Hanefî, Mâturîdî Gelenekten Gelen Diyobend Ekolü’nün Tasavvufa Bakışı

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 1275 - 1304, 31.12.2021

Ömer Tay

https://doi.org/10.47424/tasavvur.995775

Cited By: 2

Öz

Muhammed Kâsım Nânotevî başkanlığında kurulan Diyobendîlerin ta-savvuf ile irtibatını konu edinen bu çalışmanın temel amacı, Hint alt kıtasının dinî yaşantısında etkin olan Diyobendîlerin tasavvufa olan yaklaşımlarını analiz etmektir. Çalışmada öncelikle Diyobend’in kuruluşu, İngilizlere karşı mücadeleleri, Osmanlı Devleti ile temasları ve daha sonra Diyobendîlerin tasavvuf anlayışına dâir bilgilere yer verilmiştir. Onların tasavvuf ile ilişkileri araştırılırken literatür açısından Diyobendîler ile ilgili temel kaynaklara bakılmıştır. Bu kaynaklar geniş bir incelemeye tabi tutularak onların tasavvufa bakış açıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar kısaca şöyle özetlenebilir: Sünnî olan Diyobendîler tasavvufu şerîatın bir parçası olarak görmektedirler. Onlar, mânevî hastalıklardan korunmak için tasavvufa sarılmaya, mürşidlerin sünnete ittibasına ve bid’atlardan uzak durmaya önem vermiş, ayrıca nübüvvetin velâyetten üstün olduğunu, kerâmetin hak olduğunu ve vahdet-i vücûdun tasavvufun esaslarından biri olmayıp bunun bir hâl olduğunu ifade etmişlerdir. Eğitim müfredatlarında tasavvuf klasiklerinin yanı sıra kendi mürşidlerinin yazdığı eserleri de okutan Diyobendîlerin tasavvufun birçok konusunda söz sahibi oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Diyobend, Bîat, Tevessül, Vahdet-i vücûd.

The View of the Diyubend School Coming from the Hanafi, Maturidi Tradition to Sufism

Öz

The main purpose of this study is to analyse the approaches of Deobandīs to Sufism. Deobandī school was founded in 1866 under the presidency Muḥammad Qāsim al-Nānautawī and is active in the religious life of the Indian subcontinent. In the study, first of all, information about the establishment of Deoband, their struggle against the British, their contacts with the Ottoman Empire and then their understanding of mysticism are given. While investigating the relations of the Deobandīs with sufism, the main sources related to the Deobandīs were examined in terms of literature. They were subjected to a wide examination and their perspectives on sufism were tried to be determined. The results obtained can be briefly summarized as follows: Sunnī Deobandīs see Sufism as a part of the sharī'ah; It is necessary to cling to sufism in order to protect themselves from spiritual diseases, and the followers should follow the sunna and stay away from bid'ahs. In addition, they stated that prophecy is superior to walāyah, miracles are true, and that the unity of existence is not one of the principles of sufism. It has been determined that Deobandīs, who teach sufi classics as well as works written by their own masters in their education curriculum, have a say in many aspects of sufism.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Deoband, Bīat, Tawassul, Waḥdat al-wujūd.

Kaynakça

• Bestevî, Şevket Ali Sâhib Kasım. Dârülulûm Diyobend ûr Medârisi İslâmiyye. Hindistan: Dârülulûm Diyobend Yayınları, 2018.
• Birışık, Abdulhamit. “Hindistan’da İslâm Araştırmaları”. 18/94-101. İstanbul: Diyanet İslâm Ansiklopedisi, 1998.
• Birışık, Abdulhamit. “Hint Alt Kıtasının İslami Tarihi”. Sabah Ülkesi 39 (2014), 18-23.
• Birışık, Abdülhamit. “Hint alt-kıtasında İslâm araştırmalarının dünü bugünü: Kurumlar, ilmî faaliyetler, şahıslar, eserler”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 17 (01 Aralık 2004), 1-62.
• Birışık, Abdülhamit. “Tohum”. Kültür Sanat 160 (2018).
• Büyükkara, Mehmet Ali. “Dışlamacı Müslümanlığın Orta Asya’daki İzdüşümleri: Selefîlik Hareketi ve Taliban”. Orta Asya’da İslâm 3/2012.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları, 2005.
• Ebrâru’l- Hak. Es’adu’l-Ebrâr. Delhi: Darul İşâ’ah, ts.
• Es’adî, Muhammed Ubeydüllah. Dâru’l Ulûm-u Diyobend. Diyobend: Dâru’l Ulûm, 2000.
• Hâşimî, Şâh Muînuddîn- Hâşimî, Cüneyd Ahmed. “Eşref Alî (Tahânevî) Tânevî’nin Reformist Düşüncesinde Tasavvuf”. çev. Yakup Yüksel- Muhammet Ali Tekin. Namık Kemâl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 3/18 (2017).
• İbn Kesîr, ‘İmadü’d-Din Ebu’l-Feda İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Beyrût: Mektebetü’l-Mea’rif, 1966.
• Kâsımî, Muhammedullah. Dâru’l-Ulûm Diyobend kı Câmî-u Muhtasar-i Târih. Diyobend: Dâru’l-Ulûm, 2016.
• Nanotevi, Muhammed Yakup. el-İmam Muhammed Kâsım Nânotevî Kema Raeytühu. Hindistan: Dârülulûm Diyobend Yayınları, 2018.
• Nedvî, Abdulbari. Kur’ân ve Sünnetin Işığında Tasavvuf ve Hayat. çev. Mustafa Ateş. İstanbul: İrfan Yayınları, 1996.
• Özcan, Azmi. “Dâru’l-ulûm”. 8/553-555. İstanbul: Diyanet İslâm Ansiklopedisi, 1993.
• Özşenel, Mehmet. “Halil Ahmed Sehârenpûrî”. 36/310-311. İstanbul: Diyanet İslâm Ansiklopedisi, 2009.
• Rahmetullah en-Nedvî. Eşref Alî Tahânevî, Hakîmü’l-Ümme ve Şeyhu Meşâyihi’l-Asri fi’l-Hind. Dımaşk: Dâru’l- kalem, 2006.
• Reşid Ahmed. Dârülulûm Diyobend. Lahor: Mektebe-i Cedîd Yayınları, 2004.
• Rusuhi Ankaravi, İsmail. Minhacü’l-Fukara. İstanbul: Vefa Yayınları, 2008.
• Sehârenpûrî, Halil Ahmed. Mebâhisu fi Akâidi Ehli’s- Sünneh el-Musennâ el-Mühenned ale’l-Müfenned. Ürdün: Dâru’l-Feth, 2004.
• Tâlib er-Rahmân. ed-Diyobendiyye Tarifûhâ-Akâiduhâ. Riyâd: Dâru’s-Samîî, 1998.
• Tay, Ömer. Muînüddîn-i Çiştî ve Çiştiyye Tarîkatı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Doktora, 2021.
• Tayyib, Muhammed. Ulamâ’u-Diyobend İtticâhuhumu’d-dînî ve Mizâcuhumu’l-Mezhebî. Hindistan, 1979.
• Tânevî, Eşref Ali. Bevâdirü’n-Nevâdir. Lahor: İdâretü’l-İslâmiyye, 1985.
• Tânevî, Eşref Ali. et-Tekeşşüf an Mühimmâti’t-Tasavvuf, (en-Nuketu’d-dakîka mimma yetea’lleku bi’l-hakîka). Mültân: İdâre-i Te’lifât-i Eşrefiyye, 2009.
• Tânevî, Eşref Ali. et-Tekeşşüf An Mühimmâti’t-Tasavvuf, (Hakikatu’t-tarîkati mine’s-sünneti’l-’anikah). Mültân: İdâre-i Te’lifât-i Eşrefiyye, 2009.
• Tânevî, Eşref Ali. Hadislerle Tasavvuf. çev. Zaferullah Davudi- Ahmet Yıldırım. İstanbul: Umran Yayınları, 1995.
• Tânevî, Eşref Ali. Melfûzât-i Kemâlât-i Eşrefiyye. Mültân: İdâre-i Te’lifât-i Eşrefiyye, 2009.
• Tânevî, Eşref Ali. Mesâilu’s-Sülûk min Kelâmi Meliki’l- Mülûk. Delhi: Kü-tüphâne’i-Eşrefiyye, 1917.
• Tekin, Muhammet Ali. Zafer Ahmed Osmânî Tânevî ve Hadisçiliği. Konya: Necmettin Erbakan, Doktora, 2020.
• Topaloğlu, Bekir- İlyas Çelebi, Kelam Terimleri Sözlüğü. İstanbul: isam Yayınları, 2009.
• Zafer Ahmed Osmanî. İ’lâu’s-Sünen. Karaçi: İdaretü’l Kur’ân ve-l Ulûmü-l İslâmiyye, 1922.