Kur’ân-ı Kerîm’in İndirildiği Yedi Harf Hakkındaki Görüşlere Dair Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 1177 - 1210, 31.12.2021

Ahmet Karadağ

https://doi.org/10.47424/tasavvur.982695

Cited By: 1

Öz

Kur’ân’ın yedi harf üzere indirildiğine dair pek çok hadis bulunmaktadır. Konuyla ilgili sahih hadislerde yedi harfin, Kur’ân’ın okunuşuyla ilgili bir olgu olduğu anlaşılmaktadır. Ancak söz konusu hadislerde yedi harfin mahiyetine dair açık bir bilgi yer almadığından bundan maksadın ne olduğu ile ilgili çok fazla görüş ortaya atılmıştır. Zayıf hadislere dayanan birçok görüşe göre yedi harf, Kur’ân’ın okunuşundan ziyade içeriğiyle ilgili bir kavramdır. Kaynaklarda sahiplerine nispet edilmeden aktarılan bu yöndeki görüşler kıraat alanında uzman âlimler tarafından ya zayıf görüşler olarak kabul edilmiş ya da bütünüyle reddedilmiştir. Kuvvetli görüşler arasında ise şu üç görüş diğerlerine nazaran daha çok benimsenmiştir: 1. Kur’ân lafızlarının farklı lehçelere göre okunması 2. Kur’ân lafızlarının eş anlamlı kelimelerle okunması 3. Kur’ân lafızlarının farklı vecihlerle okunması. Kıraat alanında temayüz etmiş bilginler tarafından tercih edilen bu görüşler de ikna edici olmaktan uzaktır. Zira bu görüşlerin hepsinde şâz kıraatler de yedi harfin içeriğine dâhil edildiğinden yedi harfin kısmen de olsa neshedildiği iddia edilmiştir. Ancak Hz. Peygamber’in açık beyanına dayanmadan yedi harfin bir kısmının neshedildiğini iddia etmek mümkün değildir. Son arzada ya da Hz. Osman döneminde yedi harfin neshedildiğini ileri sürmek de zan ve tahminden öteye geçmemektedir. İşte bu çalışmada ilgili görüşler tahlil edilerek sahih olmayan kıraatlerin yedi harfin kapsamına alınamayacağı ve yedi harfin sahih kıraatten farklı bir olgu olamayacağı, böylece kısmen de olsa neshedilemeyeceği ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Yedi Harf, Kıraat, Lehçe, Eş Anlamlı Kelime, Vecih.

An Assessment of Opinions on the Seven Letters in Which the Qur’an Was Revealed

Öz

There are many hadiths stating that the Qur’an was sent down in seven letters. It is understood from sound hadiths on the subject that seven letters are a phenomenon related to the reading of the Qur’an. However, there is no clear information about the nature of the seven letters in the hadiths in question. Therefore, there are many opinions about what the seven letters are. According to many opinions based on weak hadiths, the seven letters are a concept related to the content of the Qur’an rather than its reading. These opinions are unknown to whom they belong and has certainly been accepted as weak opinions by scholars or rejected entirely. Among the strong views, the following three views are more widely accepted than the others: 1. Reading the Quran according to different dialects 2. Reading the words of the Quran with synonymous words 3. Reading the words of the Quran with different aspects. These views, which are preferred by eminent scholars, are also far from convincing. Because in all of these views, it is claimed that seven letters are partially abrogated since non-authentic recitations [al-qiraah al-şazzah] were also included in the seven letters. However, it is not possible to claim that the seven letters were partially abrogated without relying on the revered Prophet's explicit statement. Claiming that seven letters were abrogated in the last reading with Gabriel or in the period of venerable Osman is no more than anticipation and guesswork. So, in this study, the relevant opinions will be analyzed then it will be stated that the non-authentic recitations cannot be included in the seven letters, therefore the seven letters and the authentic recitations are same phenomenon. Finally, it will be revealed that the seven letters were not abrogated, even partially.

Anahtar Kelimeler

Tafseer, Seven Letters, Recitation, Dialect, Synonym Word, Aspects.

Kaynakça

• Akaslan, Yaşar. “Mûsâ Cârullah Bigiyef’in Kırâat İlmiyle Olan Münasebeti ve ‘Yedi Harf’ ile İlgili Fikirleri”. Turkish Studies 13/2 (2018), 145-163.
• Altuntaş, Halil. “el-Vücûh ve’n-nezâir”. Diyanet Dergisi 1/26 (Mart 1990), 13-29.
• Âşıkkutlu, Emin. “Kıraat İlminin Temellendirilmesinde Ahruf-i Seb‘a Hadisi”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları IV. ed. Bedrettin Çetiner. 43-106. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2002.
• Bedir, Lokman. “Kıraat Farklılıklarının Yoruma Etkisi”, İslam ve Yorum, ed. Abdurrahman Ateş vd. 2/313-328. Malatya: Malatya İlahiyat Vakfı, 2017.
• Bergamalı Cevdet Efendi. Tefsir Usûlü ve Tarihi. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2002.
• Bigiyef, Mûsâ Cârullah. “Kur’ân-ı Kerîm Kırâatinde Ahrufu’s-Seb‘a”. çev. Yaşar Akaslan. İslam Bilimleri Araştırmaları Dergisi 8 (2019), 105-116.
• Bigiyef, Mûsâ Cârullah. “Kur’an-ı Kerim’de İç Bütünlük”. çev. Muhammed Ersöz. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2021.
• Birışık, Abdülhamit. Kıraat İlmi ve Tarihi. Bursa: Emin Yayınları, 3. Basım, 2018.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiu’s-sahih. 8 Cilt. Riyad: Beytü’l-Efkâr, 1418/1998.
• Buladı, Kerim. “Klasik Tefsir Mukaddimelerinde Yedi Harf Meselesi ve Yo-rumları”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (Güz 2016), 113-139.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: DİB Yayınları, 23. Basım, 2012.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. Tâcü’l-luğa ve sıhâhu’l-Arabiyye. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1430/2009.
• Çakıcı, İrfan. Şâz Kıraatler ve Tefsire Etkisi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Çalışkan, Mehmet. “Kur’an’ın Nuzûlü ve Yedi Harf (el-Ahrufu’s-Seb’a Meselesi)”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (Haziran 2005), 215-242.
• Çetin, Abdurrahman. Kıraatların Tefsire Etkisi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3. Basım, 2020.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’ân-ı Kerîm’in İndirildiği Yedi Harf ve Kıraatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3. Basım, 2013.
• Çollak, Fatih. “Kur’ân’ın Nâzil Olduğu Yedi Harf Ruhsatı ve Kıraat İhtilâflarının Karakteristiği”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-III. 211-247. İstanbul, 2002.
• Dağ, Mehmet. Geleneksel Kıraat Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: İsam Yayınları, 2. Basım, 2019.
• Dânî, Ebû Amr ed-. el-Ahrufu’s-seb‘a li’l-Kur’ân. Cidde: Dâru’l-Minâre, 1418/1997.
• Demirci, Muhsin. Kur’ân Tarihi. İstanbul: İFAV, 6. Basım, 2014.
• Dutton, Yasin “Sözlü Kompozisyon, Yazılı Kompozisyon ve Yedi Harf Hadisi”, çev. Nazife Nihal İnce, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2014), 329-379.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Süneni Ebî Dâvûd. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1417/1997.
• Ebû Şâme, Abdurrahman b. İsmail b. İbrahim. el-Mürşidü’l-vecîz. thk. Tayyar Altıkulaç. Beyrut: Dâru Sâdır, 1395/1975.
• Ferâhidî, Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-ayn. thk. Abdülhamid Hindâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Feyizli, Hasan Tahsin. Kırâat-i Aşere. Ankara: DİB Yayınları, 2016.
• Ğıfârî, Abdürresul el-. el-Kırâat ve’l-Ahrufu’s-Seb‘a. Kum: Merkezü Dirâsâti’l-Mustafa ed-Düvelî, 1433/2012.
• Hârûf, Muhammed Fehd. el-Kur’ânü’l-Kerîm ve bi hâmişihî li teshîli’l-kırâati’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Beyrutî, 3. Basım, 1433/2012.
• Hûî, Ebû’l-Kâsım el-. el-Beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Kum: Envâru’l-Hüdâ, 1981.
• İbn Atiyye el-Endelüsî. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed. Mu’cemu mekâyîsi’l-lüğa. thk. Abdüsselam Muhammed b. Harun. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1399/1979.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed. el-İhsân bi tertibi sahihî ibn Hibbân. thk. Yûsuf Kemâl el-Hût. 10 Cilt. Beyrut: 1407/1987.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. Te’vîlü müşkili’l-Kur’ân. thk. Sa’d b. Necdet Ömer. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1435/2014.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-Arab. Kahire: Dâru’l-Meârif, ts.
• İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fi’l-kırââti’l-aşr. thk. Ali Muhammed ed-Dabbâ‘. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, trs.
• İsfehânî, Râğıb. Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Seyyid Kîlânî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, trs.
• İtr, Hasan Ziyauddin. el-Ahrufu’s-seb‘a. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1409/1988.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Tarih-i Kur’an. nşr. Melikşah Sezen. Ankara: Çizgi Kitabevi, 2019.
• Kahveci, İhsan. “Kevserî’nin Mütevatir Kıraatlar-Kur’ân İlişkisi Bağlamında Son Arz, Yedi Harf ve Kur’an’ın Cem’i Meselelerine Yaklaşımı ve Bu Yaklaşımın Analizi”. Uluslararası Düzceli M. Zâhid Kevserî Sempozumu. 245-265. Sakarya: Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2007.
• Karaçam, İsmail. Kıraat İlminin Kur’ân Tefsirindeki Yeri. İstanbul: İFAV, 3. Basım, 2018.
• Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerîm’in Nüzûlü ve Kırâati. İstanbul: İFAV, 6. Basım, 2018.
• Karagöz, Mustafa. “Vücûh ve Nezâirin Terimleşme Süreci”. Bilimname 14/1 (Mart 2008), 7-33.
• Kâri’, Abdülaziz Abdülfettah el-. Hadîsü’l-ahrufi’s-seb‘a. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1423/2002.
• Kaya, Osman. “Kur’an’ın Yedi Harf Üzerine İndirilmesi ve Ahrufu’s-seb‘a (Yedi Harf Meselesi)”. Cummhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (Aralık 2004), 219-244.
• Kefevî, Eyyûb b. Musa el-Hüseynî Külliyât. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1419/1998.
• Keskioğlu, Osman. Nüzûlünden Günümüze Kur’an-ı Kerim Bilgileri. Ankara: TDVY, 7. Basım, 2014.
• Kevserî, Muhammed Zâhid. el-. Makâlâtü’l-Kevserî. Kahire: el-Mektebetü’t-Tevfîkiyye, trs.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el- el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 22 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1427/2006.
• Maşalı, Mehmet Emin. Tarihi ve Temel Meseleleriyle Kıraat İlmi. Ankara: Otto Yayınları, 2. Basım, 2020.
• Matrûdî, Abdurrahman b. İbrahim el-. el-Ahrufu’l-Kur’âniyye es-seb‘a. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 1444/1991.
• Mekkî b. Ebî Tâlib. el-İbâne an meâni’l-kırâât. thk. Abdulfettah İsmail Şiblî, Kahire: Dâru Nahdatu Mısr, trs.
• Mennâ‘ el-Kattân. Nüzûlü’l-Kur’ân alâ seb‘ati ahruf. Kahire: Mektebetü Vehbe, trs.
• Müslim b. Haccâc, Ebu’l-Hüseyin. el-Câmiu’s-sahih. 5 Cilt. Riyad: Beytü’l-Efkâr, 1418/1998.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb en-. Sünenü’n-Nesâî. 8 Cilt. Riyad: Beytü’l-Efkâr, trs.
• Öğmüş, Harun. “Yedi Harf Meselesi”. İslâm Araştırmaları Dergisi 24 (2010), 1-23.
• Önen, Hacı. “Yedi Harf ve Kıraatin Kesiştiği ve Ayrıldığı Noktalar”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0/11 (Nisan 2014), 182-193.
• Öztürk, Hayrettin. “Kur’an-ı Kerim’in Kıraatinde Yedi Harf Meselesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 2/3 (2002), 97-111.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’an Kıraatlerinin Tarihsel Serencamına Genel Bir Ba-kış”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (Haziran 2003), 201-224.
• Râzî, Ebu’l-Fazl Ahmed b. Hasan er-. Meâni’l-ahrufi’s-seb‘a. thk. Hasan Ziya-uddin İtr. Katar: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1436/2011.
• Soysaldı, Mehmet. Kur’an’ı Anlama Metodolojisi. Ankara: Fecr Yayınları, 2001.
• Subhî es-Sâlih. Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyin, 1430/2009.
• Süyûtî, Celaleddin. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1429/2008.
• Şâhin, Abdussabûr. Târîhu’l-Kur’ân. Kahire: Nahdatu Mısr, 3. Basım, 1428/2007.
• Şimşek, Sait. “Kırâatların Kaynağı Problemi”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-IV. ed. Bedrettin Çetiner. 17-30. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2002.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Abdulmuhsin et-Türkî. 25 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1422/2001.
• Temel, Nihat. “Şâz Kıraatlar ve Yorum Farklılıklarına Etkisi”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-III. 175-199. İstanbul: 2002.
• Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. el-Hasen et-. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l- Arabî, ts.
• Ünal, Mehmet. “Kur’ân’ın Fonetik Naklinin Tarihi (Kıraat İlmi ve Kısa Tari-hi)”. Tefsir El Kitabı. ed. Mehmet Akif Koç. 59-91. Ankara: Grafiker Yayınları, 4. Basım, 2015.
• Yıldırım, Suat. Kur’ân-ı Kerîm ve Kur’ân İlimlerine Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat, 7. Basım, 2011.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin ez-. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 2 Cilt. y.y.: Mekte-betü Mus‘ab b. Umeyr, 1424/2004.
• Zerkânî, Muhammed Abdülazîm ez-. Menâhilü’l-irfân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Fevvâz Ahmed Zemerli. Beyrut: Dâru’l- Kitâbi’l-Arabî, 1415/1995.
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdillah ez-. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Dâru’t-Turâs, ts.