Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Armatür Seçimi: Sokak Aydınlatma Örneği

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 1 - 13, 13.03.2025

Ayşe Çaygeçen , Hatice Özkoç

https://doi.org/10.35354/tbed.1509343

Öz

Bu çalışmanın genel amacı kamusal alanlarda da kullanılabilen sokak aydınlatma armatürlerinde en yüksek performansı gösteren armatürün tercih edilmesine katkıda bulunmaktır. Bu amaç doğrultusunda, 2023 yılı güncel bir kataloğa ait sokak aydınlatma armatürlerinin performans analizinin gerçekleştirilmesi bağlamında kriter ağırlıklandırmalarında ÇKKV yöntemlerinden CRITIC ve ENTROPİ; alternatiflerin performans sıralamalarında ise EDAS ve GİA yöntemleri tercih edilmiştir. Analiz sonuçlarında elde edilen bulgulara göre CRITIC ve ENTROPİ yöntemleri ile ağırlıkları belirlenen kriterler içerisinde en fazla önem arz eden kriterler CRITIC yönteminde ışık verimliliği, ENTROPİ yönteminde aydınlatma sistemi fiyatı olarak belirlenmiştir. Ağırlıklandırmalarda iki farklı sonuç çıkmasına rağmen iki farklı yöntem ile performans sıralamaları gerçekleştirilen armatürlerde her iki yöntemde de performansı en yüksek olan armatür A10 armatürü olarak belirlenmiştir. Elde edilen bulgular sokak aydınlatma armatürü tercihinde ilk olarak A10 armatürü tercih edilmesi yönündedir. Yazında yer alan çalışmalar içerisinde sokak aydınlatmaların ÇKKV ile performans analizi gerçekleştirilen çalışmaların azlığı ve güncel armatür performanslarını karşılaştırmaya yönelik çalışmaların az olması ise bu çalışmanın özgün değerini artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Karar Verme, CRITIC, EDAS, ENTROPİ, GİA, Sokak Aydınlatma

Kaynakça

• [1]Taherdoost, H., & Madanchian, M. (2023). Multi-criteria decision making (MCDM) methods and concepts. Encyclopedia, 3(1), 77-87.
• [2]Göktaş, F., & Güçlü, F. (2024). Yeni Bir Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı “Olabilirlik Değerlendirme Sistemi”: Katılım Fonları Üzerine Bir Uygulama. Black Sea Journal of Engineering and Science, 1-2.
• [3]Uzun S. ve Kazan H. (2016). Çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP TOPSIS ve PROMETHEE karşılaştırılması: Gemi inşada ana makine seçimi uygulaması. Journal of Transportation and Logistics, 1(1), 99-113.
• [4]Ultrapak, (2023). “Sürdürülebilirlik”, https://dergipark.org.tr/tr/pub/verimlilik/writing-rules (Erişim tarihi: 28.12.2023).
• [5] Silva, J., Mendes, J. F. G., & Silva, L. T. (2010). Assessment of energy efficiency in street lighting design. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 129, 705-715.
• [6]Galasiu, A. D., Newsham, G. R., Suvagau, C., & Sander, D. M. (2007). “Energy Saving Lighting Control Systems For Open-Plan Offices: A Field Study”, Leukos, 4(1), 7-29.
• [7]Rüstemli, S., Dinçer, F., Çelik, M., & Cengiz, M. S. (2013). “Fotovoltaik Paneller: Güneş Takip Sistemleri ve İklimlendirme Sistemleri”, Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(2), 141-147.
• [8]Lau, S. P., Merrett, G. V., Weddell, A. S., & White, N. M. (2015). “A Traffic-Aware Street Lighting Scheme For Smart Cities Using Autonomous Networked Sensors”, Computers & Electrical Engineering, 45, 192-207.
• [9]Çelik, K. (2016), “Enerji Verimliliği İçin Bir Merkezden Kontrollü Sokak Aydınlatma Sisteminin Geliştirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• [10]Demirtaş, M. ve Çelik, K. (2017). “Pv Beslemeli Led Sokak Armatürünün Çoklu Modlu Çalışmasının Panel Gücü Ve Akü Ömrü Üzerine Etkisi”, Gazi University Journal Of Science Part C: Design And Technology, 5(2), 257-270.
• [11]Perdahçı, C. (2018). “Metal İşleme Tesis Aydınlatmasında Led Lamba Ve Floresan Lamba Karşılaştırılması”, Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 30(3), 105-113.
• [12]Özçelik, M. A., & Yılmaz, M. (2019). “Gün Işığı Alan Mekanda Önerilen Bölgesel Kontrollü Akıllı Led Sistem İle Flüoresan Ve Normal Led Aydınlatmanın Karşılaştırılması”, El-Cezeri, 6(2), 270-281.
• [13]Akyazı, Ö., Şahin, E. ve Kahveci, D. C. (2019). “Fotovoltaik Panel Ve Şebeke Entegrasyonlu Akıllı Sokak Lambası Tasarımı ve Uygulaması”, European Journal of Science and Technology, (Özel Sayı), 356-360.
• [14]Yılmaz, E., Erden, O., & Kocadağ, N. (2019). “Sokak Aydınlatması Dönüşümü Fayda Maliyet Analizi Üzerine Bir Mühendislik Ekonomisi Çalışması”, Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(3), 280-289.
• [15]Pektekin, M. B. (2019). “Akıllı Şehirler ve Malatya'nın Akıllı Bir Şehir Olması İçin Öneriler” Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• [16]Kocaman, B. (2020). “Kapalı Otopark Aydınlatmasında Floresan ve Led Lambanın Enerji Verimliliği Açısından Karşılaştırılması”, Journal Of The Institute Of Science And Technology, 10(3), 1640-1648.
• [17]Ibrahim, A. H., Alharbi, F. A., Almoshaogeh, M. I., & Elmadina, A. E. M. (2020). “Literature Review And A Conceptual Research Framework Of Adaptive Street Lighting Criteria”, Engineering, Technology & Applied Science Research, 10(4), 6004-6008.
• [18]Mitre‐Becerril, D., Tahamont, S., Lerner, J., & Chalfin, A. (2022). “Can Deterrence Persist? Long‐Term Evidence From A Randomized Experiment İn Street Lighting”, Criminology & Public Policy, 21(4), 865-891.
• [19]Hossain, J., Algeelani, N. A., Al-Masoodi, A. H., & Kadir, A. F. A. (2022). “Solar-Wind Power Generation System For Street Lighting Using İnternet Of Things”, Indonesian Journal Of Electrical Engineering And Computer Science, 26(2), 639-647.
• [20]Nugraha, I. M. A., & Desnanjaya, I. G. M. N. (2023). “Technical, Economic And Social Feasibility Of Using Solar Street Lighting On Campus”, International Journal Of Power Electronics And Drive Systems (Ijpeds), 14(3), 1731-1738.
• [21]Bajis, D., Al-Haqan, A., Mhlaba, S., Bruno, A., Bader, L., & Bates, I. (2023). “An Evidence-Led Review Of The FIP Global Competency Framework For Early Career Pharmacists Training And Development”, Research in Social and Administrative Pharmacy, 19(3), 445-456.
• [22]Cumhurbaşkanlığından Tasarruf Tedbirleri Genelgesi. (27 Mayıs 2024). Resmi Gazete (Sayı: 32549). Erişim adresi:https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/05/20240517-5.pdf. (Erişim tarihi: 20.05.2024).
• [23]Chowdhury, P., & Paul, S. K. (2020). “Applications Of Mcdm Methods İn Research On Corporate Sustainability: A Systematic Literature Review”, Management Of Environmental Quality: An International Journal, 31(2), 385-405.
• [24]Arslankaya, D. ve Göraltay, K. (2019). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinde Güncel Yaklaşımlar”, İksad Yayınevi, Adıyaman.
• [25]Demir, G., ve Kartal, M. (2020). “Güncel Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri”, Akademisyen Kitabevi, Ankara.
• [26]Karbassi Yazdi, A., Tan, Y., Birau, R., Frank, D., & Pamučar, D. (2024). Sustainable solutions: using MCDM to choose the best location for green energy projects. International Journal of Energy Sector Management.
• [27]Chejarla, K. C., Vaidya, O. S., & Kumar, S. (2022). MCDM applications in logistics performance evaluation: A literature review. Journal of Multi‐Criteria Decision Analysis, 29(3-4), 274-297.
• [28] Sahoo, S. K., Goswami, S. S., & Halder, R. (2024). Supplier selection in the age of industry 4.0: a review on MCDM applications and trends. Decision Making Advances, 2(1), 32-47.
• [29]Touti, E., & Chobar, A. P. (2020). Utilization of AHP and MCDM integrated methods in urban project management (A case study for eslamshahr-tehran). International journal of industrial engineering and operational research, 2(1), 16-27.
• [30]Baydaş, M., & Elma, O. E. (2021). An objectıve criteria proposal for the comparison of MCDM and weighting methods in financial performance measurement: An application in Borsa Istanbul. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 4(2), 257-279.
• [31]Łuczak, A., & Just, M. (2020). A complex MCDM procedure for the assessment of economic development of units at different government levels. Mathematics, 8(7), 1067.
• [32]Zolfani, S. H., Görener, A., & Toker, K. (2023). A hybrid fuzzy MCDM approach for prioritizing the solutions of resource recovery business model adoption to overcome its barriers in emerging economies. Journal of Cleaner Production, 413, 137362.
• [33]Keleş, M. K., Işıldak, B., & Özdağoğlu, A. Pazarlama Karmasi Bileşenlerinin Dematel Yöntemiyle Analiz Edilmesi: Havayolu Sektöründe Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 5(11), 16-28.
• [34]Krishnan, A. R., Kasim, M. M., Hamid, R., & Ghazali, M. F. (2021). “A Modified Crıtıc Method To Estimate The Objective Weights Of Decision Criteria”, Symmetry, 13(6), 973.
• [35]Pan, B., Liu, S., Xie, Z., Shao, Y., Li, X., & Ge, R. (2021). “Evaluating Operational Features Of Three Unconventional İntersections Under Heavy Traffic Based On Crıtıc Method”, Sustainability, 13(8), 4098.
• [36]Arsu, T. ve Ayçin, E. (2021). “Evaluatıon Of Oecd Countrıes Wıth Multıcrıterıa Decısıon-Makıng Methods In Terms Of Economıc, Socıal And Envıronmental Aspects”, Operational Research in Engineering Sciences: Theory and Applications, 4(2), 55-78.
• [37]Žižović, M., Miljković, B., & Marinković, D. (2020). “Objective Methods For Determining Criteria Weight Coefficients: A Modification Of The Crıtıc Method”. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 3(2), 149-161.
• [38]Zhang, N., Su, W., Zhang, C., & Zeng, S. (2022). “Evaluation And Selection Model Of Community Group Purchase Platform Based On Weplpa-Cpt-Edas Method”, Computers & Industrial Engineering, 172(A), 108573.
• [39]Priandika, A. T., & Wahyudi, A. D. (2022). “Decision Support System For Determining Exemplary Employees Using The Evaluation Method Based On Distance From Average Solution (EDAS)”, Jurnal Ilmiah Computer Science, 1(1), 17-30.
• [40]Akram, M., Ramzan, N., & Deveci, M. (2023). Linguistic Pythagorean fuzzy CRITIC-EDAS method for multiple-attribute group decision analysis. Engineering Applications of Artificial Intelligence, 119, 105777.
• [41]Eskov, V. M., Eskov, V. V., Vochmina, Y. V., Gorbunov, D. V., & Ilyashenko, L. K. (2017). “Shannon Entropy İn The Research On Stationary Regimes And The Evolution Of Complexity”, Moscow University Physics Bulletin, 72, 309-317.
• [42]Tepeli, Y., & Özkoç, H. (2020). “An Evaluation Of Alternative Methods For Financial Performance: Evidence From Turkey (Istanbul Stock Exchange)”, International Journal Of Contemporary Economics And Administrative Sciences, 10(2), 356-377.
• [43]Ayçin, E. ve Güçlü, P. (2020). “Bıst Ticaret Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi Ve Maırca Yöntemleri İle Değerlendirilmesi”, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, (85), 287-312.
• [44]Mukhametzyanov, I. (2021). “Specific Character Of Objective Methods For Determining Weights Of Criteria İn Mcdm Problems: Entropy, Crıtıc And Sd”. Decision Making: Applications İn Management And Engineering, 4(2), 76-105.
• [45]Liu, H. C., Wang, L. E., You, X. Y., & Wu, S. M. (2019). “Failure Mode And Effect Analysis With Extended Grey Relational Analysis Method İn Cloud Setting”, Total Quality Management & Business Excellence, 30(7-8), 745- 767.
• [46]Arslan, E. (2022). “Bist Kayseri Endeksinde (Xskay) Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve Gri İlişki Analizi (Gıa) Yöntemleriyle Değerlendirilmesi”. Turizm Ekonomi Ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(2), 117-132.
• [47]Kuo, Y., Yang, T., & Huang, G. W. (2008). “The Use Of Grey Relational Analysis İn Solving Multiple Attribute Decision-Making Problems”, Computers & Industrial Engineering, 55(1), 80-93.