Hz. Aişe’nin Evlilik Yaşı Etrafındaki Tartışmalar”. İstem: İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi II/4 (2004), 239-247.
• Süheylî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahmân b. Abdillah b. Ahmed b. Ebi’l Hasen el-Has’amî es-. er-Ravdü’l-unuf fi tefsîri’s-sîreti’n-nebeviyye li-ibn Hişâm. Bey-rut: Dâru’l-Kütübü’l İlmiyye, 1971.
• Tekin, Arif. İslamda Cinsellik. İstanbul: Berfin Yayınları, 2014.
• Tirmizî, Ebu İsa. Sünenu’t-Tirmizî. 5 Cilt. Mısır: Şirketu Mektebeti ve Matbaati Mustafa el-Bali, 2. Basım, 1395.
• Toğuşlu, Serap. Hz. Peygamberin Hanımlarından Zeyneb Binti Cahş’ın Hayatı , Kişiliği , İslam Tarihindeki Yeri ve Önemi. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Tutar, Hasan. Simetrik ve Asimetrik İletişim Bağlamında Örgütsel Algılama Yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1988.
• Türk, Mehmet Sezai. “Algı Yönetimi ve İletişim: Algının Ötesinde Bir Gerçeklik Var mı?” Algı Yönetimi. ed. Bilal Karabulut. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Uraler, Aynur. “Ümmehâtü’l-Mü’minîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Vakıdi, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer el-. Kitabü’l-meğazi. ed. Muham-med Abdülkadir Ahmed Atâ. Beyrut-Lübnan: Dâr al-Kütüb al-İlmiyye, 2004.
• Yaka, Zeki. İslamda Kölelik. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1995.
• Yaşar, Hüseyin. Alman Oryantalizminde Kur’ân’a Bakış. İstanbul: İz yayıncılık, 2010.
• Haber7. “8 Yaşında Kız Boşanma Davası Açtı”. Erişim 28 Ağustos 2021. https://www.haber7.com/yasam/haber/341129-8-yasinda-kiz-bosanma-davasi-acti
• Radikal. “12 Yaşında Çocuk Doğum Yaparken Öldü”. Erişim 28 Ağustos 2021. http://www.radikal.com.tr/dunya/12_yasinda_cocuk_dogum_yaparken_oldu-954301/
• Facebook. “114 Hareketi Derneği”. Erişim 12 Eylül 2021. https://www.facebook.com/114Hareketi/posts/2516704318381168
• “Ateist Deist Fikir Ortamı”. Erişim 19 Eylül 2021. https://www.facebook.com/permalink.php? story_fbid=795095307489820&id=541931059472914
• “İslam’ın Büyük Çıkmazı: Kölelik Kurumu”. Erişim 13 Eylül 2021. https://www.munferit.net/2019/06/islamn-buyuk- ckmaz-kolelik-kurumu.html
• Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 11. Basım, 2011.
• turandursun.com. “Turan Dursun”. Erişim 12 Eylül 2021. https://turandursun.com/
• Radikal. “Yemenli Kadınlar Çocuk Evliliğinin Yasaklanmasına Karşı”. Erişim 10 Eylül 2021. http://www.radikal.com.tr/dunya/yemenli_kadinlar_cocuk_evliliginin_yasaklanmasina_karsi-987055/