Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Tartışmalı Konuları Öğretimde Kullanma Yeterliklerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: Special Issue, 241 - 274, 29.10.2023

Döndü Özdemir

Öz

Bu araştırmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde tartışmalı konuları kullanma yeterliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yakınsayan paralel desenin kullanıldığı araştırmada45 sosyal bilgiler öğretmen adayı ile çalışılmıştır. Veriler araştırmacının geliştirdiği özyeterlik ölçeği ve öğretmen adaylarının hazırladıkları ders planları aracılığıyla toplanmıştır. Nicel veriler frekans, yüzde ve aritmetik ortalama gibi betimsel istatistikler ve ilişkisiz örneklemler t-testi ile analiz edilmiştir. Nitel verilerin analizinde ise tematik analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının sosyal bilgiler derslerinde tartışmalı konuların öğretimine ilişkin orta düzeyde yeterli olduklarını düşündükleri belirlenmiştir. Ders planlarının analizine dayalı sonuçlar, öğretmen adaylarının öğretim programıyla uyumlu biçimde çok çeşitli kazanım ve tartışmalı konu belirleyebildiği ancak bu konuları daha çok içerik merkezli yaklaşımla ele aldıklarını ortaya koymuştur. Ayrıca az sayıda öğretmen adayının öğrenciler için ikilemler içeren senaryolar oluşturarak farklı görüşlerin ifade edilebileceği bağlamlar oluşturduğu, argümantasyon süreçlerine dönük sorulara ders planlarında yer vermelerine rağmen kullanılan soruların nitelik açısından yetersiz olduğu ve çoğu katılımcının tartışmalı konuların öğretiminin değerlendirilmesine yönelik net ölçme-değerlendirme stratejisi geliştirmediği belirlenmiştir. Araştırma sonuçları öğretmen adaylarının özellikle tartışmalı konuların öğretim sürecine yönelik yeterliklerinin geliştirilmesi ihtiyacını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, tartışmalı konu, öğretmen adayı

The Study on Competencies of Prospective Teachers of Social Studies to Use Controversial Issues in Teaching

Öz

This study examines prospective social studies teachers’ competencies to use controversial issues in social studies. 45 prospective social studies teachers participated in the study using convergent parallel design. The data were collected through a self-competence scale developed by the researcher and the lesson plans prepared by the prospective teachers. The quantitative data were analysed through descriptive statistics such as frequency, percentage, and arithmetic average, as well as the independent samples t-test. The thematic analysis was used for the analysis of qualitative data. It was found that the prospective teachers think that they are competent at intermediate levels for teaching controversial issues in social studies classes. The results based on the analysis of the lesson plans reveal that prospective teachers can identify a wide range of acquisitions and controversial issues in compliance with the curriculum; however, they address these subjects with a content-based approach. It was further determined that a limited number of prospective teachers create contexts in which different opinions are expressed by building scenarios that contain dilemmas for the students; that the questions they make use of, are insufficient in terms of quality, although they include the questions regarding argumentation processes in their lesson plans and that most of the participants failed to develop a net assessment and evaluation strategy for the assessment of teaching of controversial issues. The study results reveal that prospective teachers’ competencies must be improved, especially regarding the teaching process of controversial issues.

Anahtar Kelimeler

Social studies, controversial issue, prospective teachers

Kaynakça

• Akman, Ö., & Bastık, U. (2016). Sosyal bilgiler ders kitaplarında ihtilaflı konular içerisinde yer alan ‘aile’ kavramının incelenmesi: Bir içerik analizi [The concept of family as a controversial ıssue in social studies textbooks: A content analysis]. Trakya Journal of Education, 6(2), 247-263.
• Alaçam Akşit, A. C. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konularla ve bu konuların öğretimiyle ilgili görüşleri [The views of primary education pre-service teachers’ on socioscientific issues and their perspectives on the teaching of these issues]. (Tez No. 286549). [Master Thesis, Ege University], National Thesis Center.
• Alagöz, B. (2014). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarına yönelik tartışmalı konular ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması [Developing a controversial ıssues scale toward social studies teacher candidates: The study of validity and reliability]. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(3), 735-766.
• Arslan, İ. E. (2019). Sosyal bilgiler dersinde tartışmalı konuların öğretimi ile ilgili öğrenci görüşleri [Students' opinions about teaching of the controversial topics in the social studies]. (Tez No.659420). [Master Thesis, Uşak University], National Thesis Center.
• Asimeng Boahene, L. (2007). Creating strategies to deal with problems of teaching controversial issues in social studies education in African schools. Intercultural Education, 18(3), 231-242.
• Avaroğulları, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde tartışmalı konularla ilgili bir eylem araştırması [An action research regarding controversial issues in social studies instruction]. NWSA: Education Sciences, 9(6), 139-150.
• Atabey, N., & Topçu, M. S. (2017). The development of a socioscientific issues-based curriculum unit for middle school students: Global warming issue. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 5(3), 153-170.
• Aynuz, A., & Memişoğlu, H. (2022). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tartışmalı konular ve öğretimine yönelik görüşleri. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, 15(89), 1-20.
• Bailey, C. (1975). Neutrality and rationality in teaching. In D. Bridges, & P. Scrimshaw (Ed.), Values and authority in schools (pp. 122-144). Hodder and Stoughton.
• Baki Pala, Ç. (2019). Demokratik vatandaşlık eğitiminde tartışmalı konular [Controversial issues in democratic citizenship education]. In C. Öztürk, Z. İbrahimoğlu & G. Yıldırım (Eds.). Kuramsal temeller ve güncel tartışmalar ışığında 21. yüzyılda vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi [Citizenship and citizenship education in the 21st century in the light of theoretical foundations and current debates]. (pp. 283-298). Pegem.
• Baki Pala, Ç. (2020). Tartışmalı ve hassas konuların sosyal bilgiler öğretimi bağlamında incelenmesi: Bir eylem araştırması [Exploring controversial and sensitive issues in the context of social studies education: An action research]. (Tez No. 286549). [Doctoral dissertation, Marmara University], National Thesis Center.
• Baloğlu Uğurlu, N., & Doğan, A. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ve akademisyenlerinin tartışmalı konuların öğretimi ile ilgili görüşleri [Social studies teacher candidates’ and academicians’ opinions about teaching of controversial issues]. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 17(3), 219-237.
• Berg, W. Graeffe, L., & Holden, C. (2003). Teaching controversial issues: A European perspective. London.
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı [Manual of data analysis for social sciences]. (11th ed.). PegemA.
• Cebesoy, Ü. B., & Dönmez Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Investigating pre-service science teachers’ attitudes towards socioscientific issues in terms of gender and class level]. Marmara University Atatürk Education Faculty Journal of Educational Sciences, 37, 100-117.
• Chikoko, V., Gilmour, J. D., Harber, C., & Serf, J. (2011). Teaching controversial issues and teacher education in England and South Africa. Journal of Education for Teaching, 37(1), 5-19.
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2020). Karma yöntem araştırmaları, tasarımı ve yürütülmesi [Designing and conducting mixed methods research]. (Y. Dede & S. B. Demir, Trans.; 4th ed.). Anı. (Orijinal work published 2011)
• Çepni, Z., & Geçit, Y. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutum ve görüşleri [Social studies teacher candidates' attitudes and views regarding socio-scientific issues]. International Journal of Geography and Geography Education, 42, 133-154.
• Çopur, A. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tartışmalı konuların öğretimine ilişkin düşüncelerinin incelenmesi [A review on the opinions of social studies teachers on teaching controversial issues]. (Tez No. 407250). [Master Thesis, Uludağ University], National Thesis Center.
• Dearden, R. F. (1981). Controversial issues in the curriculum. Journal of Curriculum Studies, 13(1), 37-44. Demircioğlu, İ. H. (2016). Tarih derslerinde tartışmalı konuların kullanımı: Türk tarih öğretmenlerinin görüşleri [Using controversial issues in history lessons: Views of Turkish history teachers]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 147-162.
• Evren Yapıcıoğlu, A., & Kaptan, F. (2018). Sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımının argümantasyon becerilerinin gelişimine katkısı: Bir karma yöntem araştırması [Contribution of socioscientific issue based instruction approach to development of argumentation skills: A mixed research method]. Ondokuz Mayis University Journal of Education, 37(1), 39-61.
• Driver, R., Newton, P., & Osborne, J. (2000). Establishing the norms of scientific argumentation in classrooms. Science Education, 84, 287-312.
• Dube, O. (2009). Addressing current controversial issues through the social studies curriculum: Making social studies come alive. European Journal of Educational Studies, 1, 25-34.
• Ersoy, F. A. (2010). Social studies teacher candidates’ views on the controversial issues incorporated into their courses in Turkey. Teaching and Teacher Education, 26(2), 323-334.
• Ersoy, F. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tartışmalı konulara katılımını etkileyen etmenler [Factors affecting the participation of social studies teacher candidates in discussions on controversial issues]. Journal of Social Studies Education Research, 4(1), 24-48.
• Gereluk, D. (2012). Education, extremism and terrorism: What should be taught in citizenship education and why. Continuum.
• Gibson, W. J., & Brown, A. (2009). Working with qualitative data. Sage.
• Gray, S. D., & Bryce, T. (2006). Socio-scientific issues in science education: implications for the professional development of teachers. Cambridge Journal of Education, 36(2), 171–192. https://doi.org/10.1080/03057640600718489
• Gözübüyük Tamer, M. (2011). Okulların demokratik ve katılımcı öğrenim ortamlarına dönüştürülmesi (Demokratik Okul Yönetimi) [Transforming of schools to democratic and participative learning environment (Democratic School Governance)]. Milli Eğitim Dergisi, 40(192), 7-24.
• Gülhan, F. (2013). Sosyo-bilimsel konularda bilimsel tartışmanın 8. sınıf öğrencilerinin fen okuryazarlığı, bilimsel tartışmaya eğilim, karar verme becerileri ve bilim-toplum sorunlarına duyarlılıklarına etkisinin araştırılması [The investigation about the effect of argumentation on socio-scientific issues in scientific literacy for eighth grade students, tendency in the argumentation, decision making skills and science-social problems of sensitivity]. (Tez No. 320417). [Master Thesis, Marmara University], National Thesis Center.
• Günal, H., & Kaya, R. (2016). Tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konuların öğretimi sırasında yaşadıkları çekince ve sorunlar (Erzurum örneği) [Problems and drawbacks that history teachers experience while teaching controversial and sensitive issues (Erzurum sample)]. Turkish History Education Journal, 5(1), 44-73.
• Gürbüzkol, R., & Bakırcı, H. (2020). Fen bilimleri öğretmenlerinin sosyobilimsel konular hakkındaki tutum ve görüşlerinin belirlenmesi [Identifying science teachers’ attitudes and opinions about socio-scientific ıssues]. Van Yüzüncü Yıl University Journal of Education, 17(1), 870-893.
• Hablemitoğlu, Ş., & Özmete, E. (2012). Etkili vatandaşlık eğitimi için bir öneri [A suggestion for effective citizenship education]. Journal of Ankara Health Sciences, 1(3), 39-54.
• Harwood, A. M., & Hahn, C. L. (1990). Controversial issues in the classroom. (ERIC Digest) (ED327453). ERIC. https://eric.ed.gov/?id=ED327453
• Hess, D. E. (2002). Discussing controversial public issues in secondary social studies classrooms: Learning from skilled teachers. Theory and Research in Social Education, 30(1), 10-41.
• Hess, D. E. (2004). Controversies about controversial issues in democratic education. PS: Political Science and Politics, 37(2), 257-261.
• Ikuenobe, P. (2001). Teaching and assessing critical thinking abilities as outcomes in an informal logic course. Teaching in Higher Education 6(1), 21-32.
• Johnson, D. W., Johnson, R. T., & Smith, K. A. (2000). Constructive controversy. The educative power of intellectual conflict. CHANGE, 32(1), 28-37
• Kirkit, M. (2021). Sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan bazı ihtilaflı konu başlıklarının incelenmesi [The review of some controversial issues ın social studies textbooks]. International Journal of New Approaches in Social Studies, 5(1), 322-353. https://doi.org/10.38015/sbyy.905668
• Kupperman, J. J. (1985). Why some topics are controversial. Educational Leadership, 42(4), 73-76.
• Kuş, Z. (2015). Science and social studies teachers’ beliefs and practices about teaching controversial issues: Certain comparisons. Journal of Social Science Education, 14(3).
• Kuş, Z., & Öztürk, D. (2019). Social studies teachers’ opinions and practices regarding teaching controversial issues, Australian Journal of Teacher Education, 44(8), 15-37.
• Levinson, R. (2008). Promoting the role of the personal narrative in teaching controversial socio scientific issues. Science and Education, 17, 855-871.
• Ministry of National Education [MoNE]. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 7 sınıflar) [Social Studies Course Curriculum (Primary and secondary school 4th, 5th, 7th grades)]. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354.
• National Council for the Social Studies [NCSS]. (1994). Expectations of excellence: Curriculum standards for social studies. ERIC Number: ED378131.
• National Council for the Social Studies [NCSS]. (1992). A vision powerful teaching and learning in the social studies: Building social understanding and civic efficacy. http://www.socialstudies.org/positions/powerful
• Nicholls, J. G., & Nelson, J. R. (1992). Students’ conceptions of controversial knowledge. Journal of Educational Psychology, 84(2), 224.
• Noddings, N., & Brooks, L. (2017). Teaching controversial issues: The case for critical thinking and moral commitment in the classroom. Teachers College.
• Oulton, C., Day, V., Dillon, J., & Grace, M. (2004). Controversial issues-teachers’ attitudes and practices in the context of citizenship education, Oxford Review of Education, 30(4), 489-507.
• Oxfam (2006). Global citizenship guides: Teaching controversial issues. Oxfam.
• Özcan, E. (2022). İlkokul dördüncü sınıf sosyal bilgiler dersinde tartışmalı konular bağlamında gerçekleştirilen sosyobilimsel konu temelli öğretimin etkisi [The effect of sociosccientific issue based instructions in primary school fourth grade social studies course in the context of controversial issues]. (Tez No. 678360). [Doctoral dissertation, Anadolu University], National Thesis Center.
• Özkul, H. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutum ve görüşlerinin incelenmesi [Examination of attitudes and opinions of primary school teacher candidates towards socioscientific issues: A mixed-method study]. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 25(47), 21-39.
• Öztürk, D. (2022). Controversial issues: A mixed study with middle school students. Participatory Educational Research, 9(4), 1-18.
• Öztürk, D. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tartışmalı konuların öğretimine ilişkin görüş ve uygulamaları [Social studies teachers’ views and practices on teaching of controversial issues]. (Tez No. 523693). [Doctoral dissertation, Kastamonu University], National Thesis Center.
• Öztürk, A., & Doğanay, A. (2019). Development of argumentation skills through socioscientific issues in science course: A collaborative action research. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 10(1), 52-89,
• Özüdoğru, G. (2022). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tartışmalı konuların öğretimine yönelik tutumları [Attitudes of social study teachers to the education of contractual subjects]. (Tez No. 747056). [Master Thesis, İnönü University], National Thesis Center.
• Payne, B. K., & Gainey, R. R. (2000). Developing and dealing with controversial issues in criminal justice courses. Journal of Criminal Justice Education, 11(2), 313-325.
• Pharcharuen, W. (2019). Good citizenship in the 21st century democratic society. The Journal of International Association of Buddhist Universities, 12(1), 283-292.
• Sadler, T. D. (2003). Informal reasoning regarding SSI: The influence of morality and content knowledge (Publication No. 3080007) [Doctoral dissertation, University of South Florida]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112-138.
• Saldaña, J. (2009). The coding manual for qualitative researchers. Sage.
• Sampson, V., & Clark, D. B. (2008). Assessment of the ways students generate arguments in science education: Current perspectives and recommendations for future directions. Science Education, 92(3), 447–472.
• Sarı, İ. (2019). Examination of the relationshİp between the tendency of critical thinking and the attitude towards teaching controversial issues. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 9, 250-268.
• Seçgin, F. (2009). Öğretmen adaylarının tartışmalı konuların öğretimine ilişkin algı, tutum ve görüşleri [The teacher candidates perception, attitude and ideas about teaching the controversial issues]. (Tez No. 230815). [Master Thesis, Gaziosmanpaşa University], National Thesis Center.
• Singer, A. J. (2003). Social studies for secondary schools: Teaching to learn, learning to teach. Lawrence Erlbaum Associates.
• Soley, M. (1996). If it’s controversial, why teach it? Social Education, 60(1), 9-14.
• Stradling, R. (1984). Controversial issues in the classroom. In R. Stradling, M. Noctor, and B. Baines (Eds.), Teaching controversial issues (pp. 1-12). Edward Arnold.
• Tatar, Ş. (2018). İhmal edilen eğitim programında tartışmalı konuların ilk ve ortaokul öğretim programları bağlamında incelenmesi [The investigation of the controversial issues in the null curriculum in the context of elementary and secondary school curricula]. (Tez No. 542179). [Doctoral dissertation, Anadolu University], National Thesis Center.
• Tatar, Ş., & Adıgüzel, O. C. (2019). Türkiye’de tartışmalı ve sosyobilimsel konular üzerine yazılan lisansüstü tezlerin eğitim bilimleri perspektifinden incelenmesi [An investigation of dissertations on controversial and socioscientific issues in Turkey from the perspective of educational sciences]. Eskişehir Osmangazi University Journal of Social Sciences, 20(Special Issue), 305-325.
• Topçu, M. S. (2008). Preservice science teachers’ informal reasoning regarding socioscientific issues and the factors influencing their informal reasoning [Fen öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki kritik düşünme yetenekleri ve bu yetenekleri etkileyen faktörler]. (Tez No. 228430). [Doctoral dissertation, Middle East Technical University], National Thesis Center.
• Topçu, M. S., Yılmaz Tüzün, O., & Sadler, T. D. (2011). Turkish preservice science teachers’ informal reasoning regarding socioscientific issues and the factors influencing their informal reasoning. Journal of Science Teacher Education, 22(4), 313-332.
• Torun, F., & Şahin, S. (2016). Determination of students’ argument levels in argumentation-based social studies course. Education and Science, 41(186), 233-251.
• Tuncer, H. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tartışmalı konuların öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi [Examining social studies teacher candidates’ opinions about teaching controversial subjects]. (Tez No. 515030). [Master Thesis, Fırat University], National Thesis Center.
• Yazıcı, S., & Seçgin, F. (2010). Tartışmalı konular ve öğretimine ilişkin bir çalışma [Study on teaching controversial issues]. Journal of International Social Research, 3(12), 488-501.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences]. (11th ed.). Seçkin.
• Yolagiden, C. (2017). Öğretmen adaylarının fen öğrenme becerisi, fen okuryazarlığı ve sosyobilimsel konulara yönelik tutumları arasındaki ilişkinin araştırılması [Examination of the relationship between prospective teacher's attitudes towards science learning skills, science literacy and social scientific issues]. (Tez No. 473105). [Master Thesis, Kahramanmaraş Sütçü İmam University], National Thesis Center.
• Walsh, C. J. (1998). The attitudes of florida public high school principals toward the classroom use of controversial issues in the social studies classroom (Publication No. 9911453) [Doctoral dissertation, The Florida State University]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Wellington, J. (1986). Controversial issues in the curriculum. Blackwell.
• Willig, C. (2013). Introducing qualitative research in psychology. McGraw-Hill Education.