MALİ ANESTEZİ VE MALİ ALDANMA BAĞLAMINDA KAMU HARCAMALARININ FİNANSMANININ VERGİ BİLEŞENLERİ AÇISINDAN ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 42 - 55, 27.04.2022

Bilal Göde

Öz

Mali anestezi bireylerin mal ve hizmet satın alırlarken fiyatın içerisinde gizlenmiş olan vergiyi ödediklerinin farkında olmamasıdır. KDV ve ÖTV gibi fiyatın içindeki vergiler dolaylı vergiler olarak adlandırılmakta ve mali anesteziye uygun vergilerdir. Gelir vergisi ve kurumlar vergisi gibi vergiler ise dolaysız vergiler olup mali anesteziye uygun olmayan vergilerdir. Bireyler doğrudan vergiyi vergi idaresine ödediği için vergi yükünün baskısını hissetmektedir. Vergi gelirleri içerisinde dolaylı vergilerin payının seyri bir vergi sistemindeki mali anestezinin mevcudiyeti ve seyri açısından önemli bir göstergedir. Bireylerin ödedikleri vergiyi hissetmemelerinden hareketle kamu harcamalarının artışına ses çıkarmamaları mali aldanma olarak tanımlanmaktadır. Çalışmada Türk vergi sisteminin bileşenlerinden hareketle çeşitli vergilerin yıllara göre tahsilatları incelenerek mali anestezi kavramının mevcudiyeti gösterilmiştir. Kamu gelirlerindeki ve kamu harcamalarındaki sürekli artışın da varlığı sebebiyle Türkiye’de mali aldanmanın olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dolaylı Vergiler, Dolaysız Vergiler, Mali Anestezi, Mali Aldanma

ANALYSIS OF THE FINANCE OF PUBLIC EXPENDITURES IN THE CONTEXT OF FISCAL ANESTHESIA AND TAX ILLUSION IN TERMS OF TAX COMPONENTS

Öz

Fiscal anesthesia is the fact that individuals are not aware that they pay the tax hidden in the price when purchasing goods and services. The taxes included in the price such as VAT and SCT are called indirect taxes. These taxes are suitable for fiscal anesthesia. Taxes such as income tax and corporate tax are direct taxes and are not suitable for fiscal anesthesia. Since individuals pay the tax directly to the tax administration, they feel the pressure of tax burden. The course of the share of indirect taxes in tax revenues is an important indicator for the existence and course of fiscal anesthesia in a tax system. Tax illusion is defined as the fact that individuals do not respond to the increase in public expenditures due to the fact that they do not feel the pressure of the tax they pay. In the study, the existence of the concept of fiscal anesthesia is shown by examining the collections of various taxes according to the years, based on the components of the Turkish tax system. It has been concluded that there is tax illusion in Turkey due to the continuous increase in public revenues and public expenditures.

Anahtar Kelimeler

Indirect Taxes, Direct Taxes, Fiscal Anesthesia, Tax Illusion

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2011). Kamu Maliyesi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çelikkaya, A. (2019), Vergi Teorisi, Sağbaş, İ. İçinde, Verginin Tanımı, Amaçları, Tarihsel ve Teorik Gelişimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınevi.
• Demir, İ. C. (2009). Kamusal Harcamaların Toplumsal Algısı: Ampirik Bir Araştırma. Maliye Dergisi, 157, 210-226.
• Demir, İ. C. (2017), Fiscal Anaesthesia And Changing İn The Fiscal Limits Of Taxation: Review To Laffer Curve, İçinde A. Gerçek ve Ö.
• Çetinkaya (Edt.), 32nd International Public Finance Conference (ss. 39-42), Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Durkaya, M., ve Ceylan, S. (2007). Kamu Harcamalarının Finansmanında Vergi Bileşenlerinin Rolü ve Mali Aldanma. Hacettepe Üniversitesi, İİ BF Dergisi, (25), 2, 15-35.
• Edizdoğan N., Çetinkaya Ö., ve Gümüş E. (2013). Kamu Maliyesi, Bursa.
• Erdem, M., Şenyüz, D., ve Tatlıoğlu, İ. (2013). Kamu maliyesi, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Gedik, M. A. (2017). Türkiye Ekonomisinde Mali Yanılsama Endeksi Oluşturma Üzerine Bir Deneme, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:56, 1-27.
• Gedik, M. A. (2018), Mali Yanılsama: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Değerlendirme, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 10, No 1, 14-33.
• Göde, B. ve Gölçek, A. G. (2016). Bir kültür olarak vergi. Vergi Raporu, (207), 209-220.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, Bütçe Gelirleri İstatistikleri, https://gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/GBG1.htm, Erişim Tarihi: (15.03.2022)
• Gümüş, E. (2011). Kamu Maliyesi, Karayılmazlar, E. İçinde, Vergi Teorisi, İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Kirmanoğlu, H. (2011), Kamu Ekonomisi Analizi, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Muhasebat Genel Müdürlüğü, Genel Yönetim İstatistikleri, https://www.muhasebat.gov.tr/content/genel-yonetim-maliistatistikleri/gybi, Erişim Tarihi : (18.03.2022).
• Muhasebat Genel Müdürlüğü, Merkezi Yönetim ve Bütçe Dengesi İstatistikleri, https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri, Erişim Tarihi : (18.03.2022).
• Nacar, B. (2005). Yerel Yönetimlerin Mali Krizi Üzerine Kuramsal Açıklamalar: Nedenler, Öneriler ve Bir Değerlendirme1. Akdeniz University Faculty Of Economics &Administrative Sciences Faculty Journal/Akdeniz Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(9), 202-247.
• Öztürk, N. (2013). Kamu Maliyesi, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Sandalcı, U. ve Sandalcı, İ. (2021). Mali Anestezinin Ölçülmesi Üzerine Bir Alan Araştırması. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7(3), 109-132.
• Şahin, Ö. U. ve Akar, S. (2015). Türkiye’de Mali İllüzyon Varlığının Analiz Edilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52(600), 27-35.