Öğretmen Adaylarının Kaynaştırma Eğitimine Yönelik İnançları ile Yetersizliği Olan Bireylerin Eğitimine Yönelik Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 73 - 91, 30.06.2020

Deniz Akdal , Türkan Bozdağ , Yasemin Aydın Ayşe Aşkan

Öz

Bu çalışmanın amacı; öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik inançlarının ve yetersizliği olan bireylerin eğitilmesine ilişkin tutumlarının farklı değişkenler açısından karşılaştırılmasıdır. Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik inançları ve yetersizliği olan bireylerin eğitilmesine ilişkin tutumları öğretmenlik hayatlarında kaynaştırma öğrencilerine davranış biçimlerini de etkileyeceği göz önüne alındığı için bu çalışma önemli görülmektedir. Nicel olarak yapılandırılmış bu araştırmada, ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın ulaşılabilen evrenini; 2019-2020 eğitim-öğretim yılı Kırşehir Ahi Evran Üniversitesinde öğrenim görmekte olan tüm son sınıf, öğretmen adayları oluşturmaktadır. Bu evrenden amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yoluyla çalışma örneklemi oluşturulmuştur. Araştırma verileri, “Öğretmen Adaylarının Kaynaştırma Eğitimine Yönelik İnançları Ölçeği ile “Yetersizliği olan bireylerin eğitilmesine ilişkin tutum Ölçeği” ve katılımcıların demografik bilgilerinin belirlendiği anket formları kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri anabilim dallarına göre kaynaştırmaya yönelik inançlarının değiştiğini gösterirken, yetersizliği olan bireylerin eğitimlerine yönelik tutumlarının farklılık göstermediği saptanmıştır. Branşlar açısından yapılan karşılaştırmada, öğretmen adaylarının büyük çoğunluğunun kaynaştırma eğitimi almadıkları ve yakın çevrelerinde kaynaştırma öğrencisi olmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, tutum, inanç, kaynaştırma eğitimi

Kaynakça

• Akçamete, G., & Kargın, T. (1994). Hizmetiçi eğitim programının öğretmenlerin işitme özel gereksinimlilere yönelik tutumlarına etkisi. Özel Eğitim Dergisi, 1(4), 13-19.
• Aker, G. (2014). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi hakkındaki tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Ashton, P. T. (1984). Teacher efficacy: A motivational paradigm for effective teacher education. Journal of Teacher Education, 35(5), 28-32.
• Bek, H., & Başer, H. G. A. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 160-168.
• Büyüköztürk, Ş. , Çakmak, E. K. , Akgün, Ö. E. , Karadeniz, Ş. & Demirel, F. , (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Camadan, F. (2012). Sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ve bep hazırlamaya ilişkin öz-yeterliklerinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 128-138.
• Carrigan, J. (1994). Attitudes about persons with disabilities: A pilot project. Art in Education, 47(6), 16-21.
• Combs S.,, Elliott, S., & Whipple, K. (2010). Elementary physical education teachers’ attitudes towards the inclusion of children with special needs: a qualitative investigation, International Journal of Special Education, 25(1), 114-125.
• Dalğar, G. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin ve okul öncesi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Diken, I.H. & Sucuoglu, B. (1999). Sınıfında zihinsel yetersizliği olan bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihin yetersizliği olan çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 26-34.
• Dolapci, S., & Demirtaş, V. Y. (2016). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 141-160.
• Eripek, S. (1986). Özel gereksinimli çocukların normal sınıflara yerleştirilmesi “kaynaştırma”. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2). Xx-xx.
• Gözün, Ö. & Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (2).xx-xx
• Gürsel F. (2006). Engelli bireyler için beden eğitimi ve spor dersinin öğrencilerinin engelli bireylere yönelik tutumlarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 67- 73.
• Güven, E., & Çevik, D. B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma (Balıkesir üniversitesi örneği). In 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 98-104.
• Iler, C. (2015). Pre-Service Early Childhood Teachers’beliefs On Inclusive Education With Respect To Their Self-Reported Personality Traits. Doctoral Dissertation, University of Middle East Technical. Ankara.
• İpek, C., & Bayraktar, Ş. (2004). Aday öğretmenlerin fen bilimleri ve sosyal bilimlere bakışları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 35-50.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kayhan, N., Şengül, A. & Akmeşe, P. P. Y. (2012). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (3), 268-278.
• Kösterelioğlu, İ. (2013). Engelli bireylerin eğitilmesine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 211-226.
• Küçüker, S. , Kargın, T. & Akçamete, G. , (2002). Rehberlik ve araştırma merkezi elemanlarının özel eğitim hizmetleri yönetmeliğine ilişkin görüşlerinin ve yeterlilik algılarının geliştirilmesi, Educational Sciences and Practice, 1,(1), 101-113
• MEB (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. 10.07.2020 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1963.pdf adresinden erişilmiştir.
• Orel, A., Zerey, Z. ve Töret, G. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (1). 23-33.
• Rizzo, T.I. (1985) Attributes related to teacher’ attitudes. Perceptual And Motor Skills, 60 (3), 739-742.
• Shapiro, A. (1999). Everybody belongs: changing negative attitudes toward classmates with disabilities, New York: Routledge Falmer.
• Soyyiğit, T. (2013). Sınıf öğretmenlerinin değer tercihleriyle kaynaştırmaya yönelik tutumları arasındaki ilişkininin incelenmesi (pendik ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Sarı, H. & Bozgeyikli, H. (2003) Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: karşılaştırmalı bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 183-203.
• Scruggs, T. E., & Mastropieri, M. A. (1996). Teacher perceptions of mainstreaming/inclusion, 1958–1995: A research synthesis. Exceptional children, 63(1), 59-74. https://doi.org/10.1177/001440299606300106.
• Sucuoğlu, B. & Kargın, T. (2003). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları yaklaşımlar. yöntemler, teknikler. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Şahbaz, Ü., & Kalay, G. (2010). Okulöncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (19), 116-135.
• Toy, S. N., & Duru, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlikleri ile kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 146-173. https://doi.org/10.12984/eed.00332
• Whittaker, C. R., Salend, S. J., & Duhaney, D. (2001). Creating instructional rubrics for inclusive classrooms. Teaching Exceptional Children, 34(2), 8-13.
• Yıldırım, C. (2000). Bilim felsefesi, İstanbul: Remzi Kitabevi,
• Yıldız, N. G., & Pınar, E. S. (2012). Kaynaştırma sınıflarındaki özel gereksinimli öğrencilere yöneltilen öğretmen davranışlarının incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2).