George Tarabishi's Criticisms on al-Shāfiʿī’s Approach to Ḥadīt̲h̲s and Evaluation of These Criticisms

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 411 - 445, 30.06.2024

Tahsin Kazan , Şenol Çakmak

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1453348

Öz

In the Muslim conception of religion, hadiths are considered as the se-cond source after the Ḳurʾān. In the minds of those who believe in the Ḳurʾān, there is no hesitation about the authenticity of this divine book since it has come to us through tawātur. As for the hadiths, since their relation to the Prophet is determined by the method of isnād, criticisms are mostly concentrated at this point. Muslim scholars resorted to the science of al-Djarḥ wa’l-taʿdīl to solve the problem of the attribution of hadiths to Prophet Muhammad. There are criticisms directed towards hadiths and scholars who played significant roles in the formation of the Islamic schools of thought by non-Muslim schloars living in Islamic regions as well. George Tarabishi, a Syrian writer and translator, is a scholar who has written numerous works on Islam and the Arab civilization shaped by Islam. This study focuses on his criticisms of al-Shāfiʿī’s understanding of hadith in his work, From the Islam of the Qur’an to the Islam of Hadith. Tarabishi’s criticisms against al-Shāfiʿī in his work were identified through document analysis technique and examined through the descriptive method.

Anahtar Kelimeler

Hadith, evidential value of the Hadiths, criticism, non-muslim, George Tarabishi, al-Shāfiʿī

Corc Tarâbîşî’nin Şâfiî’nin Hadislere Yaklaşımına Getirdiği Tenkitler ve Bu Tenkitlerin Değerlendirilmesi

Öz

Müslümanların din tasavvurunda hadisler Kur’ân’dan sonra ikinci kaynak olarak görülür. Kur’ân’a iman edenlerin zihninde bu ilahi kitap tevatür yoluyla geldiğinden sıhhati noktasında bir tereddüt bulunmamaktadır. Hadislerin ise Hz. Peygamber’e aidiyeti isnat yöntemiyle tespit edildiğinden eleştiriler daha çok bu noktada yoğunlaşmaktadır. Müslüman âlimler, hadislerin Hz. Peygamber’e aidiyet problemini çözmek için cerh ve ta‘dil ilmine başvurmuşlardır. İslâm coğrafyasında yaşayan gayri Müslim bilginler tarafından da hadislere ve İslâm düşünce ekollerinin oluşumunda önemli rolü olan âlimlere yöneltilen tenkitler bulunmaktadır. Suriyeli yazar ve mütercim olan Corc Tarâbîşî, İslâm ve İslâm’ın şekillendirdiği Arap medeniyetine dair çok sayıda eser yazmış bir bilgindir. Bu çalışmada Kur’ân İslâm’ından Hadis İslâm’ına adlı eserinde Tarâbîşî’nin Şâfiî’nin hadis anlayışına yönelttiği tenkitler ele alınmıştır. Tarâbîşî’nin eserinde Şâfiî’ye yönelttiği tenkitler doküman analizi tekniğiyle tespit edilip tasvirî yöntemle irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hadislerin Hücciyeti, Tenkit, Gayri müslim, Corc Tarâbîşî, Şâfiî

Kaynakça

• Abdurrahman, Taha. Fî Usûli’l-hivâr ve tecdîdü ilmi’l-kelâm. Beyrut: Merkezü’s-Sekafiyyi’l-Arabî, 2000. ‘Acîn, Ali b. İbrahim. mine’l-Hertakati ile’l-Usûliyye. Ammân: Darü’l-Eseriyye, 1440.
• Ahmed Kuştî, Abdürrahim. Mevkifü’l-itticâhi’l-hudâsî mine’l-İmam eş-Şâfiî. Cidde: Merkezü’t-Ta‘sîl, 1437.
• Arberry, A. J. British Orientalists. London: William Collins, 1943.
• Arslan, Gıyasettin. “İmam Şafii’nin Hikmet Teorisi”. İslâmî Araştırmalar 16/3 (2003), 444-453.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. Maʿrifetü’s-sünen ve’l-âsâr. thk. Abdülmu‘tî Emîn Kal‘acî. Beyrut: Dâru Kuteybe, 1414.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn el-. Menâkıbu’ş-Şâfiî li’l-Beyhakî. ed. es-Seyyid Ahmed Sakr. 2 Cilt. Kahire: Mektebetu Dari’t-Türâs, 1390.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. et-Târîhu’l-Kebîr. Haydarâbâd: Dârü’l-maârifi’l- Osmâniyye, ts.
• Dakr, Abdülganî. el-İmâmü’ş-Şâfiî fakîhü’s-sünneti’l-ekber. Dımaşk: Darü’l-Kalem, 1417.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer b. Ahmed. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1424.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût - Muhammed Kamil Karabelli. Beyrut: Darü’r-Risâle el-Âlemiyye, 1430.
• Ebû Şehbe, Muhammed. Sünnet Müdafaası. çev. Mehmed Görmez - M. Emin Özafşar. Ankara: Rehber Yayıncılık, 1990.
• Ebû Ya’la el-Halîlî, Halîl b. Abdillâh b. Ahmed el-Halîlî el-Kazvînî. el-İrşâd fî ma‘rifeti ‘ulemâi’l-hadîs. thk. Muhammed Saîd Ömer İdrîs. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
• Ertaş, Hikmetullah. “Min İslâmi’l-Kur’ân’i İlâ İslâmi’l-Hadîs Eseri Bağlamında Georghe Tarâbîşî’nin (Ö. 2016) Sünnet Eksenli Tenkitleri”. İlahiyat Araştırmaları. ed. Münir Yıldırım. Ankara: Akademisyen Kitabevi, 2019.
• Hansu, Hüseyin. “Şâfiî’nin Hadis Anlayışının Mu’tezile Üzerindeki Etkisi”. Gelenekselci ve Modernist Paradigmalar Kıskacında İmam Şâfiî. 145-159. Ankara: Araştırma Yayınları, 2014.
• Hindî, Abdülhamid el-Ferâhî. Müfredâtü’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ecmel Eyyûb el-Islâhî. Beyrut: Darü’l-Garbi’l- İslâmî, 1422.
• İbn Batta, Ebû Abdillâh Ubeydullah b. Muhammed b. Muhammed el-Ukberî - Rızâ b. Na‘sân. el-İbânetü’l-kübrâ. Riyad: Dârü’r-Rave, 1415.
• İbn Ebî Hâtım er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs. Âdâbü’ş-Şâfiʿî ve menâkıbuhu. thk. Abdülğanî Abdülhâlık. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd. Beyrut: Daru’l Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhibbuddin el-Hatîb. Beyrut: Darü’l-Ma’rife, 1379.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Tevali’t-Te’sis Li Maâlî Muhammed Bin İdris. thk. Ebü’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî. Beyrut-Lübnan: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406.
• İbn Haldûn, Abdurrahmân b. Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Hasen el-Hadramî. Kitâbü’l-ʿİber ve dîvânü’l-mübtedeʾ ve’l-haber fî eyyâmi’l-ʿArab ve’l-ʿAcem ve’l-Berber ve men-âsarahüm min-zevi’s-sultâni’l- ekber. thk. Halil Şehâde. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1408.
• İbn Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. Kitabü’s-Sikât. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sikâfiyye, 1408.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. Sahîhu İbn Hibbân. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm el-Harrânî. Mecmûʿu’l-fetâvâ. Mukaddimetün fî Usûli’t-Tefsir. thk. Adnân Zurzûr. Dımaşk: Darü’l-Kur’âni’l-Kerim, 1392.
• İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. Müfredâtü elfâzi’l-Kurʾân. thk. Safvân Adnân. Beyrut: Dârü’l-Kalem, 1412.
• Kettânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ca‘fer b. İdrîs. Nazmü’l-mütenâsir mine’l-hadîsi’l-mütevâtir. thk. Şeref Hicâzî. Mısır: Dârü’l-Kütübi’s-Selefiyye, ts.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri. Sünni Paradigmanın Oluşumunda Şâfi’î’nin Rolü. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2020.
• Küçükosman, Hasan. “Ebû Hanîfe’nin Ehl-i Hadîs’e Yaklaşımı”. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (30 Haziran 2022), 67-89.
• Liv, Cemil. Fıkhın Kaynaklarına ve Fıkıh Mezheplerine Oryantalist Yaklaşım; George Tarabişi Örneği. Ankara: Fecr Yayınları, 2020.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Teʾvîlâtü’l-Kurʾân. thk. Mecdî Baslûm. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426.
• Menâfü’l-Hamd. Min İslâmi’l-Kur’ân ilâ İslâmi’l-hadîs (Kırâatün nakdıyye fî kitâbi Cûrc Tarâbîşî). Katar: Merkezü Harmûn, 1439.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâʾi’r-ricâl. thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400.
• Mudâs, Hatice. Nakdu nazariyye ihtilâkı’l-esânîd inde’l-haddâsiyyîn. Hame: Câmiatü’ş-Şehîd, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Muğîre, Müntehâ bint Fahd. “Kırâatün fî kitâb min İslâmi’l-Kur’ân”. Mecelletü’l-Kalem 9/34 (Aralık 2022), 215-242.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Özervarlı, M. Sait. “Selefiyye”. TDV İslam Ansiklopedisi. 36/399-402. İstanbul: İSAM Yayınları, 2009.
• Pekcan, Ali. “Şafii İstihsan Yapmış mıydı?” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3/2 (01 Nisan 2003), 145-172.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. el-Ümm. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1410.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. er-Risâle. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Mısır: Matbaatü’l-Mustafa el-Bâbî, 1357.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî. Kitâbü’l-Muvâfakât. thk. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan. Beyrut: Dâru İbn Affân, 1417.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Muʿcemü’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecîd. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1415.
• Tarabîşî, Corc. Kur’ân İslam’ından Hadis İslam’ına. çev. İbrahim Sarmış. İstanbul: Kuram Yayınları, 2019.
• Tarâbîşî, Corc. min İslâmi’l-Kur’ân ilâ İslâmi’l-hadîs. Beyrut: Darü’s-Sakî, 1431.
• Waardenburg, Jacques. “Louis Massignon (1883-1962) as a Student of Islam”. Die Welt des Islams 45/3 (2005), 312-342.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Şuayb el- Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405.
• Zerkeşî, Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh. el-Burhân fî ʿulûmi’l-Kurʾân. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. Kahire: Dârü’t-Türâs, 1404.
• Zübeyrî, Hanan bint Abdullah. “Min İslâmi’l-Kur’ân ilâ İslâmi’l-hadîs li Cûrc Tarâbîşî faslu’ş-Şâfiî tekrîsü’s-sünne enmûzecen”. Mecelletü’l-Kalem 9/34 (Aralık 2022), 186-214.
• “George Tarabishi - Philosophers of the Arabs”. Erişim 08 Mart 2024. http://www.arabphilosophers.com/English/philosophers/contemporary/contemporary- names/Tarabishi/Tarabishi.htm
• “Georges Tarabichi”. Wikipedia, 17 Mart 2023. https://en.wikipedia.org/w/index.php? title=Georges_Tarabichi&oldid=1145143872
• “Icon of Arab Secularism Dies, Age 77”. 17 Mart 2016. Erişim 08 Mart 2024. https://gulfnews.com/world/mena/icon-of-arab-secularism-dies-age-77-1.1692338
• Ahram Online. “Iconic Arab thinker Georges Tarabichi dies at 77 - Books”. Erişim 08 Mart 2024. https://english.ahram.org.eg/News/193152.aspx