Sosyal Bilgiler Dersi Sorularının Soru Türü ve Hazırlama Teknikleri Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: Special Issue, 132 - 159, 29.10.2023

Ahmet Çopur , Hakan Önal

Öz

Sosyal bilgiler öğretmenlerinin hazırlamış olduğu yazılı yoklama sorularının soru türünü belirleme ve soruların yazım tekniklerine uygunluğunu inceleme amacında olan çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma gurubu 20 sosyal bilgiler öğretmeninden oluşan araştırmanın verileri “Soru Hazırlama Teknikleri Kontrol Çizelgesi” aracılığıyla çözümlenmiştir. Araştırma bulguları; yazılı yoklama sınavlarında sosyal bilgiler öğretmenlerinin, her sınıf düzeyinde, en fazla çoktan seçmeli soru tipini tercih ettiğini, çoktan seçmeli soru tipini sırasıyla iki seçkili, boşluk doldurma, eşleştirme ve açık uçlu soru türlerinin takip ettiğini ortaya koymuştur. Ek olarak öğretmenlerin; soru kökünü açık, doğrudan ve basit olarak ifade etme, dilbilgisi, uzunluk ve karmaşıklık konusunda eş değer madde oluşturma, çeldirici madde yazımı, maddeleri tek bir önerme veya fikir etrafında şekillendirme, her bir karşılığın bir ya da birden fazla kere veya hiç kullanılmayabileceğini belirtme, öncüllerden daha fazla karşılığa yer verme, aynı genişlikte boşluk bırakmama ve doğru cevaba dair ipucu verme gibi kriterler açısından geliştirilmeye açık olduğuna işaret etmiştir. Bu sonuçlara dayalı olarak; Öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerinin geliştirilmesi yanı sıra analiz, sentez ve değerlendirme basamaklarında olan kazanımlara ulaşma düzeylerinin belirlenmesi açılarından son derece önemli olan açık uçlu soruların, çok az kullanılmasının nedenleri araştırılarak çözümüne yönelik uygulamalı çalışmalar yapılması, öğretmenlerin kazanım ve beceri temelli soru hazırlama teknikleri açısından mesleki gelişimini sağlamak üzere projeler geliştirilmesi yönünde öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, yazılı yoklama, soru tipi, doküman incelemesi

Examining Social Studies Course Questions in Terms of Question Type and Test Item Writing Techniques

Öz

This study aimed to determine the question type of the written exam questions prepared by the social studies teachers and to examine the compatibility of the questions with the item writing techniques by using the document analysis method. Study data were collected from 20 social studies teachers and analyzed through the "Item Writing Techniques Checklist". Research findings revealed that social studies teachers preferred multiple-choice question types the most in written exam questions, followed by two-choice, fill-in-the-blank, matching and open-ended question types, respectively. In addition, findings showed that teachers were open to improvement reading criteria such as phrasing the stem of the question clearly, directly and simply, creating equivalent clauses in grammar, length, and complexity, distractor development, shaping items around a single proposition or idea, stating that each equivalent may not be used once, more than once, or not at all, including more responses than premises, not leaving spaces of the same width, and hinting at the correct answer. Based on these result, it I suggested to conduct applied studies to investigate the reasons why open-ended questions are rarely used although they are crucial in terms of developing students' high-level thinking skills as well as to determine the level of acquisition of the achievements in the analysis, synthesis and evaluation steps and to develop projects to ensure the professional development of teachers in terms of acquisition-based and skill-based item writing techniques.

Anahtar Kelimeler

Social studies, written exam, question type, document review

Kaynakça

• Akpınar, E., & Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının değerlendirilmesi [Evaluation of written exam questions of science teachers]. Milli Eğitim Dergisi, 172(Güz), 225-231.
• Anıl, D., & Acar, M. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ölçme değerlendirme sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri [Elementary school theachers’ views on issues they experience through measurement and evaluation processes]. Van Yüzüncü Yıl University Journal of Education, 5(2), 44-61.
• Aybek, E. C., Kartal, S. K., & Yıldırım, Ö. (2022). Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan test maddelerinin madde yazım ilkelerine uygunluğunun incelenmesi [Investigation of the test items published by Ministry of National Education according to the ıtem writing guidelines]. Bogazici University Journal of Education, 39, 357-374.
• Aydın, M., & Uçgun, D. (2020). Ortaokul Türkçe dersi sınav sorularının Program’daki kazanımlara göre incelenmesi [An analysis of secondary school Turkish language course exam questions in the sense of curriculum objectives]. Journal of Mother Tongue Education, 8(2), 343-356.
• Bahar, M. (2001). Çoktan seçmeli testlere eleştirel bir yaklaşım ve alternatif metotlar [A critical approach to multiple choice tests and alternative methods]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 1, 23-38.
• Bakırcı, G., Özmantar, M. F., & Bozkurt, A. (2022). Ortaokul matematik öğretmenlerinin veri işleme öğrenme alanına dair yazılı sınav soruları üzerine inceleme [Investigation of the secondary school mathematics teachers written exam questions on data handling]. E-International Journal of Educational Research, 13(3), 1-17.
• Balcı, E., & Tekkaya, C. (2000). Ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik bir ölçeğin geliştirilmesi [Developing a scale for measurement and evaluation techniques]. Hacettepe University Journal of Education, (18), 42-50.
• Baysen, E. (2006). Öğretmenlerin sınıfta sordukları sorular ile öğrencilerin bu sorulara verdikleri cevapların düzeyleri [The levels of teacher questions and student answers]. Kastamonu Education Journal, 14(1), 21-28.
• Bektaş, M., & Kudubeş, A. A. (2014). Bir ölçme ve değerlendirme aracı olarak: Yazılı sınavlar [As a measurement and evaluation tool: Written exams]. E-Journal of Dokuz Eylul University Nursing Faculty, 7(4), 330-336.
• Beydoğan, H. Ö. (1998). Okullarda ölçme ve değerlendirme [Measurement and evaluation in schools.]. Eser Ofset.
• Black, P. (1995). Assessment and feedback in science education. Studies in Educational Evaluation, 21(3), 257-279.
• Brookhart, S. M. (1997). Effects of the classroom assessment environment on mathematics and science achievement. Journal of Educational Research, 90(6), 323-331.
• Büken, R., & Artvinli, E. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki coğrafya etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi [Analysis of geography activities in social studies textbooks according to Bloom's revised taxonomy]. The Journal of Turkish Educational Sciences, 19(2), 1119-1142.
• Creswell, J. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.), Pearson Education Inc.
• Creswell, J., & Poth, C. (2018). Qualitative inquiry and research design choosing among five approaches. (4th ed.), SAGE Publications, Inc.
• Çepni, S., & Ayvacı, H. Ş. (2007). Fen ve teknoloji eğitiminde alternatif (performans) değerlendirme yaklaşımları [Alternative (performance) evaluation approaches in science and technology education]. In S. Çepni (Ed.). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi [Teaching science and technology from theory to practice]. Pegem A.
• Çepni, S., Özsevgeç, T., & Gökdere, M. (2003). Okullarda ve lise giriş sınavlarında sorulan fen bilgisi sorularının Bloom taksonomisine göre karşılaştırılması [Comparison of science questions asked in schools and high school entrance exams according to Bloom's taxonomy]. Milli Eğitim Dergisi, (157), 30-39.
• Çolak, K. (2008). Tarih dersi sınav sorularının Bloom taksonomisinin bilissel alan düzeyi açısından sınıflandırılması [Classification of high school history examinations questions according to cognitive levels of Bloom taxonomy]. (Tez No. 231749). [Master Thesis, Karadeniz Teknik University], Natioanal Thesis Center.
• Çopur, A., & Önal, H. (2023). Sosyal bilgiler dersi yazılı yoklama sorularının Bloom taksonomisi ve program kazanımlarına uygunluğu açılarından incelenmesi [Investigation of social studies course written attendance questions in terms of Bloom's taxonomy and suitability for program outcomes]. E-International Journal of Educational Research, 14(4), 195-212.
• Danışmaz, Ö. (2019). Lise tarih dersi sınav sorularının Bloom taksonomisinin bilişsel alan basamaklarına göre sınıflandırılması [The classification of high school history lesson exam questions according to cognitive domain of Bloom's Taxonomy]. (Tez No. 587052). [Master Thesis, Trabzon University], National Thesis Center.
• Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya [Curriculum development in education from theory to practice]. Pegem Akademi.
• Downing, S. M. (2005). The effects of violating standard item writing principles on tests and students: The consequences of using flawed test items on achievement examinations in medical education. Advances in Health Sciences Education, 10, 133-143.
• Durukan, E., & Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması [Classfying the activities in the Turkish lesson student workbook for the 6th, 7th and 8th grades students according to the renovated taxonomy of Bloom]. International Journal of Turkish Literature Culture Education, 6(3), 1619-1629.
• Ertürk, S. (1975). Eğitimde program geliştirme [Program development in education]. Yelkentepe.
• Gelbal, S., & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme konusunda yeterlilik algıları ve karşılaştıkları sorunlar [Teachers’ proficiency perceptions of about the measurement and evaluation techniques and the problems they confront]. Hacettepe University Journal of Education, (33), 235-247.
• Göçer, A. (2015). Lisansüstü eğitim gören Türkçe öğretmenlerinin yazılı sınav sorusu yazabilme yeterlikleri [Qualification for preparing written examination question of Turkish teachers who upper graduate education]. Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences, (17), 41-57.
• Gömleksiz, M. N., & Bulut, İ. (2007). Yeni fen ve teknoloji dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi [An assessment of the implementation of new science and technology curriculum]. Hacettepe University Journal of Education, 32(32), 76-88.
• Gömleksiz, M., & Erkan, S. (2014). Bilişsel alan davranışlarının ölçülmesi [Measurement of cognitive domain behaviors]. In B. Çetin, (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme [Measurement and evaluation in education]. (pp. 67-142). Nobel Akademik.
• Heverly, M., & Fitt, D. X. (1994). Classroom assessment of student competencies. Assessment & Evaluation In Higher Education, 19(3), 215-225.
• Karamustafaoğlu, S., Sevim, S., Karamustafaoğlu, O., & Çepni, S. (2003). Analyses of Turkish high school chemistry examination questions according to Bloom’s taxonomy. Chemistry Education: Research and Practice, 4(1), 25-30.
• Kaya, E., Bal, D. A., & Sezek, F. (2002). Biyoloji eğitimini değerlendirmede kullanılan soru tipleri hakkında lise ve meslek lisesi öğrencilerinin görüşleri [The views of the high school and vocational high school students regarding the question types used to evaluate biology courses]. Erzincan University Journal of Education Faculty, 4(1), 55-64.
• Kılıç, D. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih konuları ile ilgili soru sorma becerilerinin Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi [Evaluation of social studies teachers questioning skills about subject of history according to Bloom taxonomy]. (Tez No. 250818). [Master Thesis, Marmara University], National Thesis Center.
• Köken, N. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde “soru sorma metodu”nun önemi [The importance of the "questioning method" in social studies teaching]. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 4(2), 91-104. https://sbd.aku.edu.tr/IV2/6-(91-104).pdf
• Kutlu, Ö., Yalçın, S., & Pehlivanoğlu, E. B. (2010). İlköğretim programında yer alan kazanımlara dayalı soru yazma ve puanlama çalışması [A study on writing and scoring open-ended questions based on the primary school curriculum objectives]. Elementary Education Online, 9(3), 1201-1215.
• Küçükahmet, L. (1999). Öğretimde planlama ve değerlendirme [Planning and evaluation in instruction]. Alkım.
• Linn, R. L., & Gronlund, N. E. (1995). Measurement and assessment in teaching. (7 th ed.). Prentice Hall.
• McMillan, J. (2015). Classroom assessment: principles and practice for effective standards-based instruction [Sınıf içi değerlendirme etkili ölçütlere dayalı etkili bir öğretim için ilke ve uygulamalar]. (A. Arı, Trans.; 6th ed.). Eğitim Kitabevi.
• Ministry of National Education [MoNE]. (2005). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu [Social studies course curriculum and guide]. MEB.
• Orbeyi, S., & Güven, B. (2008). Yeni İlköğretim Matematik Dersi Öğretim Programı'nın değerlendirme öğesine ilişkin öğretmen görüşleri [Teachers’ perceptions related to the evaluation component of the education program of primary school education mathematics studies]. Journal of Theory and Practice in Education, 4(1), 133-147. http://eku.comu.edu.tr/index/4/1/sorbeyi_bguven.pdf
• Özden, Y. (1998). Öğrenme ve öğretme süreçleri [Learning and teaching processes]. Pegem Akademi.
• Özgül, D. A., & Polat, K. (2021). Öğretmen adaylarının ortaokul matematik dersi kazanımlarını yenilenmiş Bloom taksonomisine yerleştirebilme ve soru yazabilme becerileri [Investigating of mathematic teacher candicates’ skills to placement the learning outcomes according to revised bloom taxonomy and to write questions]. Journal of Bayburt Education Faculty, 16(32), 304-328.
• Patton, M. (2014). Qualitative research & evaluation methods [Nitel araştırma & değerlendirme yöntemleri]. (M. Bütün & S. B. Demir, Trans.; 3 rd ed.). Pegem Akademi.
• Sağlam-Arslan, A., Avcı, A., & İyibil, Ü. (2008). Fizik öğretmen adaylarının alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerini algılama düzeyleri [Physics teacher candidates' perception levels of alternative measurement and evaluation methods]. Dicle University Journal of Education Ziya Gökalp Education, 11, 115-128.
• Safran, M. (2002). Ortaöğretim kurumlarında tarih öğretiminin yapı ve sorunlarına ilişkin bir araştırma [A research on the structure and problems of history teaching in secondary education institutions]. Türk Yurdu Dergisi, 22(175), 73-79.
• Şanlı, C., & Pınar, A. (2017). Sosyal bilgiler dersi sınav sorularının yenilenen Bloom taksonomisine göre incelenmesi [An investigation of the social sciences courses exam questions according to revised Bloom’s taxonomy]. Elementary Education Online, 16(3), 949-959.
• Tarrant, M., Knierim, A., Hayes, S. K., & Ware, J. (2006). The frequency of item writing flaws in multiple choice questions used in high stakes nursing assessments. Nurse Education Today, 26, 662-671.
• Tekin, H. (1994). Eğitimde ölçme ve değerlendirme [Measurement and evaluation in education]. Yargı.
• Tekin, H. (2004). Eğitimde ölçme ve değerlendirme [Measurements and evaluation in education]. Yargı.
• Uymaz, M., & Çalışkan, H. (2019). Öğretmen yapımı sosyal bilgiler dersi sınav sorularının soru türleri ve kapsam geçerliğine göre incelenmesi [An investigation on the teacher-made social studies course exam questions in terms of the type of the questions and content validity]. International Journal of Humanities and Education, 5(10), 77-113.
• Yavuz, Ö. Ç., & Furkan, E. (2020). Sınav hazırlama ve yönetimi üzerine bir uygulama [An application on question preparation and management]. Journal of Information Systems and Management Research, 2(2), 10-15.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences] (8th ed.). Seçkin.
• Yıldız, S. B. (2004). Öğretmenler için soru sorma sanatı [The art of asking questions for teachers ]. Asil.
• Yıldız, İ., & Uyanık, N. (2004). Matematik eğitiminde ölçme değerlendirme üzerine [On measurement and evaluation in mathematics teaching]. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 97- 104.
• Yılmaz, A. A., & Gazel, A. (2017). 4. ve 7. Sınıf sosyal bilgiler derslerinde sorulan öğretmen sorularının Bloom taksonomisinin bilişsel alanına göre incelenmesi [The study of teacher’s questions asked in 4th and 7th social sciences classes according to Bloom taxonomy’s cognitive domain]. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 19(2), 173-186.
• Yılmaz, A., Akbaba, F. D., Halıpınar, F. M., Oral, S., & Ulusoy Ünlü, A. (2021). Okul öncesi eğitim etkinlik kitabının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi [Review of a pre-school activity book according to Bloom's revised taxonomy]. Journal of Uludag University Faculty of Education, 34(1), 343-385.