TÜRK VERGİ HUKUKUNDA PEÇELEME VE SOSYAL PSİKOLOJİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 80 - 90, 24.10.2022

Rana Dayıoğlu Erul

Öz

Vergi hukukuna özgü bir kavram olan peçeleme, özel hukuk kavramı olan kanuna karşı hilenin vergi hukukuna yansıması olarak değerlendirilmektedir. Mükellefler, peçeleme ile özel hukukun geçerli saydığı biçimleri kullanarak vergi kanunlarına şeklen uygun ancak öz itibarıyla aykırı işlemler yoluyla gerçek iktisadi işlemi gizleme yoluna gidebilmektedir. Peçeleme devletin vergi kaybına, mükellefler arasında ise vergi adaletinin sağlanamamasına neden olmaktadır. Bu nedenle peçeleme ve kanuna karşı hileye başvurma nedenlerinin bireysel ve toplumsal düzeyde incelenmesi önem taşıdığından, bu hususların bireyden topluma ve toplumdan bireye etkilerin bir arada incelendiği sosyal psikoloji bağlamında ele alınması gerekmektedir. Bu çalışmada, Türk vergi hukukunda peçeleme kavramsal olarak incelenmiş, daha sonra ise mükellefleri peçeleme işlemlerine başvurmaya yönelten nedenler sosyal psikolojiyi oluşturan psikolojik sosyal psikoloji ve sosyolojik sosyal psikoloji çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kanuna Karşı Hile, Peçeleme, Sosyal Psikoloji

Tax Veiling in Turkish Tax Law and Social Psychology

Öz

Tax veiling, which is a concept specific to tax law, is considered as the reflection of fraud against law, which is a private law concept, on tax law. By using veiling and forms deemed valid by private law, taxpayers may try to hide the real economic transaction by means of transactions that are in conformity with tax laws in form but contrary to their essence. Tax veiling causes loss of tax revenues of the state and failure to provide tax justice among taxpayers. For this reason, since it is important to examine the reasons for tax veiling and fraud against law at the individual and social level, these issues should be considered in the context of social psychology, where the effects from individual to society and from society to individual are examined together. In this study, tax veiling in Turkish tax law is conceptually examined, and then the reasons that lead taxpayers to apply veiling are evaluated within the framework of psychological social psychology and sociological social psychology.

Anahtar Kelimeler

Fraud against Law, Tax Veiling (Tax Camouflage), Social Psychology.

Kaynakça

• Akman, Ş. T. (2008). Vergi Hukukunda “Peçeleme” Kavramının Hukuksal ve Sosyolojik Analizi. Ankara Barosu Dergisi, 3, 26-48.
• Aktan, C. C., Dileyici, D. ve Saraç, Ö. (2002). Vergi, Zulüm ve İsyan. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Allport, A. (1985). The historical background of social psychology. In Handbook of Social Psychology (Eds. Lindzey, G. and Aronson, E.). Vol. 1, 3rd ed., 1-46. New York: Random House.
• Aronson, E., Wilson, T. D. ve Akert, R. M. (2012). Sosyal Psikoloji (Çev. Okhan Gündüz). İstanbul: Kaktüs Yayınları.
• Baron, R. A., Byrne, D. and Suls, J. (1989). Exploring Social Psychology. Allyn & Bacon.
• Bayraklı, H. H., Saruç, N. T. ve Sağbaş, İ. (2004). Vergi Kaçırmayı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Vergi Kaçaklarının Önlenmesi: Anket Çalışmasının Bulguları. Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi Yolları. 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mayıs 2004, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık, 224-279.
• Bordens, K. S. ve Horowitz, I. A. (2002). Social Psychology. Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Second Edition.
• Brown, C. (2006). Social Psychology. SAGE Publications.
• Day, D. M. ve Marion, S. B. (2017). Applying Social Psychology to The Criminal Justice System. In Applied Social Psychology: Understanding and Addressing Social and Practical Problems (Eds. Gruman J. A., Schneider, F. W. ve Coutts, L. M.), 287-318. SAGE Publications, Inc, Third Edition.
• Dayıoğlu, M. R. (2018). Mali Sosyoloji ve Vergi Uyumu. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Eren, F. (1998). Borçlar Hukuku-Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Freedman, L. L., Sears, D. O. ve Carlsmith, J. M. (2003). Sosyal Psikoloji (Çev. Ali Dönmez). Ankara: İmge Kitabevi.
• Gök, A. K. (2007). Vergi Direncinin Gelişimi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, XXII(1), 143-163.
• Göksu, T. (2007). Sosyal Psikoloji. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Grasmick, H. ve Bursik, R. (1990). Conscience, Significant Others, and Rational Choice: Extending the Deterrence Model. Law and Society Review, 24(3), 837-861.
• Hogg, M. A. ve Vaughan, G. M. (2014). Social Psychology. United Kingdom: Pearson Education UK, Seventh Edition.
• Jones, E. E. (1998). Major developments in five decades of social psychology. In The handbook of social psychology (Eds. Gilbert, D. T., Fiske, S. T. and Lindzey, G.), 3-57. McGraw-Hill.
• Kaneti, S. (1986/1987). Vergi Hukuku. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Kaneti, S. (1992). Vergi Hukukunda Ekonomik Yaklaşım İlkesi. Vergi Dünyası Dergisi, 131.
• Kırbaş, S. (2018). Vergi Hukuku. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Lamont, E. P. (2009). Social Psychology: New Research. New York: Nova Science Publishers, Inc.
• Lewin, K. (1951). Problems of research in social psychology. In Field theory in social science (Ed. Cartwright, D.), 155-169. New York, NY: Harper & Row.
• Myers, D. G. ve Smith, S. M. (2012). Exploring Social Psychology. New York, NY: McGraw-Hill.
• Narter, M. (2007). Sosyal Psikolojinin Sosyal Kavramına Dair Öneriler. Sosyoloji Dergisi, 15, 2007/2, 23-30.
• Öncel, M., Kumrulu, A. ve Çağan, N. (2012). Vergi Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Pürsünlerli Çakar, E. (2013). Vergiye Karşı Direnme Şekilleri ve Vergi İnzivası. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XVII(1-2), 1293-1313.
• Reisoğlu, S. (2006). Borçlar Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Saban, N. (2006). Vergi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Schneider, F. W., Gruman, J. A. ve Coutts, L. M. (2017). Defining The Field of Applied Social Psychology. In Applied Social Psychology: Understanding and Addressing Social and Practical Problems (Eds. Gruman J. A., Schneider, F. W. ve Coutts, L. M.), 3-25. SAGE Publications, Inc, Third Edition.
• Jamie A. Gruman, Frank W. Schneider, & Larry M. Coutts. (2017). Applied Social Psychology : Understanding and Addressing Social and Practical Problems. SAGE Publications.
• Şenyüz, D. (2008). Peçeleme ile Muvazaanın Niteliği ve Arasındaki Farklar. Yaklaşım Dergisi, 185, 24-27.
• Taşkın, Y. (2012). Vergi Hukukunda Ekonomik Yaklaşım İlkesine Genel Bakış. Mali Çözüm Dergisi, 109, 69-76.
• Topçuoğlu, H. (1950). Kanuna Karşı Hile (Kanundan Kaçınma Yolları). İzmit: Selüloz Basımevi.
• Yılmaz, E. (2013). Kanuna Karşı Hilenin Vergi Hukukundaki Görünümü Olarak Peçeleme Kavramı ve Muvazaa ile Mukayesesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XVII(1-2), 1757-1781.