İslam ve Demokrasi: Raşid Gannuşi Örneği

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 1145 - 1176, 31.12.2021

Mesut Düzce

https://doi.org/10.47424/tasavvur.972450

Öz

İslam ve demokrasi arasında bir çatışma ya da uyum olduğuna ilişkin tartışmaların oldukça uzun bir geçmişi bulunmaktadır. Konu gerek İslam dünyasından gerekse İslam dışı dünyadan çok sayıda düşünürün ve araştır-macının ilgisini çekmekte ve araştırmalarına yön vermektedir. Tunus’ta bir siyasi ve dinî hareket olan Nahda’nın kurucusu ve lideri Raşid Gannuşi de İslam ve demokrasi tartışmalarına aktivist ve entelektüel olarak yoğun bir katkı sunmuş ve halen sunmaya devam etmektedir. Onun gerek teorik gerekse pratik alanda gösterdiği çabalar İslam ve demokrasinin birlikte var olabileceğini, dahası İslamî bir demokrasinin mümkün olduğunu kanıtlamaya dönük olarak karşımıza çıkmaktadır. Gannuşi İslamî demokrasi kavramına olan bağlılığıyla tanınmaktadır. Bu çalışma, Gannuşi’nin konuyla ilgili yaklaşımını anlamaya çalışmak ve onun İslam ve demokrasinin birbiriyle uyumlu olduğuna ilişkin argümanlarını analiz etmek amacındadır. Çalışma aynı zamanda, İslam ve demokrasinin çatışmadığı yönündeki tezi hangi gerekçeler ve nasıl bir motivasyonla desteklediğini anlama teşebbüsü içindedir. Konu farklı yönlerden ele alındıktan sonra yazar sonuç bölümünde kendi değerlendirmesini sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Raşid Gannuşi, İslam, Demokrasi, İslamî Demokrasi.

Islam and Democracy: The Case of Rashid Ghannouchi

Öz

There is a long history of debates about the conflict or compatibility between Islam and democracy. The topic attracts the attention of a large number of thinkers and researchers from both the Islamic world and the non-Islamic world and directs their research. The founder and leader of Nahda, which is a political and religious movement in Tunisia, Rashid Ghannouchi, as an activist and intellectual, has made an intense contribution to the discussions on Islam and democracy and still continues to do so. His efforts, both theoretically and practically, appear to prove that Islam and democracy can coexist, moreover, an Islamic democracy is possible. Ghannouchi is known for his commitment to the concept of Islamic democracy. The aim of this study is to try to understand Ghannouchi’s approach on this issue and to analyze his argument that Islam and democracy are compatible with each other. The study also attempts to understand with what reasons and with what motivation Ghannouchi supported the thesis that Islam and democracy do not conflict. After the subject is addressed from different aspects, the author presents his own assessment in the conclusion section.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Rashid Ghannouchi, Islam, Democracy, Islamic Democracy.

Kaynakça

• Ahmad, Irfan. “Democracy and Islam”. Philosophy & Social Criticism 37/4 (Mayıs 2011), 459-470. https://doi.org/10.1177/0191453711400996
• Cox, Carolina - Marks, John. The “West”, Islam and Islamism: Is Ideological Islam Compatibale with Liberal Democracy? London: Civitas, 2003.
• Esposito, John L. - Voll, John. Makers of Contemporary Islam. New York: Oxford University Press, 2001.
• Gannuşi, Raşid. İslam Devletinde Kamusal Özgürlükler. çev. Osman Tunç. İstanbul: Mana Yayınları, 2015.
• Gannuşi, Raşid. İslam Toplumunda Vatandaşlık Hakları. İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 1996.
• Gannuşi, Raşid. Raşid Gannuşi ile İslami Hareket Üzerine Söyleşiler. çev. İbrahim Akbaba - Ramazan Yıldırım. İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 1994.
• Gannuşi, Raşid. Sivil Toplum ve Laiklik. çev. Gülşen Topçu. İstanbul: Mana Yayınları, 2010.
• Ghannouchi, Rached. “From Political Islam to Muslim Democracy: The En-nahda Party and the Future of Tunisia”. Foreign Affairs 95/5 (2016), 58-67. https://www.jstor.org/stable/43946956
• Ghannouchi, Rached. “Islam and Democracy in Tunisia”. Journal of Democracy 29/3 (2018), 5-8. https://doi.org/10.1353/jod.2018.0040
• Ghannouchi, Rachid. “Islam and Freedom Can Be Friends”. The Observer (1992).
• Ghannushi, Rashid. “Self-Criticism and Reconsideration”. https://www.milligazette.com/. 2004. Erişim 21 Ocak 2021. https://www.milligazette.com/Archives/2004/16-29Feb04-Print-Edition/1602200452.htm
• Jawad, Nazek. “Democracy in Modern Islamic Thought”. British Journal of Middle Eastern Studies 40/3 (01 Temmuz 2013), 324-339. https://doi.org/10.1080/13530194.2013.791138
• Keane, John. “Introduction: Democracy and Decline of the Left”. çev. Peter Kennealy. Democracy and Dictatorship: The Nature and Limits of State Power. kitap editörü Norberto Bobbio, çeviren Peter Kennealy. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1990.
• Koyuncu, Ahmet. “Dört Farklı Perspektiften İslam Demokrasi Tartışmaları”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/3 (07 Mayıs 2015), 705-727. https://doi.org/10.15869/itobiad.05909
• Rahman, Hafijur. Modern İslami Siyasal Düşüncede Devlet Kavramı: Yusuf el-Karadavi ve Raşid el-Gannuşi’nin İslam Devletine Yönelik Yaklaşımları. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2020.
• Sofi, Mohammad Dawood. Rashid Al-Ghannushi. Gateway East: Palgrave Macmillan, 2018.
• Stepan, Alfred. “Tunisia’s Transition and the Twin Tolerations”. Journal of Democracy 23/2 (2012), 89-103. https://doi.org/10.1353/jod.2012.0034
• Şahin, Bican. “Is Islam an Obstacle to Democratization in the Muslim World? The Debate of the Compatibility of Islam and Democracy Revisited”. Bilig 37 (01 Aralık 2006), 189-206. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilig/267785
• Tamimi, Azzam S. “Islam and Democracy from Tahtawi to Ghannouchi”. Theory, Culture & Society 24/2 (01 Mart 2007), 39-58. https://doi.org/10.1177/0263276407074994
• Tamimi, Azzam S. Rachid Ghannouchi: A Democrat within Islamism. New York: Oxford University Press, 2001.
• Tauseef, Ahmad Parray. “‘Islamic Democracy’ or Democracy in Islam: Some Key Operational Democratic Concepts and Notions”. World Journal of Islamic History and Civilization 2/2 (2012), 66-86. https://www.academia.edu/3015524/_Islamic_Democracy_or_Democracy_in_Islam_Some_Key_Operation al_Democratic_Concepts_and_Notions
• Tekin, Faruk. Liberal Söylemin İslamcı Yazarlar Üzerindeki Etkisi: Raşid el Gannuşi Örneği. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2020.
• Tripp, Charles. “Sayyid Qutb: The Political Vision”. Pioneers of Islamic Revival. ed. Ali Rahnema. 154-183. London: Zed Books, 1994.